Avansert søk

Vanleg søk

Bokmålsordboka 374 oppslagsord

snakke

verb

Opphav

av lavtysk snacken, opprinnelig lydord

Betydning og bruk

prate, samtale;
jamfør snakkes
Eksempel
- snakke sammen;
- snakke med hverandre;
- snakke på vegne av flere;
- snakke om andre ting;
- det er ikke noe å snakke om;
- vi har aldri snakket om det
skravle
Eksempel
- snakke i ett kjør;
- snakke seg fra noe;
- han snakker i vei om hobbyen sin
bruke sin taleevne
Eksempel
- barnet kunne ikke snakke ennå;
- snakke rent;
- snakke russisk
drøfte
Eksempel
- snakke forretninger
sladre
Eksempel
- de snakket om henne over hele byen
brukt i utrop om noe storartet
Eksempel
- snakk om flaks!
- du snakker om flott forestilling!

Faste uttrykk

snakke bort
bagatellisere (en sak eller et emne)
ikke snakk bort det barnet sier!
snakke etter munnen
jatte med
snakke for seg
ordlegge seg for saken sin
hun snakket godt for seg
snakke forbi hverandre
ikke forstå hverandre i en samtale
snakke frampå om
ymte, begynne å snakke om, gjøre hentydninger om
snakke noen rundt
overbevise, overtale eller narre noen ved hjelp av snakk;
rundsnakke
snakke noen til rette
snakke noen til fornuft;
irettesette
snakke over seg
tale i villelse
snakke til
- henvende seg til
  politikeren snakker til hele landet
- irettesette
  det nyttet ikke å snakke til bråkmakerne
snakke ut
si noe som ligger en på hjertet
de snakket ut om det de hadde opplevd

Artikkelside

særpreget, særprega

adjektiv

Betydning og bruk

som skiller seg ut fra andre;

på eget vis;

særmerkt

Eksempel

snakke en særpreget dialekt;
en særpreget personlighet

Artikkelside

tie

verb

Opphav

norrønt þegja

Betydning og bruk

bli taus;
slutte å snakke eller gi lyd fra seg
Eksempel
- du må tie når andre snakker;
- ti stille!
unnlate å nevne
Eksempel
- pressen kan ikke tie i en slik sak
holde tett, holde på en hemmelighet
Eksempel
- hun tier med det hun vet

Faste uttrykk

den som tier, samtykker
taushet tolkes som enighet
tie i hjel
usynliggjøre ved å bevisst ikke nevne noe

Artikkelside

talefør

adjektiv

Betydning og bruk

som er i stand til snakke (i forsamlinger);

god til å ordlegge seg;

jamfør før (, 1)

Artikkelside

ugrei

adjektiv

Betydning og bruk

som er vanskelig å få oversikt over;
innfløkt, innviklet;
rotete, uklar
Eksempel
- det var dårlig vær og ugreit terreng;
- en ugrei framstilling
- brukt som adverb:
  snakke ugreit
ikke bra;
problematisk, betenkelig
Eksempel
- en ugrei situasjon;
- ugrei oppførsel;
- ugreie opplevelser
- brukt som adverb:
  oppføre seg ugreit
om person eller dyr: vrang (5), vanskelig (2)
Eksempel
- ugreie og masete unger
- brukt som adverb:
  han slo seg ugrei

Artikkelside

bakvendt

adjektiv

Betydning og bruk

motsatt av det som er vanlig, naturlig;

vrang, vrangsnudd, vanskelig, absurd

Eksempel

den bakvendte visa;
en bakvendt framgangsmåte

brukt som adverb:
- gjøre noe bakvendt;
- snakke bakvendt

Artikkelside

svær

adjektiv

Opphav

kanskje sideform til norrønt svárr ‘hard, tung’; eller tysk schwer

Betydning og bruk

stor, kraftig, tykk
Eksempel
- en stor, svær kar;
- en svær trosse;
- bli sværere og sværere;
- en svær lastebil;
- det hørte svære fjellvidder til gården;
- svære summer
- tung, grov
  sjøen gikk svær
usedvanlig
Eksempel
- det er svært så det blåser;
- svært til hastverk du har
- dyktig, flink
  han er en svær jeger;
  være svær til å gå på ski
- ivrig til, fæl
  svær til å snakke, lyve
nå sjelden: tung, vanskelig
Eksempel
- livet er svært av og til;
- falle en svært
som adverb: i høy grad, veldig
Eksempel
- være svært sliten, flink;
- det er svært så fin du er;
- ha det svært så bra

Artikkelside

utydelig

adjektiv

Betydning og bruk

ikke tydelig, uklar, dunkel

Eksempel

utydelig skrift;
snakke utydelig

Artikkelside

tydelig

adjektiv

Betydning og bruk

lett å tyde (2, 1);
klar (1, 6);
motsatt utydelig
Eksempel
- ha en tydelig skrift
- brukt som adverb:
  snakke tydelig
lett å skille ut;
merkbar, klar (1, 7), opplagt (1)
Eksempel
- huske noe helt tydelig;
- gi tydelige signaler om hva som må gjøres
- brukt som adverb:
  bli tydelig fornærmet;
  det var tydelig hva hun ville

Artikkelside

uklar

adjektiv

Betydning og bruk

delvis ugjennomsiktig;
ikke klar;
grumsete
Eksempel
- uklart vann
vanskelig å oppfatte;
utydelig, upresis;
diffus (2);
vag
Eksempel
- snakke med uklar stemme;
- ha en uklar oppfatning av saken;
- uklare definisjoner
- brukt som adverb:
  uttrykke seg uklart
omtåket, sløv;
ør (2
Eksempel
- den syke var ennå uklar

Faste uttrykk

ryke uklar
bli uvenner
hun røk uklar med kollegaene sine

Artikkelside

Nynorskordboka 321 oppslagsord

snakke

snakka

verb

Opphav

av lågtysk snacken, opphavleg lydord

Tyding og bruk

prate, samtale;
jamfør snakkast
Døme
- snakke saman;
- snakke med kvarandre;
- snakke på vegner av fleire;
- det er ikkje noko å snakke om;
- vi snakkar om alvorlege hendingar
skravle
Døme
- snakke i eit køyr;
- snakke seg frå noko;
- ho snakka uavbrote om barndomen sin
bruke taleevna si
Døme
- barnet kunne ikkje snakka enno;
- snakke russisk;
- snakke høgt
drøfte
Døme
- snakke forretningar
sladre
Døme
- dei snakkar om henne over heile byen
brukt i utrop om noko mektig
Døme
- snakk om flaks!
- du snakkar om flott resultat!

Faste uttrykk

snakke bort
leggje lita vekt på (ei sak eller eit emne)
ikkje snakk bort det barnet seier!
snakke etter munnen
jatte med
snakke for seg
argumentere for saka si
seljarane er gode til å snakke for seg
snakke forbi kvarandre
ikkje forstå kvarandre fordi dei snakkar frå ulike utgangspunkt
snakke frampå om
ymte om, byrje å snakke om, nemne
snakke nokon rundt
overtyde, overtale eller narre nokon ved hjelp av snakk;
rundsnakke
snakke nokon til rette/rettes
snakke nokon til fornuft;
irettesetje
snakke over seg
tale i ørska
snakke til
- vende seg til
  politikaren snakkar til heile landet
- irettesetje
  det nytta ikkje å snakke til bråkmakarane
snakke ut
seie noko som ligg ein på hjartet
dei snakka ut om det dei hadde opplevd

Artikkelside

laus

adjektiv

Opphav

norrønt lauss; same opphav som tysk los

Tyding og bruk

som ikkje er bunden eller festa til noko;
som har losna eller kan løysast lett
Døme
- rive seg laus;
- hunden er laus;
- ein sofa med lause puter;
- sjuåringen har fleire lause tenner;
- sleppe laus hestane
- brukt som adverb:
  ha håret laust;
  latteren sit laust
som ikkje er samla til eit heile;
i enkelte delar
Døme
- lause delar av huset kan ramle ned;
- skrive ned ord og uttrykk på lause lappar
som ikkje er fast oppbygd, ikkje kompakt eller tett;
porøs, grisen, lite solid
Døme
- ein laus knute;
- laus grus;
- ein laus deig;
- eit laust handtrykk
- brukt som adverb:
  eit laust vove stoff
som ikkje er grundig;
upåliteleg
Døme
- eit laust overslag;
- laust snakk;
- lause rykte;
- ei lausere tilknyting
utan forpliktingar
Døme
- vere laus og ledig;
- eit laust kjærleiksforhold
uhindra, ustyrleg
Døme
- det gjekk på helsa laus

Faste uttrykk

bere laus/laust
byrje
no ber det laus/laust med uvêr
brake laus/laust
- ta til med dundrande lyd
  applausen braka laus/laust;
  uvêret braka laus/laust
- ta til med futt og fart
  turistsesongen brakar laus/laust om ein månad
bryte laus/laust
begynne brått og veldig
uvêret braut laus/laust
gyve laus på
- ta fatt på
- gjere åtak på nokon
gå laus på
- gjere åtak på
  dei gjekk laus på ein parkert bil
- byrje med;
  ta fatt på
  skal vi gå laus på oppgåva?
ha ein skrue laus
vere litt skrullete
i laus vekt
om vare: som ikkje er pakka og vegen på førehand
selje grønsaker i laus vekt;
prisen på matpoteter i laus vekt
i lause lufta
- fritt ut i lufta
  ho såg ut i lause lufta;
  han slo i lause lufta med paraplyen
- utan tilknyting til noko
  påstandane heng i lause lusfta
laus i fisken
veik, slapp
laus i snippen
uhøgtideleg, laussleppt
han var morosam og høveleg laus i snippen
lause fuglar
personar som har falle utanfor i samfunnet og som ikkje har nokon plass å bu
bygget er ein tilhaldsstad for byens lause fuglar
laust og fast
likt og ulikt
snakke om laust og fast
slå seg laus
retteleg more seg

Artikkelside

bryte

bryta

verb

Opphav

norrønt brjóta

Tyding og bruk

få til å breste med bøying og trykk;
rive av;
slite laust;
knekkje (1)
Døme
- bryte foten;
- ho braut armen;
- bryte sund hamarskaftet;
- bryte lin
arbeide opp;
få fram;
tilverke
Døme
- bryte malm;
- bryte jord
om sjø: kome som brenningar (2
Døme
- bølgjene bryt mot stranda
minske (1) verknaden av;
svekkje
Døme
- moloen bryt bølgjene
drive med bryting (3)
Døme
- bryte mot nokon frå ein annan klubb
endre retning på noko
Døme
- linsa bryt lysstrålane
få noko til å stogge;
gjere slutt på noko
Døme
- bryte ei telefonsamtale;
- mange deltakarar måtte bryte løpet
la vere å oppfylle eller rette seg etter
Døme
- bryte lova;
- dei braut helgefreden;
- bryte ein lovnad
løyse (6), tyde (2, 1)
Døme
- bryte ein kode

Faste uttrykk

bryte laus/laust
begynne brått og veldig
uvêret braut laus/laust
bryte av
- knekkje eller brekke av
  bryte av greiner på treet
- avbryte
  bryte av utdanninga
bryte fram
bli synleg;
kome til uttrykk
gleda kunne bryte fram;
uviljen braut fram
bryte gjennom
- kome fram;
  bli synleg
  sola bryt gjennom skydekket
- slå gjennom;
  bli kjend
  han braut gjennom som standupkomikar
bryte handbak
delta i styrkeprøve der det gjeld å presse handbaken til motstandaren i bordplata
bryte inn
avbryte
ho braut inn med ein kommentar
bryte med
- sjå bort frå;
  ignorere
  bryte med reglane
- vende seg bort frå noko eller nokon;
  gjere slutt på ein venskap eller eit kjærleiksforhold
  bryte med narkotikamiljøet
bryte ned
- rive over ende
  ho ville bryte ned hagegjerdet
- løyse opp
  det tek tid å bryte ned plast i naturen
- svekkje, øydeleggje
  bryte ned fordomar
bryte opp
- opne med makt
  han braut opp døra
- dra av stad
  gjestene braut opp ved sjutida
bryte på
snakke (eit språk) med aksent
bryte på tysken
bryte saman
- gå i stykke
  maskinen braut saman;
  keisardømet braut saman
- uttrykkje sterke kjensler
  han braut saman i gråt
- bli avbroten
  forhandlingane braut saman
bryte seg fram
trengje seg fram med makt
storindustrien braut seg fram;
innestengd gråt braut seg fram
bryte seg gjennom
trengje gjennom
bryte seg gjennom isen
bryte seg inn
ta seg inn gjennom stengsel utan lov
han braut seg inn på hotellrommet
bryte ut
- gje uttrykk for kjensler
  bryte ut i song
- bli synleg;
  gjere seg gjeldande
  ein epidemi kan bryte ut
- kome seg vekk frå
  bryte ut av køen

Artikkelside

teie 2

teia

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt þegja

Tyding og bruk

bli tagal;
slutte å snakke eller gje lyd frå seg
Døme
- dei tagde brått;
- fela tagde;
- tei still!
ikkje tale eller uttale seg
Døme
- teie om uretten
halde tett;
halde på ein løyndom
Døme
- teie med det ein veit;
- teie om noko

Faste uttrykk

den som teier, samtykkjer
teiing blir tolka som semje
teie i hel
usynleggjere ved å ikkje nemne noko
teie seg
halde munn;
bli still
tei dykk no!

Artikkelside

ulik

adjektiv

Opphav

norrønt úlíkr

Tyding og bruk

ikkje lik;
som skil seg frå;
annleis (enn), forskjellig (frå)
Døme
- ho er ulik mor si;
- dette er ulikt deg – ikkje typisk for deg;
- eit tal ulikt null
uhøveleg;
usømeleg
Døme
- gjere noko ulikt – fare stygt åt
usannsynleg, urimeleg
Døme
- () likt og ulikt – (gjette på, snakke om) alt slag, laust og fast, viktig og uviktig
veik (2;
sjukleg
Døme
- kjenne seg ulik
i fleirtal: nokre, fleire, ymse, forskjellige
Døme
- prøve ulike måtar;
- i ulike land

Artikkelside

utydeleg

adjektiv

Tyding og bruk

ikkje tydeleg;

uklar, dunkel

Døme

utydeleg skrift;
snakke utydeleg

Artikkelside

svalle 1

svalla

verb

Opphav

same opphav som svalle (

Tyding og bruk

tale om uviktige ting;

samrøde lett, prate, snakke

Døme

svalle med nokon;
ho svallar om mangt;
han har svalla med fagfolk

Artikkelside

daud, død 2

adjektiv

Opphav

norrønt dauðr

Tyding og bruk

ikkje lenger i live, avliden (1)
Døme
- ho er død no;
- død eller levande;
- bli erklært død;
- ein daud fisk;
- daude fluger i vinduskarmen;
- daude planter
- brukt som substantiv:
  følgje den døde til grava;
  stå opp frå dei døde
som framstår livlaus
Døme
- bleike og daude augo;
- snakke med ei daud røyst
som har lite ferdsel, liv eller verksemd;
aud
Døme
- staden verkar daud;
- her er det heilt daudt
som ikkje blir brukt meir;
utdøydd, gløymd (2
Døme
- latin er eit daudt språk;
- denne tradisjonen har vore daud lenge
som ikkje fungerer meir;
defekt (2, sund (2
Døme
- motoren er daud;
- telefonen min er heilt daud
som ikkje er relevant eller aktuell lenger
Døme
- bluesen er ikkje daud;
- saka er heilt daud
som kjennest slapp;
kraftlaus, tam;
tung, slapp
Døme
- daud i kroppen;
- ein daud fot
i ro;
still (2, urørleg (1)
Døme
- sjøen låg daud og still;
- det er daudt i vêret;
- ballen låg daud;
- eit daudt publikum
som er ugyldig;
som ikkje tel (med)
Døme
- eit daudt kast;
- eit daudt hopp

Faste uttrykk

daud og gravlagd
- avliden og lagd i jorda
  keisaren er død og gravlagd for fleire hundre år sidan
- i overført tyding: avslutta og gløymd (2
  stykket er ikkje daudt og gravlagt heilt enno
daud som ei sild
heilt livlaus;
steindaud
liggje daud som ei sild
daudt løp
uavgjort resultat (i konkurranse, kamp eller strid)
det var daudt løp mellom konkurrentane
daudt prosjekt
noko som er nyttelaust, fåfengd (2;
fånytte
å klippe blautt gras er eit daudt prosjekt

Artikkelside

tungeband

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

band av slimhud som festar bakdelen av tunga til botnen av munnhola

Faste uttrykk

ikkje vere skoren for tungebandet
vere flink til å snakke og uttrykkje seg
ein historieforteljar som ikkje var skoren for tungebandet
løyse på tungebandet
få til å snakke i veg;
få på glid
alkoholen løyste på tungebandet, og praten gjekk
vere skoren for tungebandet
vere flink til å snakke og uttrykkje seg
han var godt skoren for tungebandet

Artikkelside

ro 5

verb

Opphav

norrønt róa

Tyding og bruk

drive fram eit fartøy i vatn med bruk av årer;
skysse eller frakte i robåt
Døme
- ro båten i land;
- ro over fjorden;
- ro folk ut til øya
vere på fiske med robåt eller annan fiskebåt
Døme
- sonen ror i Stamsund
gjere rørsler som liknar på det å ro (5, 1)
Døme
- endene rodde ute på sundet;
- ørna rodde gjennom lufta
prøve å snakke seg vekk frå eit utriveleg emne;
bortforklare
Døme
- politikarane ror for harde livet

Faste uttrykk

ro fiske
drive fiske med robåt
han har rodd fiske i årevis
ro i land
få i stand til slutt, etter ein viss innsats
handballaget rodde i land ein velfortent siger;
dei rodde arrangementet trygt i land
ro seg i land
kome seg ut av ein floke (ved å endre taktikk)
ro seg ut
gje seg i kast med noko som ein ikkje maktar;
gå over streken
dei har rodd seg for langt ut i eit område som dei ikkje har kompetanse på;
ro seg ut i ein håplaus diskusjon
ro seg ut av
kome seg ut av ein floke (ved å endre taktikk)
forsøke å ro seg ut av dei vanskelege diskusjonane

Artikkelside

Resultat per side: