Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
55 treff

Bokmålsordboka 34 oppslagsord

verdifull

adjektiv

Betydning og bruk

  1. som har stor økonomisk verdi (1)
    Eksempel
    • verdifull skog
  2. høyt verdsatt
    Eksempel
    • gjøre et verdifullt arbeid blant unge;
    • verdifull tid;
    • et verdifullt tilskudd;
    • verdifulle og vakre sanger
Artikkelside

levere

verb

Opphav

gjennom lavtysk levereren og fransk livrer; fra latin liberare ‘gjøre fri’, av liber ‘fri’

Betydning og bruk

  1. gi fra seg
    Eksempel
    • levere varer hver onsdag;
    • jeg leverte henne brevet personlig;
    • bøkene må leveres på biblioteket senest tirsdag
  2. Eksempel
    • turbinen leverer elektrisk kraft;
    • de har levert en verdifull innsats;
    • artisten leverte på konserten
  3. legge fram
    Eksempel
    • kan du levere bevis for denne påstanden?

Faste uttrykk

  • levere varene
    yte det som er lovet eller forventet
    • pianisten leverte varene på hver eneste konsert
Artikkelside

hellig

adjektiv

Opphav

norrønt heilagr, opprinnelig av et germansk substantiv haila ‘lykke, lykkebringende’, jamfør norrønt heill; beslektet med hel (1

Betydning og bruk

  1. som er knyttet eller viet til en guddom;
    som er gjenstand for religiøs ærbødighet eller dyrking;
    opphøyd over alt verdslig;
    Eksempel
    • Gud er hellig;
    • Den hellige ånd;
    • den hellige skrift;
    • hellige kuer;
    • hellige bøker;
    • den hellige Birgitta;
    • Olav den hellige;
    • stå på hellig grunn;
    • pilegrimsferd til det hellige land;
    • et tempel i den hellige byen Varanasi
  2. verdifull, dyrebar, umistelig
    Eksempel
    • et hellig minne;
    • fedrelandets hellige jord
  3. Eksempel
    • det er min hellige overbevisning
    • brukt som adverb
      • love noe dyrt og hellig
  4. Eksempel
    • i hellig vrede

Faste uttrykk

  • det aller helligste
    • det innerste rommet i Salomos tempel i Jerusalem, der paktens ark stod
    • rom der det mest verdifulle oppbevares;
      bestestue, sjefskontor eller lignende
      • bli med inn i det aller helligste
  • hellig krig
    krig som føres av religiøse grunner
    • oppfordre til hellig krig
  • holde hellig
    vie til gudsdyrking;
    vise ærbødighet overfor
    • holde hviledagen hellig;
    • holde Guds navn hellig
Artikkelside

dyd

substantiv hankjønn

Opphav

fra dansk, jamfør norrønt dygð femininum, samme opprinnelse som dygd; beslektet med duge

Betydning og bruk

  1. moralsk verdifull egenskap
    Eksempel
    • måtehold er en dyd;
    • dyder og laster;
    • kristne dyder
  2. det å ikke ha hatt samleie
  3. vilje til god moral

Faste uttrykk

  • en dyd av nødvendighet
    tvingende nødvendig
  • miste dyden
    • ha samleie for første gang
      • gå inn for å miste dyden på neste fest
    • miste uskylden
      • sporten har mistet dyden etter dopingskandalene
  • sant for dyden!
Artikkelside

berike

verb

Uttale

beriˊke

Opphav

fra lavtysk

Betydning og bruk

gjøre mer innholdsrik eller verdifull
Eksempel
  • ord som beriker språket;
  • kjenne seg beriket etter en konsert
  • brukt som adjektiv:
    • en berikende samtale

Faste uttrykk

  • berike seg
    gjøre seg rik, særlig på urettmessig måte
    • berike seg på andres bekostning
Artikkelside

uerstattelig

adjektiv

Betydning og bruk

som ikke kan erstattes;
svært verdifull
Eksempel
  • et uerstattelig tap;
  • uerstattelige verdier gikk tapt
Artikkelside

givende

adjektiv

Opphav

presens partisipp av gi

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • få noe givende
  2. som gir en mye;
    Eksempel
    • arbeidet er veldig givende;
    • en selvstendig og givende alderdom;
    • oppgavene var svært lite givende
Artikkelside

mindreverdig

adjektiv

Betydning og bruk

mindre verdifull;
Eksempel
  • føle seg mindreverdig;
  • av mindreverdig kvalitet
Artikkelside

original 1

substantiv hankjønn

Opphav

av original (2

Betydning og bruk

  1. den første i sitt slag;
    noe opprinnelig eller ekte
    Eksempel
    • bildet er en verdifull original;
    • oversettelsen er bedre enn originalen
  2. person med særegen tenkemåte eller oppførsel;
    Eksempel
    • han er litt av en original
Artikkelside

kunstskatt

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

(samling av) særlig verdifull kunst (3)
Eksempel
  • den unike kunstskatten består av flere hundre malerier;
  • denne boka er en kunstskatt
Artikkelside

Nynorskordboka 21 oppslagsord

verdifull

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som har stor økonomisk verdi (1);
    Døme
    • ein verdifull eigedom
  2. høgt verdsett
    Døme
    • få verdifull erfaring;
    • verdifull tid gjekk tapt;
    • eit verdifullt arkivmateriale;
    • samarbeid er verdifullt
Artikkelside

heilag

adjektiv

Opphav

norrønt heilagr, opphavleg av eit germansk substantiv haila ‘lykke’, jamfør norrønt heill; samanheng med heil (1

Tyding og bruk

  1. som er knytt eller vigd til eller står nær guddomen;
    som er føremål for religiøs vørdnad eller dyrking;
    opphøgd over alt verdsleg;
    Døme
    • heilage Gud;
    • Den heilage ande;
    • den heilage skrifta;
    • heilage bøker;
    • heilage kyr;
    • Olav den heilage;
    • den heilage Birgitta;
    • stå på heilag grunn;
    • få sjå det heilage landet
  2. verdifull, dyrebar, umisseleg
    Døme
    • eit heilagt minne
  3. Døme
    • det er mi heilage overtyding
    • brukt som adverb
      • love noko dyrt og heilagt
  4. Døme
    • i heilag vreide

Faste uttrykk

  • det aller heilagaste
    • det inste rommet i Salomos tempel i Jerusalem, der paktas ark stod
    • rom med det mest verdifulle;
      bestestova, kontoret til sjefen eller liknande
      • bli med inn i det aller heilagaste
  • halde heilag
    vie til gudsdyrking;
    syne audmykt framfor
    • halde kviledagen heilag
  • heilag krig
    krig som blir ført av religiøse grunnar
    • kalifen erklærte heilag krig mot dei vantru
Artikkelside

gammal, gamal

adjektiv

Opphav

norrønt gamall, jamfør eldre; eldst

Tyding og bruk

  1. som har levd lenge;
    merkt av elde
    Døme
    • ein gammal mann;
    • den gamle kvinna;
    • den gamle hesten;
    • gamle folk;
    • bli gammal og grå;
    • bli gammal før tida
    • brukt som substantiv
      • dei gamle i samfunnet;
      • både gamle og unge var samla
  2. om ting: som har vore til eller vore i bruk lenge;
    dårleg som følgje av elde;
    Døme
    • ei gammal stove;
    • gamle klede;
    • ein gammal ljå;
    • ei verdifull gammal sølje;
    • ta vare på dei gamle trehusa;
    • noko gammalt skrap;
    • gammal mat
    • brukt som adverb
      • det luktar gammalt av fisken
  3. Døme
    • gamle segner;
    • gamle viser;
    • gamle sanningar;
    • den same gamle leksa;
    • på den gamle måten
    • brukt som substantiv:
      • gammalt og nytt side om side;
      • fortelje gammalt
  4. med opphav i fortida;
    som har eksistert lenge (slik det no er)
    Døme
    • gamle vener;
    • gammal usemje;
    • gammal venskap;
    • gammal gjeld;
    • garden er gammal i ætta
  5. som har vore lenge i ei viss rolle, eit visst yrke eller liknande;
    Døme
    • ein gammal tråvar;
    • du er den gode gamle;
    • vere gammal i tralten;
    • han vart ikkje gammal der i garden
  6. som var før;
    tidlegare
    Døme
    • den gamle vegen gjekk der;
    • i det gamle Hellas;
    • den gamle og den nye formannen;
    • dei gamle romarane;
    • den gamle teljemåten;
    • det gamle året
    • brukt som adverb
      • gammalt var det slik
  7. av ein viss alder
    Døme
    • ho er ti år gammal;
    • kor gammal er du?
    • eg er like gammal som du;
    • ho er ikkje gammal nok til å byrje på skulen

Faste uttrykk

  • den gamle verda
    fellesnemning for dei verdsdelane som oldtidas europearar kjende til: Europa, Asia og Afrika;
    til skilnad frå den nye verda
  • etter gammalt
    som før i tida
    • slik seier dei etter gammalt
  • frå gammal tid
    frå langt attende i tid
    • kjende julesongar frå gammal tid
  • frå gammalt av
    frå langt attende i tid (og framleis)
    • her har dei drive med ysting av geitemjølk frå gammalt av
  • gammal vane er vond å vende
    det er vanskeleg å leggje av seg ein innarbeidd vane
  • i gamle dagar
    før i tida
  • i gammal tid
    før i tida
  • med/ved det gamle
    som før;
    uendra
  • på sine gamle dagar
    i alderdomen
Artikkelside

dygd

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt dygð, av duge; jamfør dyd

Tyding og bruk

  1. moralsk verdifull eigenskap;
    Døme
    • sparsemd er ei dygd;
    • dei kristne dygdene;
    • den største av alle dygder
  2. det å ikkje ha hatt samleie;
  3. vilje til god moral;

Faste uttrykk

  • ei dygd av nødvendigheit
    tvingande nødvendig
  • miste dygda
    • ha samleie for første gong
      • gå inn for å miste dygda på neste fest
    • miste uskulda
      • Noreg har mista dygda
Artikkelside

dyd

substantiv hankjønn

Opphav

frå dansk, jamfør norrønt dygð femininum, same opphav som dygd; samanheng med duge

Tyding og bruk

  1. moralsk verdifull eigenskap;
    Døme
    • det er ein dyd å vere hjelpsam;
    • dydar og laster;
    • kristne dydar
  2. det å ikkje ha hatt samleie;
  3. vilje til god moral;

Faste uttrykk

  • ein dyd av nødvendigheit
    tvingande nødvendig
  • miste dyden
    • ha samleie for første gong
      • gå inn for å miste dyden på neste fest
    • miste uskulda
      • Noreg har mista dyden
  • sant for dyden!
Artikkelside

verdfull

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som har stor økonomisk verdi;
    Døme
    • verdfull skog
  2. høgt verdsett
    Døme
    • gjere eit verdfullt arbeid blant dei unge;
    • verdfulle og vakre songar
Artikkelside

uerstatteleg

adjektiv

Tyding og bruk

som ikkje kan erstattast;
svært verdifull
Døme
  • eit uerstatteleg tap;
  • uerstattelege verdiar gjekk tapt
Artikkelside

mindreverdig

adjektiv

Tyding og bruk

mindre verdifull;
Døme
  • kjenne seg mindreverdig;
  • eit mindreverdig produkt
Artikkelside

dyrebar

adjektiv

Opphav

frå lågtysk; av dyr (2

Tyding og bruk

Døme
  • redningsmannskapa tapte dyrebare minutt da dei køyrde feil;
  • det er eit dyrebart minne for meg
Artikkelside

grepa

adjektiv

Opphav

norrønt gripr ‘verdifull ting’; av grip (1

Tyding og bruk

framifrå, gasta, dugande
Døme
  • ein grepa kar;
  • eit grepa kvinnfolk
  • brukt som adverb
    • det var grepa gjort
Artikkelside
Side 1 av 4