Avansert søk

Vanleg søk

Bokmålsordboka 332 oppslagsord

måtte

verb

Opphav

norrønt mátta, av mega ‘formå, kunne’

Betydning og bruk

ha tillatelse, anledning eller grunn til;
kunne, få
Eksempel
- om jeg så må si det;
- må jeg få presentere deg for min kone?
være nødt til eller pliktig til;
skulle
Eksempel
- jeg ville ikke, men jeg måtte;
- jeg beklager å måtte si det;
- det må gjøres;
- det måtte til;
- jeg må gå nå;
- huset må bygges om;
- det må være slik
være mulig, sannsynlig, tenkelig, logisk nødvendig
Eksempel
- det må kunne forandres;
- du må ha drømt det;
- ingen slipper inn, hvem det så måtte være;
- det måtte gå slik
om sterk oppfordring, påminning eller advarsel: burde (1)
Eksempel
- du må se deg for!
- du må ikke glemme det;
- du må aldri gjøre det mer
brukt for å uttrykke ønske
Eksempel
- måtte du aldri angre!
- måtte det bare gå godt!

Faste uttrykk

må hende
kan hende, kanskje
må vite
kan du vel skjønne
jeg ble trett, må vite

Artikkelside

over hele linja

Betydning og bruk

for alle;

blant alle uten unntak;

Se: linje

Eksempel

i en periode har vi måttet kutte over hele linja

Artikkelside

tåle

verb

Opphav

norrønt þola

Betydning og bruk

greie, makte, klare (å gjennomgå)

Eksempel

tåle en medisin;
min økonomi tåler ikke store utskeielser;
de tåler ikke synet av hverandre;
han har måttet tåle mye kritikk;
hans prestasjoner tåler ikke sammenligning med konkurrentenes – er ikke på langt nær så gode som konkurrentenes

Artikkelside

linje

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Opphav

gjennom tysk, fra latin linea, av linum ‘lin’, opprinnelig ‘tråd av lin’; jamfør line

Betydning og bruk

smal stripe, (tenkt) strek
Eksempel
- en stiplet linje;
- en notatblokk med linjer til å skrive på;
- stien skar seg i en nesten rett linje gjennom skogen
- - loddlinje
  - midtlinje
  - mållinje
  - skillelinje
i matematikk: størrelse med bare én dimensjon
Eksempel
- trekke en linje mellom to punkter
omriss eller kontur som danner en (tenkt) strek langs ytterkantene av noe
Eksempel
- linjene i landskapet;
- en bil med fine linjer
- - strandlinje
vannrett rad eller rekke av ord, tall, noter eller lignende
Eksempel
- et vers på fire linjer;
- skriv noen linjer om hvordan du har det!
- svaret står på tredje linje;
- spille første linje av sangen på gitar
rad, rekke eller sjikt av personer, enheter eller lignende
Eksempel
- soldatene stod på linje ved siden av hverandre;
- være i fremste linje i arbeidet mot doping
- - frontlinje
  - førstelinje
rekke av slektninger oppover eller nedover i generasjonene;
slektslinje, slektsgren
Eksempel
- etterkommere i rett nedstigende linje
forbindelse mellom hendelser, fenomener og lignende
Eksempel
- boka ble begynnelsen på en oppadgående linje i forfatterskapet
kanal eller forbindelse som muliggjør kommunikasjon;
ferdselsåre
Eksempel
- brudd på linja;
- rydde linja før neste toga
- - forsyningslinje
  - jernbanelinje
  - kraftlinje
  - strømlinje
framgangsmåte;
handlingsprogram
Eksempel
- de er enige om de store linjene;
- ha helt klare linjer for hva de må gjøre når en krise oppstår;
- føre en hard linje i forhandlingene;
- ulike mediers redaksjonelle linje
i Forsvaret: mobiliseringsstyrke av de 15 yngste årsklassene av vernepliktige;
til forskjell fra landvern
eldre betegnelse for studieretning
Eksempel
- praktisk eller teoretisk linje;
- allmennfaglig linje
- - samfunnslinje
i bestemt form: ekvator
Eksempel
- passere linja
eldre lengdemål lik ¹⁄₁₂ tomme

Faste uttrykk

arbeid i linje
arbeid som er direkte knyttet til produksjon;
jamfør stab (2)
holde linjen
vente eller fortsette å lytte i telefonen
vennligst hold linjen
lese mellom linjene
forstå noe som ikke er direkte uttrykt
over hele linja
for alle;
blant alle uten unntak
i en periode har vi måttet kutte over hele linja
på linje med
- på samme måte som
  bli vurdert på lik linje med andre søkere
- nokså lik; jevngod med
  tilbudet deres er på linje med de beste i utlandet
stamme fra noen i like linje
nedstamme direkte gjennom bare mannlige ledd (10)
være på linje
ha samme syn, være enig
i denne saken er vi faktisk helt på linje

Artikkelside

hoggestabbe, huggestabbe

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

stabbe (1, 1) til å hogge ved på
i overført betydning: person som stadig blir kritisert og hakket på;
skyteskive (2), syndebukk
Eksempel
- statsråden har ofte måttet være hoggestabbe for opposisjonen

Artikkelside

innskrenkning

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

det å innskrenke;

avgrensing, minking

Eksempel

flere bedrifter har måttet gå til innskrenkninger og permitteringer

Artikkelside

permittere

verb

Opphav

fra latin ‘tillate’

Betydning og bruk

gi permisjon (1);
jamfør permittert (1)
Eksempel
- soldatene ble permittert lørdag og søndag
midlertidig pålegge arbeidstaker stopp i arbeid og stanse lønnsutbetaling;
foreta permittering;
jamfør permittert (2)
Eksempel
- bedriften har måttet permittere over 100 arbeidere

Artikkelside

mang

determinativ kvantor

Opphav

av mellomnorsk mangr, trolig fra østnordisk, og ubestemt artikkel

Betydning og bruk

i entall: en av flere
Eksempel
- han har tatt mangt et tungt tak;
- vi har hatt mang en trivelig stund;
- mang en ung jente måtte ut i tjeneste;
- mang en sommerdag drog han til fjells;
- det hendte mang en gang
i nøytrum: mye forskjellig
Eksempel
- de fortalte mangt og mye;
- ha mangt å lære
i flertall: atskillige, ikke så få
Eksempel
- mange andre;
- vi måtte gå mange ganger

Artikkelside

trå til

Betydning og bruk

sette inn alle krefter;

hjelpe til;

Se: trå

Eksempel

trå til på kjøkkenet;
hele mannskapet måtte trå til for å få båten i land

Artikkelside

trå 4, trø 3

verb

Opphav

norrønt troða, jamfør tre (; trakke og tråkke

Betydning og bruk

sette foten på;
tråkke (1)
Eksempel
- trå forsiktig på gulvteppet;
- gjør det vondt når du trår på foten?
- trå gjennom isen
bevege seg til fots;
tre (3, 1)
Eksempel
- han trådde opp trappa;
- hun trådde inn i stua
presse foten mot brett, pedal eller lignende
Eksempel
- trå gassen i bånn;
- trå sykkelen opp bakken
bli virksom i;
begynne i;
tre (3, 2)
Eksempel
- hun trår inn i stillingen før sommeren;
- trå inn i arbeidslivet for første gang;
- systemet trår i funksjon snart

Faste uttrykk

gå og trø
drive formålsløst rundt;
ikke ha noe nyttig å drive med
gå og trø hele dagen;
han gjør ikke annet enn å gå og trø hjemme
trå dansen
danse (1)
trå feil
- sette ned foten slik at en faller eller skader seg;
  tråkke feil
  trå feil i trappa
- gjøre noe galt
  i denne saken er det lett å trå feil
trå til
sette inn alle krefter;
hjelpe til
trå til på kjøkkenet;
hele mannskapet måtte trå til for å få båten i land
trå vannet
- holde seg flytende i vannet ved å bevege beina opp og ned
- holde en situasjon ved like uten mulighet for framgang
  de må bare trå vannet enn så lenge
trå varsomt
- gå forsiktig
  trå varsomt over gulvet
- være forsiktig med hva en sier eller gjør
  vi må trå varsomt for ikke å fornærme noen

Artikkelside

Nynorskordboka 313 oppslagsord

måtte

måtta

verb

Opphav

norrønt mátta, av mega ‘formå, kunne’

Tyding og bruk

ha løyve, høve eller grunn til;
kunne, få
Døme
- om eg så må seie det;
- må eg låne pengar av deg?
- må eg kome inn?
vere nøydd til eller pliktig til;
skulle
Døme
- eg ville ikkje, men eg måtte;
- alle må levere skattemelding;
- du må stå opp no;
- det må gjerast;
- huset må byggjast om;
- det er fælt å måtte seie slikt;
- det må til
vere mogleg, sannsynleg, tenkjeleg, logisk nødvendig
Døme
- det måtte vere ein draum;
- du må vere sjuk;
- ingen slepp inn, kven det så måtte vere;
- det måtte gå slik
om sterk oppmoding, påminning eller åtvaring: burde (1)
Døme
- du må sjå deg føre!
- du må finne deg ein plass;
- du må ikkje seie slikt!
brukt for å uttrykkje ynske
Døme
- måtte du aldri angre!
- må hell og lykke følgje deg!

Faste uttrykk

må hende
kan hende, kanskje
må tru
må vite
det gjekk ikkje fort, må tru;
må tru ho kjem?
må vite
kan du vel skjøne
eg vart trøytt, må vite

Artikkelside

skitentøyvask, skitnetøyvask, skittentøyvask

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

vask av skitne klede;
skitenklesvask
i overført tyding: offentleg krangel om personlege og ofte ubehagelege ting
Døme
- generalforsamlinga enda med ein offentleg skitentøyvask;
- ho måtte slutte etter ein stor skitentøyvask

Artikkelside

skippertak

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør tak (

Tyding og bruk

brå og kortvarig arbeidsinnsats, ofte etter å ha utsett noko i lengre tid;

plutseleg krafttak (1)

Døme

ho måtte ta eit skippertak for å bli ferdig;
arbeidet ber preg av skippertak

Artikkelside

seie opp

Tyding og bruk

Sjå: seie

avsetje ein arbeidstakar frå ei stilling
Døme
- verksemda måtte seie opp halvparten av arbeidstakarane
gje beskjed om at ein avsluttar eit arbeidsforhold
Døme
- eg har sagt opp jobben min
avslutte eller avbestille eit abonnement, ein kontrakt eller liknande
Døme
- ho sa opp avisa

Artikkelside

sjå 2

verb

Opphav

norrønt sjá; jamfør sett (

Tyding og bruk

oppfatte med auga;
oppdage, leggje merke til, bli var
Døme
- eg ser ikkje uten brillar;
- kan du sjå hunden der borte?
- brått såg eg noko på vegen framfor meg;
- ho såg seg sjølv i spegelen;
- eg har ikkje sett nokon
vende blikket mot;
kike (1, stire
Døme
- sjå der, no regnar det;
- dei ser ein film;
- har du sett intervjuet i avisa?
- ho såg gjennom vindauget
forstå (1), skjøne;
innsjå
Døme
- han kunne ikkje sjå problemet;
- ho er rik, kan du vel sjå;
- der ser du korleis det går;
- så langt eg kan sjå, skulle det gå bra
få lære eller oppleve, erfare;
finne (5, 1), oppdage;
kome fram til
Døme
- vi får sjå korleis det går;
- denne fuglen er noko vi sjeldan ser her;
- vi ser heimbyen vår på ein annan måte no;
- eg skjønar ikkje kva du ser i henne;
- du skal sjå det går nok bra
leggje positivt merke til;
vise forståing for, anerkjenne (3)
Døme
- leiaren var flink til å sjå dei tilsette;
- ho følte at mannen hennar verkeleg såg henne;
- ein god lærar ser elevane sine
vilje (2, 1), ynskje (1);
føretrekkje
Døme
- eg ser helst at du går;
- dei såg helst at ingen sette opp telt på marka
vere saman med;
treffe (1), møte
Døme
- dei såg kvarandre ofte;
- når skal du sjå han igjen?
betrakte eller døme frå ein bestemd synsvinkel
Døme
- stort sett er folk hyggelege;
- samla sett er resultata betre i år;
- han ser alltid ting på sin eigen måte;
- isolert sett har endringa ikkje store konsekvensar;
- han såg seg sjølv som ein helt;
- generelt sett er laget betre i år
tenkje etter, fundere
Døme
- la meg sjå, det er femten år sidan i år

Faste uttrykk

ikkje sjå ut
vere fæl å sjå på
huset ser ikkje ut etter brannen;
rommet ditt ser ikkje ut
sjå bort/vekk frå
ikkje ta omsyn til;
ikkje rekne med;
ignorere
vi kan ikkje sjå bort frå det økonomiske aspektet;
sett vekk frå hovudstaden, kva er den viktigaste byen i landet?
sett bort frå far, kven kjem i bryllaupet?
sjå an
vurdere noko ein tid føre ein tek ei avgjerd;
tenkje nærmare over;
avvente
vi ser an situasjonen;
vi såg det an nokre dagar;
dei såg tida litt an før dei bestemte seg;
lat oss sjå vêret an først;
vi må sjå an folka våre
sjå etter
- passe på nokon eller noko
  eg ser etter tinga hans medan han er vekke;
  ho ser etter tantebarna sine i helga
- leite etter nokon eller noko
  eg ser etter fjernkontrollen;
  vi såg etter sopp
sjå for seg
førestille seg;
kalle fram i medvitet
han ser for seg eit stort flott hus;
eg såg andletet ditt for meg i draume
sjå fram til
gle seg til, vente på noko
ho ser fram til å samarbeide med dei
sjå gjennom
lese fort (i ei bok eller eit dokument)
sjå innom nokon
besøke nokon (kort);
slå av ein prat
ho såg innom meg på laurdag
sjå ned på nokon
kjenne seg betre enn nokon;
forakte
ho ser ned på alle som ikkje har same utdanning som henne
sjå opp
ver merksam;
pass på!
sjå opp!
sjå opp for takras;
du må sjå opp for lause trådar
sjå opp til
setje høgt;
beundre, dyrke (2, 4)
sjå over
kontrollere noko
kan du sjå over rekneskapen?
sjå på
- granske, undersøke;
  vurdere
  advokaten skal sjå på saka;
  dette er noko vi må sjå nøye på
- kaste eit blikk på;
  ta i augesyn
  vil du vere med å sjå på det nye huset vårt?
  han såg så vidt på henne
sjå seg nøydd/tvungen til
måtte gjere noko
regjeringa såg seg nøydd til å gå av;
dei såg seg tvungne til å forlate hus og heim
sjå seg om/omkring/rundt
- leite etter noko eller nokon
  dei ser seg om etter ein ny stad å bu;
  ho ser seg omkring etter brillene
- kike rundt seg
  dei ser seg om på det nye kontoret
- reise rundt
  han vil sjå seg litt rundt i landet
sjå seg råd/i stand til
kunne eller ha høve til å gjere noko
i år ser vi oss råd til ein skikkeleg ferie;
eg ser meg ikkje i stand til å gå på jobb i dag
sjå seg føre
gå varsamt;
passe seg
sjå deg godt føre før du kryssar vegen
sjå seg ut
velje ut
ho har sett seg ut ein ny sofa
sjå til
- passe på;
  ha tilsyn med, syte for
  eg ser til dyra;
  du må sjå til at gjestene får mat
- ta fatt på;
  setje i gang med
  no får vi sjå til å byrje arbeidet
sjå ut
ha ein bestemd framtoning;
framstå (2)
han ser flott ut i den dressen;
du ser friskare ut i dag;
det ser ut som vi kan dra no;
sjå ut kandidatar til oppdraget
sjå ut som/til
- gje inntrykk av;
  likne
  han ser ut som ein liten engel;
  ho ser ut til å more seg
- gje grunn til å tru at noko vil skje
  det ser ut som det blir sol i morgon
vere … å sjå til
framstå på ein gjeven måte
han var flott å sjå til;
ho var verkeleg bedrøveleg å sjå til

Artikkelside

seie

seia

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt segja

Tyding og bruk

uttrykkje med ord eller tale;
ytre (3, uttale (1, 1)
Døme
- ho seier at det regnar;
- vil du seie noko?
- han sa god natt;
- ho har ikkje sagt eit ord i heile dag
fortelje;
melde (3, 2), varsle (1)
Døme
- folk seier han drikk;
- ikkje sei det til nokon;
- dei seier at det spøkjer her;
- kan du seie at eg kjem for seint i dag?
uttrykkje (2);
bety
Døme
- kva vil kunstnaren seie med dette verket?
- dette sa meg ingenting
gje ei personleg fråsegn;
hevde, meine
Døme
- kva seier du til dette?
- eg kan ikkje seie eg liker det;
- kva vil folk seie?
avtale (2, 1), fastsetje
Døme
- så seier vi 1500 kr for arbeidet;
- lat oss seie det slik
gje lyd;
sende ut lyd
Døme
- bang, sa geværet;
- grisen seier nøff
spå;
varsle
Døme
- det gjekk som han sa;
- var det ikkje det eg sa!
- det er ikkje godt å seie kva ho meiner

Faste uttrykk

det vil seie
med andre ord;
det inneber;
forkorta dvs.
eg kan ikkje, det vil seie at du må dra;
vil det seie at du er usamd?
du kan så seie
det har du rett i
for å seie det med
for å sitere
for å seie det med Ibsen: «Evig eies kun det tapte!»
ha noko å seie
ha innverknad, vere viktig
alder har ikkje noko å seie i denne samanhengen;
det er ho som har noko å seie i denne bygda
lettare sagt enn gjort
vanskelegare å gjere enn det ser ut til
å skrive ei bok er lettare sagt enn gjort
seie av
fortelje, melde;
varsle noko
du får seie av når du vil gå
seie fram
presentere eit dikt, ein bøn eller liknande utanåt;
deklamere (1)
seie fram eit dikt
seie frå
gje beskjed om;
fortelje til nokon
har du sagt frå om møtet i morgon?
eg seier frå når eg går
seie frå seg
gje (munnleg) avkall på
eg seier frå meg stillinga mi som ordførar
seie føre
rettleie, lære;
instruere
ho sa føre korleis dei skulle gjere oppgåva
seie ja
vere samd, godkjenne
seie opp
- avsetje ein arbeidstakar frå ei stilling
  verksemda måtte seie opp halvparten av arbeidstakarane
- gje beskjed om at ein avsluttar eit arbeidsforhold
  eg har sagt opp jobben min
- avslutte eller avbestille eit abonnement, ein kontrakt eller liknande
  ho sa opp avisa
seie på
innvende mot;
kritisere, utsetje på
kvaliteten var det ingenting å seie på;
ho hadde lite å seie på innsatsen;
denne oppgåva var det mykje å seie på!
seie til
gje beskjed om;
fortelje, melde;
seie frå
du må seie til kor du går
som sagt
brukt for å referere til eller oppsummere noko som har blitt sagt tidlegare
som sagt kan vi tene mykje pengar på denne måten;
eg har, som sagt, nett flytta
som sagt, så gjort
slik det vart planlagt eller avtalt, vart det også utført, ofte raskt og effektivt
stutt/kort sagt
i samandrag;
med få ord
stutt sagt er det ein dårleg idé;
vi må kort sagt bry oss meir om kvarandre
så å seie
nesten;
bortimot
snøen er så å seie heilt borte

Artikkelside

slå frå seg

Tyding og bruk

Sjå: slå

forsvare seg
Døme
- klubben slo frå seg i finalen
gje opp tanken på
Døme
- dei måtte slå frå seg draumen om ei hytte

Artikkelside

slå 2

verb

Opphav

norrønt slá

Tyding og bruk

brått føre ei hand eller noko ein held (med stor kraft) mot noko eller nokon og råke;
dunke eller støyte til noko (så det smell);
hamre, banke
Døme
- han slo meg i magen;
- ho slo guten på kinnet;
- dei har slått henne helselaus;
- slå til nokon;
- han slår neven i bordet;
- slå noko i filler;
- slå i ein spikar;
- slå ball
uviljande støyte kraftig mot noko (og få vondt eller bli skadd)
Døme
- ho datt og slo hovudet;
- han har slått av ei framtann
vinne over;
sigre (1)
Døme
- slå fienden;
- heimelaget slo Brann
påverke med maktmiddel;
tvinge, presse
Døme
- slå åtaket attende;
- dei slo fienden på flukt
ha kraftig verknad
Døme
- ein film som verkeleg slår
brått få til å innsjå;
jamfør slåande
Døme
- ein frykteleg tanke slår henne;
- det slo meg at dette var rett
skjere eller kutte gras, korn eller liknande med reiskap som ljå, slåmaskin eller grasklippar
Døme
- slå gras;
- dei slo enga
gjere slagliknande rørsler som lagar smell eller annan lyd;
dunke, slamre, brake
Døme
- vindauget står og slår;
- tora slår;
- klokka slo;
- slå takta;
- slå på harpe;
- flagget slo i vinden;
- kjenne kor hjartet slår
gjere eitt eller fleire rykk, sleng eller kast med ein kroppsdel
Døme
- fuglen slår med vengene;
- ho slo med nakken
trykkje eller hamre på eit apparat eller instrument
Døme
- slå inn 100 kroner på kassaapparatet
lage eller få i stand ved å hamre og banke
Døme
- slå ein tunnel;
- slå leir
lage ei viss form på noko ved å knyte, bende, streke opp eller liknande
Døme
- slå krull på halen;
- slå ein knute;
- slå knute på seg;
- slå ein sirkel
binde, leggje, slengje eller kaste noko rundt noko
Døme
- slå eit tau rundt noko;
- slå papir rundt noko;
- ho slo armane rundt halsen på mora
helle væske eller masse med ei brå rørsle;
tømme
Døme
- slå ei bytte vatn på varmen;
- slå i seg ein dram
gjere ei brå rørsle så noko kjem i ei ny stilling
Døme
- slå auga ned;
- slå døra att
ruse, strøyme, kome farande (brått og med kraft)
Døme
- bårene slo over båten;
- regnet slår mot ruta;
- flammene slo i vêret;
- ei rar lukt slo mot oss

Faste uttrykk

slå an
bli omtykt;
fengje
filmen slo an
slå an på
flørte med
slå av
- stanse apparat, innretning eller motor ved å trykkje eller vri på brytar eller tast;
  skru av
  slå av lyset;
  ho har slått av radioen;
  han slo av omnen
- brukt i uttrykk for å prate, vitse, skrøne og liknande
  slå av ein prat;
  ho slo ofte av ein spøk
slå av på
gjere mindre i storleik, tal eller intensitet;
redusere, minke
slå av på farten;
dei slo av på krava
slå bort
ikkje vilje snakke om eller tenkje på
han slo bort tanken
slå eit slag for
ta eit ekstra tak for;
kjempe for
slå eit slag for miljøet
slå fast
konstatere
politiet slår fast at skadane er omfattande
slå feil
mislykkast
taktikken kan slå feil
slå frampå om
ymte om;
byrje å snakke om;
nemne
slå frå seg
- forsvare seg
  klubben slo frå seg i finalen
- gje opp tanken på
  dei måtte slå frå seg draumen om ei hytte
slå følgje
gå eller reise i lag
dei slår følgje til skulen;
han slo følgje med mora
slå gjennom
bli anerkjend (som kunstnar, forfattar eller liknande)
bandet slo gjennom internasjonalt
slå i hel
- drepe
- bli kvitt;
  få unna
  slå i hel tida med kortspel
slå i hop
- lukke eller falde i hop;
  slå saman (1)
  slå i hop boka;
  ho slo i hop paraplyen
- binde i hop til éi eining;
  sameine;
  slå saman (2)
  slå i hop kommunar
slå inn
- knuse eller øydeleggje med eit kraftig slag innover
  slå inn døra
- om dør, vindauge og liknande: svinge innover
  dører som slår inn
- velte eller strøyme inn i eller over noko
  vinden slår inn i rommet;
  båra slo inn i båten
- byrje brått og veldig;
  bryte laus
  den økonomiske krisa slo inn over landet
- taste inn
  slå inn prisen
slå inn på
byrje med
slå inn på ein politisk karriere
slå lag med
gå saman med
slå ned
- slå ein person så hardt at hen går over ende og blir skadd
  ho vart slått ned i ei mørk gate
- nedkjempe;
  knuse (2)
  slå ned ein demonstrasjon
- om lyn: råke
  lynet slo ned i nærleiken
- om tanke, kjensle eller hending: råke brått og uventa med stor kraft
  ein tanke slår ned i han
slå ned på
- straffe;
  kjempe mot
  skulen slo hardt ned på mobbing
- redusere
  sjåføren slo ned på farten
slå om
- skifte
  slå om til nordnorsk
- om vêr: endre seg (brått)
  det slo om til regn
slå om seg med
stadig bruke mykje av noko;
strø om seg med
ho slo om seg med framandord
slå opp
- opne
  slå opp auga;
  ho slo opp døra
- opne bok eller anna trykksak for å finne ei opplysning
  slå opp i ordboka
- publisere med store overskrifter
  saka vart slått stort opp
- gjere slutt på kjærleiksforhold
  ho slo opp med han;
  dei har slått opp
- om sår eller brot: opne seg igjen som resultat av fall, slag eller liknande
  slå opp ein gammal skade
slå på
setje i gang apparat, innretning eller motor ved å trykkje eller vri på brytar eller tast;
skru på
slå på lyset;
ho slo på pc-en
slå saman
- lukke eller falde saman;
  slå i hop (1)
  slå saman boka;
  ho slo saman paraplyen
- binde saman til éi eining;
  sameine;
  slå i hop (2)
  slå saman kommunar
slå seg
- støyte ein del av kroppen så hardt mot noko at det gjer vondt
  ho fall og slo seg
- bli skeiv;
  vri seg
  døra har slått seg
- bli fuktig eller rimete
  muren har slått seg på innsida
slå seg av
om apparat eller innretning: bli sett ut av funksjon;
kople seg ut
gatelyset slo seg av
slå seg fram
arbeide eller streve seg fram til ein betre posisjon;
lukkast
slå seg laus
retteleg more seg
slå seg med
bli med (til ein stad);
slå følge
slå seg ned
- setje seg
  slå seg ned i sofaen
- busetje seg
  slå seg ned i byen
slå seg opp
arbeide seg fram;
lukkast
slå seg på
- om apparat eller innretning: bli sett i funksjon;
  kople seg inn
  lyset har slått seg på
- byrje med
  slå seg på handel
slå seg til
bli verande;
slå seg til ro
dei har slått seg til i landet
slå stort på
leve flott;
sløse
slå til
- gje noko eller nokon eit slag
  ho slo til han
- gripe (hardt) inn;
  gå til aksjon
  ranarar slo til mot kiosken i natt
- hende plutseleg;
  inntreffe
  det slo til med rekordvarme i helga
- gjere noko på ein (uventa) flott måte
  bassisten slo til med glitrande spel
- akseptere eit tilbod;
  godta, seie ja
  vi slo til og kjøpte båten
- gå i oppfylling;
  bli som venta
  spådomane har slått til
- gje godt resultat (i jordbruk, jakt eller fiske)
  avlinga slo til i år
slå under seg
eigne til seg;
ta makt over;
leggje under seg
slå under seg store landområde
slå ut
- knuse eller øydeleggje med eit kraftig slag
  slå ut ei rute;
  ho fekk slått ut ei tann
- vinne over;
  konkurrere ut
  slå ut konkurrenten frå tevlinga
- setje ut av spel
  vere heilt slått ut av varmen
- gjere ei brå rørsle utover
  slå ut med armane
- gje positivt resultat på test eller prøve
  promilletesten slo ut
- få ei viss verknad;
  føre til
  auka kostnader slår ut i høgare prisar
- brått kome fram og vise seg
  sjukdomen har slått ut igjen;
  striden slo ut
- tøme ut væske eller masse
  slå ut mjølka
- om dør, vindauge og liknande: svinge utover
  dører som slår ut

Artikkelside

dra, drage

draga

verb

Opphav

norrønt draga

Tyding og bruk

trekkje (1), føre frå ein stad til ein annan;
rykkje (til seg)
Døme
- dra vogna;
- dra nokon i erma;
- dra nokon i håret;
- dra gardina for;
- dra gardina frå;
- dra garn;
- dra sei;
- dra skit inn i stova;
- dra ut ei tann;
- dra opp til uvêr;
- hale og dra;
- dra attende eit framlegg;
- dra tilbake ein hær;
- gardinene var dregne for;
- dra lodd;
- dra lut
hale, slepe (noko tungt);
dragse
Døme
- dra på bagasje
fare lausleg over med handa;
stryke
Døme
- dra handa over andletet
ta våpen ut av slira (og truge med)
Døme
- dra kniven;
- dra sverdet
risse, markere
Døme
- dra ein strek;
- dra ei grense;
- dra opp retningslinjer;
- dra samanlikningar
gjere lenger;
strekkje (2, tøye
røre på muskel for å uttrykkje kjensle
Døme
- dra på akslene;
- dra på smilebandet
verke tillokkande (på);
samle
Døme
- byen dreg;
- dra fulle hus
gjere haltande rørsle
Døme
- dra føtene etter seg
drive (3, 6)
Døme
- motoren dreg saga;
- dra slipesteinen
i idrett: leie, føre (i ei gruppe på fleire)
Døme
- Kvalheim drog feltet halve løpet
subtrahere, trekkje (12)
Døme
- dra 3 frå 5
suge, trekkje (til seg)
Døme
- dra anden;
- dra pusten;
- magneten dreg jernet til seg;
- omnen dreg godt;
- skoa dreg vatn;
- skoa dreg fukt
vinne, samle
Døme
- dra lærdom;
- dra nytte av;
- dra renter;
- dra smør av kyrne
utleie, rekne (ut)
Døme
- dra kjensel på;
- dra konklusjonar;
- dra slutningar;
- dra ut kvadratrota;
- dra i tvil
mone, forslå
Døme
- mengda dreg;
- jamnen dreg
reise (3, fare (2
Døme
- dra bort;
- dra ut;
- dra på tur;
- dra sin veg;
- dra i krigen

Faste uttrykk

dra etter seg
- føre (noko) med seg
- ha som verknad
dra fram
gjere kjend, poengtere (moment)
dra frå
gjere avstand større
dra frå konkurrentane
dra i hop
- i overført tyding: semjast, samarbeide
  dei dreg godt i hop
- samle; skye over
dra i langdrag
vare lenge
saka drog i langdrag
dra inn
- blande inn (moment til dømes)
- oppheve, avskipe, beslagleggje
dra innover seg
utsetje seg for, få
dra innpå
gjere avstand mindre
dra innpå hovudfeltet
dra lasset
gjere det meste av arbeidet
han måtte dra lasset aleine
dra nytte av
bruke til nytte for seg
dra oppi åra
eldast
dra over
skye over
dra over med
bere over med, tolerere
dra på
skunde seg
dra på det
snakke seint, vere sein med å svare
dra på åra
eldast
dra seg
- dovne seg
  han låg og drog seg
- auke, vekse
dra seg attende
bryte sambandet med omgangskrins eller liknande
dra seg bort
flytte seg;
kreke seg
han drog seg bort til glaset
dra seg fram
flytte seg;
kreke seg
han drog seg fram til døra
dra seg til
- gå mot eit høgdepunkt;
  bli alvor
  kampen vil dra seg til også om tredjeplassen
- kome seg, friskne
dra seg unna
bryte sambandet med omgangskrins eller liknande
dra seg ut
avslutte arbeid, innsats eller liknande;
ikkje lenger delta i
dra seg ut av krigen;
dra seg ut av selskapslivet
dra sin siste sukk
døy (1)
dra til
- slå (nokon), gje eit slag
  han drog til henne
- stramme
  ho drog til tauet
dra til ansvar
gjere (nokon) ansvarleg
dra ut
- vare lenge
- hale ut
  dra ut tida
dra veksel på
ha fordel av;
tene på
ein vil dra vekslar på det datafaglege miljøet
kome dragande med
fortelje, presentere (noko uønskt)
kome dragande med ei historie;
kome dragande med kritikk
liggje og dra seg
late seg
dei låg og drog seg til lunsj

Artikkelside

helseproblem

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

problem med eller trugsmål mot helsa (

Døme

ha diabetes og andre helseproblem;
han har slite med helseproblem heile livet;
ho måtte slutte i jobb på grunn av helseproblema;
fedme er eit aukande helseproblem i mange land

Artikkelside

Side 1 av 34

Resultat per side:

Avansert søk

Bokmålsordboka 332 oppslagsord

måtte

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Faste uttrykk

over hele linja

Betydning og bruk

Eksempel

tåle

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

linje

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Faste uttrykk

hoggestabbe, huggestabbe

Betydning og bruk

Eksempel

innskrenkning

Betydning og bruk

Eksempel

permittere

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

mang

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Eksempel

trå til

Betydning og bruk

Eksempel

trå 4IV, trø 3III

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Faste uttrykk

Nynorskordboka 313 oppslagsord

måtte

måtta

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

skitentøyvask, skitnetøyvask, skittentøyvask

Tyding og bruk

Døme

skippertak

Opphav

Tyding og bruk

Døme

seie opp

trå 4, trø 3

sjå 2

slå 2