Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 10 oppslagsord

synsvinkel

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

Døme
  • sjå det heile frå, under ein annan synsvinkel
Artikkelside

brille

substantiv hokjønn

Opphav

frå lågtysk; same opphav som beryll

Tyding og bruk

  1. særleg i fleirtal: to slipte brilleglas i innfatning som ein kan bere framfor auga, og som anten betrar synet til brukaren eller vernar auga
    Døme
    • eit par briller;
    • bruke briller
  2. i overført tyding: synsvinkel som ein ser ei sak frå
    Døme
    • sjå verda gjennom andre sine briller;
    • bli kjent med fortida gjennom moderne briller;
    • studere kunst med politiske briller
Artikkelside

lys 1, ljos 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av dansk lys; norrønt ljós

Tyding og bruk

  1. utstråling frå sola eller ei kunstig lyskjelde som gjer omgjevnadene synlege;
    tilstand da det er opplyst og klart;
    motsett mørker
    Døme
    • lys og skugge;
    • vere ute i lyset
  2. i fysikk: straum av elektromagnetisk stråling som eit menneskeauge kan registrere
    Døme
    • lyset går med ein fart på 300 000 km i sekundet
  3. Døme
    • vi såg lyset frå fyret;
    • sitje i lyset frå bålet
  4. Døme
    • levande lys
  5. Døme
    • slå lys;
    • gjere lys
  6. forma masse av stearin, voks, talg eller liknande, med veike som brenn og gjev lys (1, 1) når han blir tend
    Døme
    • støype lys;
    • setje lys i lysekrona
  7. elektrisk straum som gjev lys (1, 1) frå lyspære, lampe, lykt eller liknande
    Døme
    • leggje inn lys;
    • slå av lyset;
    • skru på lyset;
    • tenne lyset
  8. i overført tyding: måte å sjå ting på;
    synsvinkel
    Døme
    • sjå saka i eit nytt lys
  9. dyktig, evnerik person;
    jamfør skulelys

Faste uttrykk

  • brenne eit blått lys for
    nærme seg slutten for
    • det brenn eit blått lys for skyssbåten
  • brenne lyset i begge endane
    drive seg for hardt
  • føre bak lyset
    narre, lure, villeie
  • grønt lys
    • trafikklys som varslar klar bane
    • klarsignal, løyve
      • få grønt lys for å setje i verk planen
  • gå opp eit lys for
    brått skjøne samanhengen
  • kaste lys over
    gjere forståeleg;
    opplyse (3)
    • dokumenta kastar lys over ei ukjend side av historia
  • kome fram i lyset
    bli oppdaga eller avslørt
    • overgrepa kom fram i lyset
  • rak/rett som eit lys
    svært rak
    • han sat rak som eit lys på benken
  • raudt lys
    stoppsignal
    • få bot for å køyre på raudt lys
  • setje/stille lyset sitt under ei skjeppe
    la vere å vise kor flink eller dyktig ein er
  • sitje som eit tent lys
    vere svært lydhøyr
  • sjå dagens lys
    • bli fødd
    • bli til røyndom;
      bli skapt
      • jazzfestivalen såg dagens lys i 1964
  • sjå lyset
    brått forstå eller bli overtydd
Artikkelside

innfallsvinkel

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. i fysikk: vinkel mellom ein innfallande stråle mot ei flate og innfallsloddet
  2. i overført tyding: måte å nærme seg ei sak på;
    Døme
    • sjå på stoffet frå ein ny innfallsvinkel
Artikkelside

angrepsvinkel

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

synsvinkel å angripe (5) eit problem frå
Artikkelside

vinkling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å vinkle;
synsvinkel ein vel å presentere noko frå
Artikkelside

vinkle

vinkla

verb

Opphav

av vinkel

Tyding og bruk

  1. bruke vinkel (2);
    merkje av vinklar; jamfør vinkel (1)
    Døme
    • måle og vinkle;
    • vinkle (opp) noko
  2. i overført tyding: presentere, sjå noko berre frå ein viss synsvinkel;
    gje nyhendereportasjar ei særskild utforming (etter interesser, føremål, politiske synspunkt o a)
    Døme
    • journalisten vinkla stoffet
Artikkelside

synspunkt

substantiv inkjekjønn

Opphav

etter tysk; frå mellomalderlatin

Tyding og bruk

  1. standpunkt (1) som ein går ut ifrå når ein ser på eller dømmer om ei sak;
    • frå eit nasjonalt, økonomisk synspunkt
    • kome med nye synspunkt på saka
Artikkelside

perspektiv

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom fransk av; latin perspicere ‘sjå gjennom’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • biletet manglar perspektiv – ser «flatt» ut
  2. den måten noko ter seg på for einkvan som ser det frå ein viss synsstad eller synsvinkel
    Døme
    • i fugleperspektiv;
    • froskeperspektiv
  3. i overført tyding: (vidare) samanheng, utsyn over eit tidsrom, oversyn;
    Døme
    • i historisk perspektiv;
    • sjå saka i perspektiv – i ein vidare samanheng;
    • det opnar seg nye perspektiv – framtidsutsikter, alternativ;
    • leggje vekt på sosiale perspektiv – siktemål, tilhøve, synsmåtar, faktorar
Artikkelside

aspekt

substantiv inkjekjønn

Uttale

aspekˊt

Opphav

av latin aspectus ‘syn’, perfektum partisipp av adspicere ‘sjå på’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ei sak med mange aspekt
  2. i astronomi: innbyrdes stode mellom himmellekamane
  3. i fleirtal: varsel, merke etter aspekta på himmelen
  4. i språkvitskap: grammatisk kategori eller verbform som markerer korleis ei handling går føre seg, særleg med omsyn til utstrekning i tid;
    jamfør aksjonsart
Artikkelside