Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
22 treff

Bokmålsordboka 12 oppslagsord

fantasere

verb

Opphav

gjennom middelalderlatin, fra gresk; av fantasi

Betydning og bruk

  1. slippe fantasien løs;
    Eksempel
    • fantasere om å reise til Australia
  2. tale i ørske eller villelse
    Eksempel
    • den syke lå og fantaserte
  3. spille noe som en komponerer i øyeblikket;
    Eksempel
    • fantasere over en melodi
Artikkelside

fable

verb

Betydning og bruk

Eksempel
  • fable om suksess;
  • hva er det du fabler om?
Artikkelside

bygge luftslott

Betydning og bruk

legge store planer som ikke lar seg gjennomføre;
fantasere;
Se: bygge
Artikkelside

dagdrømme

verb

Betydning og bruk

fantasere
Artikkelside

ørske 2

verb

Betydning og bruk

snakke i ørska, fantasere
Artikkelside

øre 4

verb

Opphav

norrønt ǿra ‘gjøre ør, gal’; av ør (2

Betydning og bruk

  1. snakke forvirret, fantasere
Artikkelside

utmale

verb

Opphav

av male (2

Betydning og bruk

  1. beskrive malende og detaljert
    Eksempel
    • hun utmalte begivenheten til minste detalj
  2. refleksivt: tenke seg til, fantasere om
    Eksempel
    • han utmaler seg alt det forferdelige som kan skje
Artikkelside

tankeflukt

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

fantasi, fart og oppfinnsomhet over tanken;
sykelig tilstand der tanken farer fra emne til emne uten rimelig overgang
Artikkelside

spinne

verb

Opphav

norrønt spinna

Betydning og bruk

  1. tvinne, lage tråd
    Eksempel
    • spinne lin, ull, garn
  2. surre, dure svakt
    Eksempel
    • motoren spant jevnt og fint
  3. gå rundt (uten å få feste)
    Eksempel
    • bakhjulene spant i søla;
    • flyet spant flere ganger og gikk i sjøen

Faste uttrykk

  • spinne sammen noe
    dikte opp
  • spinne videre på
    utvikle (noe), tvære ut, fantasere rundt
Artikkelside

drømme

verb

Opphav

norrønt dreyma; av drøm

Betydning og bruk

  1. ha drøm (1) i søvne
    Eksempel
    • jeg drømte om deg i natt;
    • det må være noe du har drømt
  2. se for seg noe en ønsker eller lengter etter;
    Eksempel
    • drømme seg tilbake til barndommen;
    • jeg kunne aldri drømme om å gjøre noe slikt;
    • drømme om framtiden
Artikkelside

Nynorskordboka 10 oppslagsord

fantasere

fantasera

verb

Opphav

gjennom mellomalderlatin, frå gresk; av fantasi

Tyding og bruk

  1. sleppe fantasien laus;
    dikte opp;
    Døme
    • fantasere om å reise verda rundt
  2. tale i ørske
    Døme
    • ho hadde feber og låg og fantaserte
  3. spele noko som ein komponerer eller varierer i same stunda;
Artikkelside

dikte

dikta

verb

Opphav

norrønt dikta, av lågtysk dichten, påverka av latin dictare; jamfør diktere

Tyding og bruk

  1. skape ein skjønnlitterær tekst;
    arbeide kunstnarleg med ord;
    jamfør dikt (1)
    Døme
    • dikte ein song;
    • dikte ei historie;
    • dikte om kjærleik
  2. finne på;
    fantasere
    Døme
    • dikte i hop ei skrøne;
    • dikte opp ei historie
Artikkelside

fable

fabla

verb

Tyding og bruk

Døme
  • dei fabla om å byggje hus;
  • han fablar i veg
Artikkelside

ørske 2

ørska

verb

Tyding og bruk

  3. tale i ørska, øre (3, 3), fantasere
    Døme
    • nei, no ørskar du, – det der trur eg ikkje!
    • ho låg og ørska heile natta i høg feber
Artikkelside

øre 3

øra

verb

Opphav

norrønt ǿra ‘gjere ør, galen’; av ør

Tyding og bruk

  1. bli ør og tumlen;
    Døme
    • øre i hovudet;
    • mange ører når dei kjem til vêrs
  2. gå som i søvne;
  3. tale i ørska;
Artikkelside

tulle 3

tulla

verb

Opphav

truleg samanheng med islandsk þyrla ‘kvervle’ og med tville

Tyding og bruk

  1. svinge seg rundt (i dans til dømes)
  2. røre (noko) rundt
    Døme
    • tulle grauten
  3. Døme
    • tulle tråden på snella;
    • tulle kring ungen;
    • tulle papir om varene
  4. Døme
    • tulle saman kleda;
    • trådane har tulla seg saman;
    • liggje (som) ihoptulla
  6. falle (over ende)
    Døme
    • tulle i koll
  7. handle dumt eller planlaust
    Døme
    • tulle seg borti noko muffens;
    • enn at vi tulla oss hit da!
    • tulle bort nøklane, formuen, tida;
    • eg har gått berre og tulla på jobben i dag
  8. ta feil;
    seie gale
    Døme
    • nei, no tullar eg visst;
    • tulle i gongetabellen
  9. vere uklar i hovudet;
    Døme
    • liggje og tulle i ørska
  10. ikkje meine alvor;
    Døme
    • eg tullar berre;
    • tulle med jentene
  11. syngje utan tekst;

Faste uttrykk

  • tulle seg bort
    gå seg vill (til dømes i skogen)
Artikkelside

tenkje, tenke

tenkja, tenka

verb

Opphav

av norrønt þekkja med påverknad frå lågtysk denken; seint norrønt þenkja ‘ha plan om, etle’

Tyding og bruk

  1. binde saman førestillingar til tankar, ordne tankar (for å klargjere, greie ut noko), drive tankeverksemd;
    Døme
    • tenkje klart, logisk;
    • tenkje seg (til) resten;
    • tenkje ut ei løysing;
    • tenkje før ein taler;
    • sitje og tenkje – grunde, gruble;
    • eg har tenkt og tenkt på det
  2. rette medvitet, tankeverksemda mot noko;
    Døme
    • det ein ikkje kan få, nyttar det lite å tenkje på;
    • retten til å tenkje fritt;
    • tenkje bakover, framover i tida;
    • tenkje tilbake, tenkje på gamle dagar – minnast;
    • tenkje seg tilbake til fortida;
    • tenkje seg om;
    • tenkje gjennom saka
  3. (få seg til å) tru, gå ut frå, rekne med, vente, halde for rimeleg;
    førestille seg, rekne som mogleg
    Døme
    • mistenkje;
    • ei tenkt verd;
    • gå ut frå ein tenkt situasjon;
    • eit tenkt tilfelle;
    • eg tenkjer det går bra;
    • nemnda tenkjer seg at styret blir delt;
    • dette hadde du aldri tenkt!
    • tenkte eg (meg) det ikkje! – var det ikkje det eg trudde;
    • eg tenkjer å bli ferdig snart;
    • ho kan tenkje seg (å ta) jobben
    • i uttrykk:
      • kan det tenkjast at du kjem likevel?
    • i presens partisipp i uttrykk:
      • vere tenkjande til – vere truande til
    • brukt til å framheve, streke under noko:
      • tenk at du har vorte så stor!
      • tenk om du datt ned?
  4. rå seg til, ha i sinne, ha som plan, etle (1)
    Døme
    • kva har du tenkt å gjere?
    • tenkje på å gå;
    • som tenkt, så gjort;
    • kva tenkjer du på no?
  5. Døme
    • pengane var tenkte til bil
  6. ha omsorg eller tanke for
    Døme
    • ikkje tenk på meg

Faste uttrykk

  • kunne tenkjast
    vere mogleg
  • tenkjande menneske
    menneske som har sjølvstendig meining el. er prega av forståing og vidsyn
  • tenkje etter
    samle tankane
  • tenkje om att
    revurdere meininga si, tru om att
  • tenkje på
    grunde over (noko), ha i tankane
  • tenkje sitt
    tenkje det ein vil; ha ei (avvikande) oppfatning
  • tenkje ut
    finne fram til (noko) ved tankeverksemd
Artikkelside

spinne

spinna

verb

Opphav

norrønt spinna

Tyding og bruk

  1. lage tråd, tvinne
    Døme
    • spinne garn;
    • spinne lin, ull
  2. dure veikt, surre
    Døme
    • motoren spann jamt og fint
  3. gå rundt (utan å få feste)
    Døme
    • bilhjula spann i søla;
    • flyet spann fleire gonger før det gjekk i sjøen

Faste uttrykk

  • spinne i hop
    dikte opp, finne på (noko)
  • spinne vidare på
    utvikle (noko), fantasere rundt, dra, tvære ut
Artikkelside

drøyme

drøyma

verb

Opphav

norrønt dreyma; av draum

Tyding og bruk

  1. ha draum (1) i søvne
    Døme
    • drøyme noko stygt;
    • drøyme om familien sin;
    • eg drøymer så mykje for tida
  2. sjå føre seg noko ein ynskjer eller lengtar etter;
    Døme
    • drøyme seg vekk;
    • drøyme om hus og bil;
    • det kan du berre drøyme om!
    • drøyme om suksess
Artikkelside

dagdrøyme

dagdrøyma

verb

Tyding og bruk

ha dagdraumar, fantasere
Artikkelside
Side 1 av 2