Avansert søk

Vanleg søk

Bokmålsordboka 662 oppslagsord

komme/være på seierspallen

Betydning og bruk

vinne medalje i en konkurranse;

Se: seierspall

Eksempel

det var kjekt å være på seierspallen igjen;
laget kom endelig på seierspallen

Artikkelside

seile akterut

Betydning og bruk

ikke holde følge med;

falle eller ligge etter;

bli akterutseilt (2);

Se: seile

Eksempel

gruppa seiler akterut i lønnskampen;
laget har seilt akterut i kampen om gullet

Artikkelside

vind i seilene

Betydning og bruk

medgang;

suksess;

Se: seil, vind

Eksempel

laget har virkelig vind i seilene denne sesongen

Artikkelside

fra/på scratch

Betydning og bruk

begynne forfra eller fra bunnen av;

Se: scratch

Eksempel

emnet er nytt for alle, så vi begynner på scratch;
hun har bygget laget opp fra scratch

Artikkelside

scratch

substantiv hankjønn

Uttale

skrætsj

Opphav

fra engelsk

Betydning og bruk

i visse idretter: startposisjon uten fordel eller handikap (1)

Faste uttrykk

fra/på scratch
begynne forfra eller fra bunnen av
emnet er nytt for alle, så vi begynner på scratch;
hun har bygget laget opp fra scratch
tilbake til scratch
tilbake til begynnelsen
vi mislyktes, så nå er det tilbake til scratch

Artikkelside

sekser

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

noe eller noen som har tallet, verdien eller plass nummer seks (1)
Eksempel
- sekseren på laget spilte godt
deltaker som blir nummer seks i en rangordning, konkurranse eller lignende;
sjettemann
Eksempel
- bli sekser i hopprennet
beste karakter i ungdomsskolen og den videregående skolen;
jamfør seks (2)
Eksempel
- få en sekser i matematikk
spillkort, side av terning eller lignende med verdien seks;
resultat som gir seks poeng
Eksempel
- skyte to niere og en sekser;
- slå en sekser

Artikkelside

seile, segle

verb

Opphav

norrønt sigla

Betydning og bruk

bevege seg ved hjelp av seil og vind;
navigere (1);
reise eller frakte med seilskip eller annet fartøy
Eksempel
- et skip seilte forbi;
- skuta seiler godt;
- de seilte langs land;
- seile langs hele kysten;
- vil du seile meg over fjorden?
- seile etter landemerker
være regelmessig (i rute) på sjøen
Eksempel
- han seilte i fem år som stuert;
- båten seiler på Sør-Amerika
flyte, drive med vind og strøm
Eksempel
- stokken seilte nedover elva
fare glidende gjennom lufta;
flyte på vinger, sveve (1)
Eksempel
- en ørn seilte høyt oppe i det blå;
- papirflyet seilte gjennom klasserommet;
- ballen seilte rett over målet;
- måken kom seilende inn vinduet
ake (2), skli
Eksempel
- han gikk over ende og seilte bortover isen;
- ølglasset seilte nedover bardisken;
- bøkene kom seilende inn på skrivebordet mitt
gå;
skride (1)
Eksempel
- han seiler gjennom rommet;
- fruen kom seilende inn
falle (2, 1), kantre;
sjangle (1)
Eksempel
- seile over ende;
- hun seilte rett i seng
drive eller røre seg lett og uanstrengt fra en ting til en annen
Eksempel
- han seiler gjennom livet;
- hun seilte fra en jobb til den neste

Faste uttrykk

la seile sin egen sjø
overlate til seg selv
seile akterut
ikke holde følge med;
falle eller ligge etter;
bli akterutseilt (2)
gruppa seiler akterut i lønnskampen;
laget har seilt akterut i kampen om gullet
seile i medvind
ha medgang
seile inn
tjene ved fraktinntekt
handelsflåten seilte inn store penger
seile opp
ha framgang;
bli (mer) kjent og populær
hun seiler opp som den nye favoritten til statsministerposten

Artikkelside

seil 2, segl 2

substantiv intetkjønn

Opphav

norrønt segl

Betydning og bruk

stor duk (1), ofte trekantet eller firkantet, som er festet i en mast (1) eller lignende på en båt, et skip eller annet fartøy, og som fanger vinden og driver fartøyet framover
Eksempel
- heise seil;
- skuta hadde alle seilene oppe;
- store, hvite seil
- - bramseil
  - råseil
  - storseil
utspent duk eller presenning som brukes for å fange opp noe eller til vern mot noe
Eksempel
- sitte under seilet
- - brannseil
  - solseil

Faste uttrykk

berge/stryke/reve seil
- ta ned seilene eller minske størrelsen på seilene på et fartøy
  vi må berge seilene i slikt vær;
  mannskapet revet seilene og kastet ut drivanker;
  de strøk seilene for å få kontroll over skipet
- sette ned tempoet, bremse
for fulle seil
- med alle seilene heist og dermed i høy fart
  barken satte kursen hjemover for fulle seil
- med stor kraft, fart og energi
  økonomien går for fulle seil
sette alle seil til
- ha alle seilene heist og seile i stor fart
- sette alle krefter inn;
  sette alle kluter til
  vi må sette alle seil til for å redde lokalbutikken
sette seil
- heise seilene på et fartøy slik at det kan seile
- sette i gang, starte
ta rev i seilene
- trekke felt i et seil ned mot bommen for å få mindre seilflate
- gå mer forsiktig fram;
  moderere seg
under seil
på reise;
underveis
galeasen var under seil mot fremmede strender
vind i seilene
medgang;
suksess
laget har virkelig vind i seilene denne sesongen

Artikkelside

seierspall

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør pall

Betydning og bruk

liten trapp eller oppbygning som de tre beste i en konkurranse står på under medalje- og premieutdeling

Eksempel

vinneren vinket fra seierspallen

Faste uttrykk

komme/være på seierspallen
vinne medalje i en konkurranse
det var kjekt å være på seierspallen igjen;
laget kom endelig på seierspallen
tapetsere seierspallen
ta de tre første plassene i en konkurranse
svenskene tapetserte seierspallen
være øverst på seierspallen
vinne;
være den beste i noe

Artikkelside

seier

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt sigr

Betydning og bruk

det å vinne i en kamp, konkurranse, krig, et valg eller lignende
Eksempel
- de vant en stor seier;
- laget tok en viktig seier i cupen;
- fire strake seire
det at en sak, en plan eller lignende får suksess
Eksempel
- vedtaket var en stor seier for kvinnene;
- kjempe en sak fram til seier

Faste uttrykk

gå av med seieren
vinne
gå fra seier til seier
vinne gjentatte ganger
ta hjem seieren
vinne
ta seieren på forskudd
erklære seg som vinner før kamp eller konkurranse er over
selv om de er det klart beste laget, kan de ikke ta seieren på forskudd

Artikkelside

Nynorskordboka 306 oppslagsord

segle akterut

Tyding og bruk

ikkje halde følgje med;

falle eller liggje etter;

bli akterutsegla (2);

Sjå: segle

Døme

laget segler akterut på tabellen;
gruppa seglde akterut i lønskampen

Artikkelside

sjå 2

verb

Opphav

norrønt sjá; jamfør sett (

Tyding og bruk

oppfatte med auga;
oppdage, leggje merke til, bli var
Døme
- eg ser ikkje uten brillar;
- kan du sjå hunden der borte?
- brått såg eg noko på vegen framfor meg;
- ho såg seg sjølv i spegelen;
- eg har ikkje sett nokon
vende blikket mot;
kike (1, stire
Døme
- sjå der, no regnar det;
- dei ser ein film;
- har du sett intervjuet i avisa?
- ho såg gjennom vindauget
forstå (1), skjøne;
innsjå
Døme
- han kunne ikkje sjå problemet;
- ho er rik, kan du vel sjå;
- der ser du korleis det går;
- så langt eg kan sjå, skulle det gå bra
få lære eller oppleve, erfare;
finne (5, 1), oppdage;
kome fram til
Døme
- vi får sjå korleis det går;
- denne fuglen er noko vi sjeldan ser her;
- vi ser heimbyen vår på ein annan måte no;
- eg skjønar ikkje kva du ser i henne;
- du skal sjå det går nok bra
leggje positivt merke til;
vise forståing for, anerkjenne (3)
Døme
- leiaren var flink til å sjå dei tilsette;
- ho følte at mannen hennar verkeleg såg henne;
- ein god lærar ser elevane sine
vilje (2, 1), ynskje (1);
føretrekkje
Døme
- eg ser helst at du går;
- dei såg helst at ingen sette opp telt på marka
vere saman med;
treffe (1), møte
Døme
- dei såg kvarandre ofte;
- når skal du sjå han igjen?
betrakte eller døme frå ein bestemd synsvinkel
Døme
- stort sett er folk hyggelege;
- samla sett er resultata betre i år;
- han ser alltid ting på sin eigen måte;
- isolert sett har endringa ikkje store konsekvensar;
- han såg seg sjølv som ein helt;
- generelt sett er laget betre i år
tenkje etter, fundere
Døme
- la meg sjå, det er femten år sidan i år

Faste uttrykk

ikkje sjå ut
vere fæl å sjå på
huset ser ikkje ut etter brannen;
rommet ditt ser ikkje ut
sjå bort/vekk frå
ikkje ta omsyn til;
ikkje rekne med;
ignorere
vi kan ikkje sjå bort frå det økonomiske aspektet;
sett vekk frå hovudstaden, kva er den viktigaste byen i landet?
sett bort frå far, kven kjem i bryllaupet?
sjå an
vurdere noko ein tid føre ein tek ei avgjerd;
tenkje nærmare over;
avvente
vi ser an situasjonen;
vi såg det an nokre dagar;
dei såg tida litt an før dei bestemte seg;
lat oss sjå vêret an først;
vi må sjå an folka våre
sjå etter
- passe på nokon eller noko
  eg ser etter tinga hans medan han er vekke;
  ho ser etter tantebarna sine i helga
- leite etter nokon eller noko
  eg ser etter fjernkontrollen;
  vi såg etter sopp
sjå for seg
førestille seg;
kalle fram i medvitet
han ser for seg eit stort flott hus;
eg såg andletet ditt for meg i draume
sjå fram til
gle seg til, vente på noko
ho ser fram til å samarbeide med dei
sjå gjennom
lese fort (i ei bok eller eit dokument)
sjå innom nokon
besøke nokon (kort);
slå av ein prat
ho såg innom meg på laurdag
sjå ned på nokon
kjenne seg betre enn nokon;
forakte
ho ser ned på alle som ikkje har same utdanning som henne
sjå opp
ver merksam;
pass på!
sjå opp!
sjå opp for takras;
du må sjå opp for lause trådar
sjå opp til
setje høgt;
beundre, dyrke (2, 4)
sjå over
kontrollere noko
kan du sjå over rekneskapen?
sjå på
- granske, undersøke;
  vurdere
  advokaten skal sjå på saka;
  dette er noko vi må sjå nøye på
- kaste eit blikk på;
  ta i augesyn
  vil du vere med å sjå på det nye huset vårt?
  han såg så vidt på henne
sjå seg nøydd/tvungen til
måtte gjere noko
regjeringa såg seg nøydd til å gå av;
dei såg seg tvungne til å forlate hus og heim
sjå seg om/omkring/rundt
- leite etter noko eller nokon
  dei ser seg om etter ein ny stad å bu;
  ho ser seg omkring etter brillene
- kike rundt seg
  dei ser seg om på det nye kontoret
- reise rundt
  han vil sjå seg litt rundt i landet
sjå seg råd/i stand til
kunne eller ha høve til å gjere noko
i år ser vi oss råd til ein skikkeleg ferie;
eg ser meg ikkje i stand til å gå på jobb i dag
sjå seg føre
gå varsamt;
passe seg
sjå deg godt føre før du kryssar vegen
sjå seg ut
velje ut
ho har sett seg ut ein ny sofa
sjå til
- passe på;
  ha tilsyn med, syte for
  eg ser til dyra;
  du må sjå til at gjestene får mat
- ta fatt på;
  setje i gang med
  no får vi sjå til å byrje arbeidet
sjå ut
ha ein bestemd framtoning;
framstå (2)
han ser flott ut i den dressen;
du ser friskare ut i dag;
det ser ut som vi kan dra no;
sjå ut kandidatar til oppdraget
sjå ut som/til
- gje inntrykk av;
  likne
  han ser ut som ein liten engel;
  ho ser ut til å more seg
- gje grunn til å tru at noko vil skje
  det ser ut som det blir sol i morgon
vere … å sjå til
framstå på ein gjeven måte
han var flott å sjå til;
ho var verkeleg bedrøveleg å sjå til

Artikkelside

siger

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt sigr

Tyding og bruk

det å vinne i ei tevling, ein kamp, krig, eit val eller liknande
Døme
- laget tok ein viktig siger;
- ho vann sigeren over motstandaren;
- tre strake sigrar
det at ei sak, ein plan eller liknande får suksess
Døme
- vedtaket er ein stor siger for kvinnene;
- kjempe ei sak fram til siger

Faste uttrykk

gå av med sigeren
vinne
gå frå siger til siger
vinne gjentekne gonger
ta heim sigeren
vinne
ta sigeren på forskot
erklære seg som vinnar før tevlinga er over
sjølv om dei er gode, kan dei ikkje ta sigeren på forskot

Artikkelside

seksar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

noko eller nokon som har talet, verdien eller plass nummer seks (1)
Døme
- seksaren på laget spelte godt
deltakar som blir nummer seks i ei rangordning, tevling eller liknande;
sjettemann
Døme
- bli seksar i tevlinga
beste karakter i karaktersystemet i ungdomsskulen og den vidaregåande skulen;
jamfør seks (2)
Døme
- ho fekk sju seksarar på vitnemålet
spelkort, side av terning eller liknande med verdien seks;
resultat som gjev seks poeng
Døme
- leggje seksaren i kløver;
- slå ein seksar

Artikkelside

segle, sigle 3

segla, sigla

verb

Opphav

norrønt sigla

Tyding og bruk

kome seg fram eller flytte seg med hjelp av segl og vind;
navigere (1);
frakte eller reise med seglskip eller anna fartøy
Døme
- skuta segler godt;
- skipet seglde forbi;
- vi seglde utover fjorden;
- dei segler etter landemerke;
- segle langs heile kysten;
- skuta kom seglande inn fjorden
vere regelmessig (i rute) på sjøen
Døme
- båten seglde på Sør-Amerika;
- han seglde i fem år som stuert
drive eller flyte med vind og straum
Døme
- stokken segler nedover elva
fare glidande eller svivande gjennom lufta;
flyte på vengene, sveve (1)
Døme
- ørna seglde høgt oppe på himmelen;
- luftballongen segler over åkrane;
- ballen kom seglande rett gjennom vindauget
ake (2), skli
Døme
- han ramla og seglde heile bakken ned på bakenden;
- bilen segler ut i grøfta;
- ølglaset seglde nedover bardisken
gå;
skri (1)
Døme
- frua seglde inn døra;
- kome seglande
falle (2), kantre;
sjangle (1)
Døme
- segle over ende;
- han seglde over dørstokken
drive eller røre seg lett og uanstrengt frå ein ting til ein annan
Døme
- han seglde gjennom eksamenane;
- ho segler gjennom livet

Faste uttrykk

segle akterut
ikkje halde følgje med;
falle eller liggje etter;
bli akterutsegla (2)
laget segler akterut på tabellen;
gruppa seglde akterut i lønskampen
segle i medvind
ha medgang
segle inn
tene på fraktinntekter
handelsflåten seglde inn store summar
segle opp
ha framgang;
bli (meir) kjend og populær
ho segler opp som ein heit kandidat til leiarvervet
segle sin eigen sjø
overlate til seg sjølv

Artikkelside

slumpetreff

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

tilfeldig og uventa hending eller samantreff;

slumpehende;

jamfør treff (2)

Døme

ved eit slumpetreff kom ho med i laget

Artikkelside

ryke

ryka

verb

Opphav

norrønt rjúka

Tyding og bruk

sende ut røyk eller damp;
dampe (1)
Døme
- det ryk frå pipa;
- omnen ryk;
- det ryk av kaffien;
- hesten er så varm at det ryk av han
røre seg raskt;
fyke (1), fare (2, 3);
falle (1)
Døme
- sjøen rauk;
- prisane rauk i vêret;
- ryke over ende;
- ryke i golvet
gå i stykke;
slitne, breste (2, 1)
Døme
- koppen rauk sund;
- ekteskapet har roke;
- korsbandet rauk
tape (2, 1), miste;
forsvinne;
gje tapt
Døme
- ryke 3–5 i ein fotballkamp;
- der rauk den sjansen;
- da de la om vegen, rauk dei siste kundane

Faste uttrykk

ryke i hop
byrje å slåst
ryke og reise
ha seg langt vekk;
dra dit peparen gror
ryk og reis!
ho var rasande og bad dei ryke og reise
ryke opp
blåse opp til storm
ryke opp i
havne eller kome i ein konflikt
dei rauk opp i slåstkamp
ryke uklar
bli uvener
han rauk uklar med resten av gruppa
ryke ut
bli slegen ut av ein konkurranse, turnering eller liknande
laget rauk ut i kvartfinalen;
partiet kjem til å ryke ut av kommunestyret
vere så dum at det ryk av ein
vere veldig tåpeleg
du er så dum at det ryk av deg!

Artikkelside

gje gass

Tyding og bruk

Sjå: gass

trø ned gasspedalen slik at farten aukar;
gasse (3, 3)
Døme
- ein må gje litt gass for å få bilen opp bakken
setje opp tempoet, yte meir;
gje jernet (2)
Døme
- laget gav gass i andre omgang

Artikkelside

gass

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk khaos med tydinga ‘luft’, laga av den belgiske fysikaren og kjemikaren J.B. van Helmont, 1580–1644; i tydinga ‘drivstoff’ av engelsk gas, kortform av gasoline ‘bensin’; jamfør kaos

Tyding og bruk

stoff i luftformig aggregattilstand (ved vanleg trykk og temperatur)
Døme
- gassar, væsker og faste stoff
brennbart luftformig stoff som mellom anna blir brukt til å skaffe lys og varme
Døme
- det stig ein gass opp av jorda;
- utvinne olje og gass;
- kondensere til flytande gass
- - naturgass
  - propangass
kjemisk våpen
Døme
- bruke gass mot demonstrantane
- - giftgass
  - stridsgass
  - tåregass
drivstoff i forbrenningsmotor
Døme
- gje meir gass på motoren
gasspedal
Døme
- trø inn gassen

Faste uttrykk

full gass
- full fart eller framdrift på bil eller anna køyretøy
  han gav full gass ut av rundkøyringa;
  setje seg på mopeden og gje full gass
- maksimal innsats, kraft eller aktivitet
  løparen klinte til med full gass frå starten;
  ungane gav full gass på leikeplassen
gje gass
- trø ned gasspedalen slik at farten aukar;
  gasse (3, 3)
  ein må gje litt gass for å få bilen opp bakken
- setje opp tempoet, yte meir;
  gje jernet (2)
  laget gav gass i andre omgang

Artikkelside

trear

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

nokon eller noko som har talet, verdien eller nummer tre (, 1)

Døme

få to trearar på handa;
trearen på laget;
få ein trear på vitnemålet

Artikkelside

Side 1 av 67

Resultat per side:

Avansert søk

Bokmålsordboka 662 oppslagsord

komme/være på seierspallen

Betydning og bruk

Eksempel

seile akterut

Betydning og bruk

Eksempel

vind i seilene

Betydning og bruk

Eksempel

fra/på scratch

Betydning og bruk

Eksempel

scratch

Uttale

Opphav

Betydning og bruk

Faste uttrykk

sekser

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

seile, segle

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Faste uttrykk

seil 2II, segl 2II

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Faste uttrykk

seierspall

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Faste uttrykk

seier

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Faste uttrykk

Nynorskordboka 306 oppslagsord

segle akterut

Tyding og bruk

Døme

sjå 2II

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

siger

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Faste uttrykk

seksar

Tyding og bruk

Døme

seil 2, segl 2

sjå 2

segle, sigle 3