Avansert søk

Vanleg søk

Bokmålsordboka 98 oppslagsord

kle, klede 2

verb

Opphav

norrønt klæða

Betydning og bruk

ta på klær
Eksempel
- kle seg naken;
- kle seg pent;
- være godt kledd;
- kle av og på seg;
- kle på barna
sørge for klær til
Eksempel
- fø og kle en stor ungeflokk
dekke (2, 1)
Eksempel
- toppen var kledd med skog;
- kle en vegg med sponplater
om klær, framferd: passe (til)
Eksempel
- det kler deg ikke å være sint;
- den kjolen kler deg godt

Faste uttrykk

kle opp
kjøpe nye klær til
kle seg om
skifte klær eller antrekk
kle seg om til middag
kle seg ut
ta på seg uvanlig antrekk
kle seg ut som klovn

Artikkelside

stakkarslig

adjektiv

Betydning og bruk

fattigslig (1);
ynkelig (2), ussel (2)
Eksempel
- se stakkarslig ut
- brukt som adverb:
  gå stakkarslig kledd
smålig (1), foraktelig
Eksempel
- en stakkarslig oppførsel
- brukt som adverb:
  det var stakkarslig sagt

Artikkelside

ta anstøt av

Betydning og bruk

irritere seg over;

kjenne seg krenket av;

Se: anstøt

Eksempel

mange tok anstøt av hvordan hun var kledd

Artikkelside

som en går og står

Betydning og bruk

slik en i øyeblikket er kledd;

uforberedt;

Se: gå

Artikkelside

anstendig

adjektiv

Uttale

anstenˊdig

Opphav

fra tysk; jamfør anstand

Betydning og bruk

som en kan være bekjent av;
ordentlig
Eksempel
- et anstendig arbeid;
- se anstendig ut;
- en anstendig lønn
sømmelig, respektabel, moralsk;
til forskjell fra uanstendig
Eksempel
- et anstendig menneske;
- et anstendig hotell
- brukt som adverb:
  se til at alt går anstendig for seg;
  være anstendig kledd

Artikkelside

kappekledd

adjektiv

Betydning og bruk

kledd i kappe (, 1)

Eksempel

en kappekledd mann

Artikkelside

hvit, kvit

adjektiv

Opphav

norrønt hvítr

Betydning og bruk

med samme farge som nyfallen snø (et fargeinntrykk som kommer fram når nesten alt lyset blir kastet tilbake)
Eksempel
- hvit skjorte;
- blendende hvitt tøy;
- det hvite papiret;
- smile med hvite tenner;
- servere fiskeboller i hvit saus;
- han ble helt hvit i håret på noen få måneder
om person eller folkegruppe: som har medfødt lys hudfarge;
jamfør brun (2) og svart (2, 2)
Eksempel
- hvite kvinner fra Europa;
- den hvite befolkningen i Sør-Afrika
- brukt som substantiv:
  det økonomiske gapet mellom hvite og svarte i USA
om person: med unormalt lys hudfarge, for eksempel på grunn av sinnsbevegelse eller anstrengelse
Eksempel
- være hvit i ansiktet av sinne;
- holde så hardt at knokene blir hvite
brukt som substantiv: sjakkspiller med hvite brikker
Eksempel
- hvit flytter kongen;
- hvits første trekk
om eldre forhold, brukt som substantiv: antirevolusjonær, antikommunistisk (etter den hvite liljen på våpenskjoldet til den franske fyrstefamilien Bourbon)
Eksempel
- kampen mellom de røde og de hvite

Faste uttrykk

det hvite i øynene
den hvite senehinnen
hun var så rasende at vi bare så det hvite i øynene på henne
gå hvit
om sjø eller bølger: ha skumtopper
sjøen går hvit
heise det hvite flagget
overgi seg
hvit brud
brud kledd i hvitt
hun skal stå hvit brud til sommeren
hvit elefant
noe dyrt og unyttig
hvit fisk
fisk som er hvit i kjøttet, for eksempel torsk og sei
hvit jul
jul med snø
hvit løgn
løgn for å spare andre for en ubehagelig sannhet;
nødløgn
hvit magi
hekseri og trolldom som ikke skader andre
hvit måned
måned uten alkoholbruk
hvit slavehandel
handel med personer med lys hudfarge, særlig kvinner, som selges som billig arbeidskraft eller til prostitusjon
hvit som et laken
svært blek
hun var hvit som et laken i ansiktet
hvitt brød
finbrød
hvitt flagg
parlamentærflagg
hvitt gull
legering av gull, kopper, sink og nikkel som er mye brukt i smykker
hvitt kjøtt
kjøtt fra fjærkre, særlig kylling og kalkun
forbruket av hvitt kjøtt har steget kraftig
på det hvite lerretet
på filmduken, ved filmen
skyte en hvit pinn etter
oppgi som tapt;
gi opp håpet om

Artikkelside

ukorrekt

adjektiv

Betydning og bruk

gal (2, 4), misvisende
Eksempel
- ukorrekte opplysninger
ikke (allment) akseptert
Eksempel
- ukorrekt opptreden, språkbruk;
- være ukorrekt kledd

Artikkelside

tå

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

norrønt tá

Betydning og bruk

hver av de mindre, leddelte delene av foten hos mennesker og dyr
Eksempel
- liste seg på tå;
- stå på tærne for å rekke opp
forreste del av sko eller strømpe
Eksempel
- sko med spiss tå;
- ha hull på tåa

Faste uttrykk

fra topp til tå
fra øverst til nederst
de er kledd i blått fra topp til tå
gå på tærne for noen
opptre forsiktig for ikke å irritere noen
lett på tå
med lette skritt
på tå hev
- på tærne
  stå på tå hev
- i skjerpet, våken tilstand
  folk har stått på tå hev for å hjelpe ham
tråkke noen på tærne
fornærme, krenke eller plage noen
hun mente ikke å tråkke noen på tærne

Artikkelside

svart 1

substantiv intetkjønn

Opphav

av svart (

Betydning og bruk

svart farge

Eksempel

gjøre svart til hvitt;
være kledd i svart

Faste uttrykk

svart på hvitt
skriftlig stadfesting på noe

Artikkelside

Nynorskordboka 90 oppslagsord

kle, klede 3

kleda

verb

Opphav

norrønt klæða

Tyding og bruk

ha klede på
Døme
- kle på seg;
- kle av nokon;
- kle seg til fest;
- vere godt kledd
syte for klede til
Døme
- fø og kle
trekkje over;
dekkje (1)
Døme
- kle fjellet med furu;
- kle ein spleis;
- kle taket med papp;
- kle veggene med teppe
om klede, framferd: passe, høve for
Døme
- kle ein dress;
- det kler deg ikkje å vere morsk

Faste uttrykk

kle opp
kjøpe nye klede til
kle seg om
skifte klede eller antrekk
kle seg ut
ha på uvanlege klede

Artikkelside

standsmessig

adjektiv

Opphav

av stand ( og stand (; jamfør -messig

Tyding og bruk

som høver til den stand (, 2), stilling eller sosiale status ein har

Døme

ein standsmessig bustad

brukt som adverb:
- dei går standsmessig kledd;
- reise standsmessig

Artikkelside

stakkarsleg

adjektiv

Tyding og bruk

fattigsleg (1);
ynkeleg (2), ussel (2)
Døme
- sjå stakkarsleg ut;
- ein stakkarsleg, ynkeleg gutunge
- brukt som adverb:
  gå stakkarsleg kledd
småleg, forakteleg
Døme
- ein slibrig og stakkarsleg dritsekk
brukt som adverb:
- det var stakkarsleg gjort

Artikkelside

tennisball

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

gummiball kledd i tøy til bruk i tennis

Artikkelside

gå 1

verb

Opphav

norrønt ganga; innverknad frå austnordisk og lågtysk i infinitiv gå og presens går

Tyding og bruk

med person eller vesen som subjekt: flytte seg jamt med føtene, spasere, vandre;
ferdast, fare (2, vanke
Døme
- lære å gå;
- korkje kunne krype eller gå;
- skal vi gå eller ta buss?
- gå til fots;
- gå på tå;
- gå på hendene;
- gå på ski;
- kome gåande;
- det gjekk nokon i døra;
- gå forbi nokon;
- gå av seg skoa;
- gå ein beinveg;
- gå ein tur;
- gå seg ein tur;
- gå to steg fram;
- gå ærend;
- gå vakt
brukt for å seie at ei handling eller ein tilstand varer ved
Døme
- gå lenge med influensa;
- problemet går att i alle land;
- gå og drive;
- gå og vente;
- gå og hangle;
- gå og vone;
- gå i sitt tjuande år;
- gå på jakt;
- gå på loffen;
- gå på friing;
- gå på skule;
- gå i lære
pleie å bruke
Døme
- eg går alltid med hatt
med særleg vekt på byrjinga, utgangspunktet eller målet
Døme
- gå feil;
- gå konkurs;
- gå fallitt;
- gå av bussen;
- kome og gå som ein vil;
- gå ut;
- gå heim;
- gå til sides;
- gå i land;
- gå om bord;
- gå sin veg;
- ho har alt gått;
- ho er alt gått;
- skal vi gå å bade?
- gå i grava;
- gå i krigen;
- gå i selskap;
- gå på kino;
- gå til sjøs;
- gå til sengs;
- gå til ro;
- gå frå hus og heim;
- gå ut på byen;
- la oss gå
med ting, sak, tilhøve som subjekt, og med grunntyding flytte seg eller bli flytta;
røre seg, fare;
utvikle seg, endrast
Døme
- bilen går fort;
- vogna går på skjener;
- skuffa går lett;
- båten går for fulle segl;
- det går fisk i elva;
- det gjekk så det spruta;
- hjulet går rundt;
- klokka går for fort;
- klokka går på 12;
- det gjekk kaldt nedover ryggen;
- det går straumar i vatnet;
- gå tilbake;
- gå attende
med ting, sak, tilhøve som subjekt og med særleg vekt på byrjing, utgangspunkt eller mål
Døme
- brøda går for tjue kr stykket;
- varene går unna;
- gå av mote;
- huset gjekk opp i røyk;
- gå tapt;
- det gjekk hol på sokkane;
- gå i stykke;
- gå i knas;
- gå sund;
- det har gått prestisje i saka;
- det har gått ròte i treet;
- gå i lås;
- sola går opp;
- sola går ned;
- døra gjekk opp;
- vasen gjekk i golvet;
- avisa går i trykken;
- aksla gjekk or led;
- kvar går turen?
- skipet går på England;
- elva går over breiddene;
- la gå!
- la ankeret gå!
- toget går snart
bli borte;
forsvinne
Døme
- lyset har gått
øydeleggjast, ryke (3)
Døme
- lyspæra har gått;
- det gjekk nokre sidebein
om tid: lide (2
Døme
- det går mot vår;
- tida går;
- dagane går med leik og moro
strekkje seg, liggje, vere
Døme
- vegen går gjennom dalen;
- elva går i svingar;
- det går ein raud tråd gjennom forteljinga
herje (1)
Døme
- det gjekk eit fælt uvêr over bygda;
- det er ein farang som går
versere
Døme
- det går gjetord om ho;
- det går rykte om han
lykkast, vere mogleg
Døme
- det skal gå!
- dette går ikkje
utvikle seg i ei viss lei
Døme
- alt går meg imot;
- det går bra med han;
- det går dårleg for han;
- det går ille for han;
- det går smått med han;
- alt går sin gang
vere i rørsle, i verksemd;
fungere (2)
Døme
- motoren går;
- uret går;
- kjeften går;
- praten går;
- pusten går;
- sjøen går høg
gjelde (1, passere
Døme
- dette går for å vere stor kunst;
- gå for det same;
- gå ut på eitt;
- det får gå for denne gongen;
- setelen går ikkje lenger;
- kvitteringa går som garanti
nå (3, 2)
Døme
- vatnet går opp til midja;
- boka går fram til 1900
rømmast
Døme
- det går fem eple på eitt kilo;
- det går 10 l i bytta
gjære (1, 1)
Døme
- ølet går
bli vist (for tida)
Døme
- går det noko på kino?
ha som grunntone
Døme
- songen går i moll;
- melodien går i C-dur
følgje same mønster som
Døme
- verbet ‘slite’ går som ‘bite’

Faste uttrykk

den går ikkje!
historia, orsakinga blir ikkje godteken
gå an
vere mogleg, akseptabel eller tillaten
det må gå an å be om ein verdig debatt
gå att
- vise seg etter døden
  historier om døde som går att
- vise seg på nytt (fleire gonger);
  stadig dukke opp
  ei formulering som går att i mange avtalar
gå av
- bli avfyrt;
  smelle
  skotet gjekk av
- dele seg;
  brotne
  staven gjekk av på midten
- slutte (i stillinga) etter nådd aldersgrense
gå av med sigeren
vinne
gå av seg
utvikle seg; hende, bere til
gå av stabelen
- bli sjøsett
- gå føre seg, bli skipa til
  festivalen går av stabelen første laurdag i juli
gå bort
- verte borte;
  forsvinne
  flekken gjekk bort
- døy
  han gjekk bort etter kort tids sjukdom
- vitje andre
gå fløyten
gå tapt;
ikkje bli av
pengane gjekk fløyten
gå for det
omkome, krepere
gå for langt
gå for vidt;
overdrive
nei, no går det for langt!
gå for presten
gå til konfirmantundervisning
gå for seg
hende, bere til
gå for vidt
overdrive
gå fram
gjere (noko) (slik eller slik)
gå fram av
vere tydeleg frå (samanhengen)
gå framover
ha framgang
gå fri
sleppe straff;
sleppe unna
gå frå
slutte å følgje eller etterleve
gå frå ei avtale
gå frå konsepta
miste fatninga
gå frå kvarandre
skiljast
gå frå vitet
bli galen;
gå frå forstanden;
miste vitet
eg held på å gå frå vitet
gå føre seg
hende, skje
undervisninga går føre seg i klasserommet;
samlinga vil gå føre seg utandørs;
debatten har gått føre seg i fleire månader
gå i seg sjølv
granske (skyld og liknande hos) seg sjølv
gå i stå
stoppe opp
planlegginga har fullstendig gått i stå
gå i vasken
ikkje bli noko av
turen gjekk i vasken
gå igjen
- vise seg på nytt (fleire gonger);
  stadig dukke opp
- vise seg etter døden
gå imot
- gå til åtak på eller forsvare seg
  gå imot fienden
- kjempe mot;
  motarbeide
  gå imot eit framlegg
gå inn
- om blad, avis: slutte å kome ut
- om tips, spådom: bli oppfylt, lykkast
gå inn for
vere talsmann for, stø; satse på, leggje vinn på (noko)
gå inn på
- ta (nærmare) for seg
- samtykkje i
gå inn under
bli rekna som ein del av eller vere omfatta av
gå med
- bli brukt av forsyningar, råvarer o.l.
  det gjekk med 50 brød
- (om person) stryke med;
  døy
gå med på
samtykkje i;
vedgå (noko)
gå ned
minke
gå om
handle om;
dreie seg om
gjer greie for løysinga, elles minnest vi ikkje kva det går om
gå opp
- auke, stige
  talet på smitta gjekk opp
- gje full løysing
  reknestykket gjekk opp;
  kabalen gjekk opp
- rakne
  gå opp i saumane
- smelte, tine
  vatna går opp;
  isen går opp
gå opp for
(brått) bli klart, tydeleg for
det gjekk eit lys opp for han
gå opp i
i matematikk: få eit heilt tal som kvotient når ein deler eit tal på eit mindre tal
3 går opp i 9
gå opp i opp
om to eller fleire ting: vege kvarandre opp, jamne (seg) ut
gå over
ta slutt;
gje seg
sjukdomen gjekk over til slutt
gå over til
skifte side, ta til å bruke
gå på
- ta fatt
  huset fortener nokon som kan gå på med nytt mot
- gjelde
  krtikken går på person, ikkje sak
- få som resultat
  gå på tap
- vere avhengig av, nytte
  gå på stoff;
  gå på medikament
gå rundt
- kantre, velte, tippe over
- ha god nok økonomi til å klare alle utgiftene
  kafeen treng fleire kundar for å få det til å gå rundt
gå saman
- ha følgje
- høve saman;
  harmonere
  fargane går ikkje saman
gå seg bort
gå seg vill
gå seg fast
gå til ein korkje kan kome fram eller attende
gå seg vill
rote seg bort;
forville seg
gå til
- setje i verk;
  kome i gang med
  gå til åtak;
  gå til verket;
  gå til streik;
  gå til nedlegging
- bere til, skje;
  ha seg
  han fortel om korleis det gjekk til då bygda fekk traktor;
  korleis gjekk det til at det blei nybygg?
- (om person) døy
gå tilbake
- minke i storleik eller kvalitet;
  verte mindre eller dårlegare
  partiet gjekk tilbake i oppslutnad
- falle attende til tidlegare tilstand
  gå tilbake på eit løfte;
  gå tilbake på krav
- vende attende til ein stad eller ein tilstand
  vi gjekk tilbake til bilen
gå under
søkke; øydeleggjast
gå unna
- halde seg borte frå;
  vike for nokon eller noko
- gå føre seg i raskt tempo;
  gå fort
  flyttinga gjekk unna på ei helg
- få rask avsetnad
  varene går unna
gå ut
- ikkje vere gyldig lenger;
  overskride
  fristen går ut i neste veke;
  avtalen gjekk ut for ei stund sidan
- dra til utestad
  har du planar om å gå ut på byen i kveld?
gå ut frå
byggje på, rekne med (noko)
gå ut frå at alt er rett
gå ut med
gjere offentleg kjend
gå ut med ein bodskap
gå ut mot
kritisere (nokon) sterkt
gå ut over
råke (nokon), verke på, få følgjer for
gå ut på
dreie seg om, handle om, vere om, gjelde
gå åt
miste livet;
stryke med;
omkome
ha noko å gå på
ha romsleg (med tid, midlar, krefter)
ikkje gå an
- ikkje la seg gjere
- ikkje søme seg
kva går det av deg?
korleis er det du ber deg åt?
la gå
- ikkje hindre;
  gje lov til
  dei let han gå
- det får så vere
  men lat gå, det kunne vere moro å prøve
noko som går
sjukdom som mange får samstundes
det er noko som går
som ein står og går
slik ein nettopp da er kledd; ubudd
så gjekk vi da
la oss gå

Artikkelside

stått

adjektiv

Opphav

av stå opp

Tyding og bruk

bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:

Døme

eg var stått opp;
dei var stått opp og hadde kledd på seg

Artikkelside

kvit

adjektiv

Opphav

norrønt hvítr

Tyding og bruk

med same farge som nyfallen snø (eit fargeinntrykk som kjem fram når mest alt lyset blir kasta attende)
Døme
- kvit skjorte;
- teikne på kvitt papir;
- det kvite huset;
- smile med kvite tenner;
- ete fiskebollar i kvit saus til middag;
- bli heilt kvit i håret
- - drivkvit
  - snøkvit
om person eller folkegruppe: som har medfødd lys hudfarge;
jamfør brun (2, 2) og svart (2, 2)
Døme
- kvite menn frå Europa;
- det kvite mindretalet i Sør-Afrika
- brukt som substantiv:
  det økonomiske gapet mellom kvite og svarte i USA
om person: med unormalt lys hudfarge, til dømes på grunn av sinnsrørsle eller hardt strev
Døme
- vere kvit av sinne;
- vere kvit og bleik av inneliv
brukt som substantiv: sjakkspelar med kvite brikker
Døme
- kvit vinn med eit overraskande trekk;
- springaren til kvit vart sett ut av spel
om eldre forhold, brukt som substantiv: antirevolusjonær, antikommunistisk (etter den kongelege franske lilja)
Døme
- kampen mellom dei raude og dei kvite

Faste uttrykk

det kvite i auga
den kvite senehinna i auga
ho var så sint at vi berre såg det kvite i auga
gå kvit
om sjø eller bølgjer: ha skumtoppar
sjøen går kvit
heise det kvite flagget
overgje seg
kvit brur
brur kledd i kvitt
ho skal stå kvit brur
kvit elefant
noko dyrt og unyttig
kvit fisk
fisk som er kvit i kjøtet, til dømes torsk og sei
kvit jul
jul med snø
kvit lygn
lygn for å spare nokon for ei lei sanning;
naudlygn
kvit magi
hekseri og trolldom som ikkje skader andre
kvit månad
månad utan alkoholbruk
kvit slavehandel
handel med personar med lys hudfarge, særleg kvinner, som blir selde som billig arbeidskraft eller til prostitusjon
kvit som eit laken
svært bleik
han vart kvit som eit laken i andletet
kvitt brød
finbrød
kvitt flagg
parlamentærflagg
kvitt gull
legering av gull, kopar, sink og nikkel som er mykje brukt i smykke
kvitt kjøt
kjøt frå fjørfe, særleg kylling og kalkun
forbruket av kvitt kjøt har auka
på det kvite lerretet
på filmduken, ved filmen
skyte ein kvit pinn etter
gje opp som tapt;
gje opp vona om

Artikkelside

ukorrekt

adjektiv

Tyding og bruk

Døme

ukorrekt opplysning, framgangsmåte, språkbruk, svar;
vere ukorrekt kledd

Artikkelside

tå 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt tá

Tyding og bruk

kvar av dei åtskilde, leddelte delane av foten hos menneske og dyr
Døme
- skade ei tå;
- stå på tærne for å rekke opp;
- stiltre seg på tå for ikkje å uroe
fremste del av sko eller strømpe
Døme
- sko med spiss tå;
- ha hol på tåa

Faste uttrykk

frå topp til tå
frå øvst til nedst
dei er kledd i grønt frå topp til tå
gå på tærne for nokon
vere forsiktig for ikkje å irritere nokon
lett på tå
med lette steg
på tå hev
- på tærne
  stå på tå hev
- i skjerpa, vaken tilstand
  spelarane var på tå hev frå kampstart
trø nokon på tærne
kome for nær innpå einemerka eller rettane til nokon;
støyte, fornærme, krenkje eller plage nokon

Artikkelside

svart 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av svart (

Tyding og bruk

svart farge
Døme
- gjere svart til kvitt;
- vere kledd i svart
sjakkspelar med svarte brikker
Døme
- svart vinn partiet

Faste uttrykk

svart på kvitt
skriftleg stadfesting på noko

Artikkelside

Side 1 av 10

Resultat per side:

Avansert søk

Bokmålsordboka 98 oppslagsord

kle, klede 2II

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Faste uttrykk

stakkarslig

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

ta anstøt av

Betydning og bruk

Eksempel

som en går og står

Betydning og bruk

anstendig

Uttale

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

kappekledd

Betydning og bruk

Eksempel

hvit, kvit

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Faste uttrykk

ukorrekt

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

tå

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Faste uttrykk

svart 1I

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Faste uttrykk

Nynorskordboka 90 oppslagsord

kle, klede 3III

kleda

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

standsmessig

Opphav

Tyding og bruk

Døme

stakkarsleg

Tyding og bruk

Døme

Døme

tennisball

Tyding og bruk

gå 1I

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

kle, klede 2

svart 1

kle, klede 3

gå 1

tå 1

svart 1