Avansert søk

Nynorskordboka 167 oppslagsord

styrke 2, styrkje

styrka, styrkja

verb

Opphav

norrønt styrkja av styrkr ‘sterk’; samanheng med sterk

Tyding og bruk

gjere sterkare;

gje styrke

Døme

styrke helsa med mosjon;
styrke forsvaret av kysten;
styrke demninga;
styrke stoda si;
samarbeidet må styrkjast;
bli styrkt i trua

Faste uttrykk

styrkje seg på
kvikke seg opp på (noko)

styrke 1

substantiv hankjønn

Opphav

same opphav som styrk

Tyding og bruk

det å vere sterk, kraftig;
kraft (1, 4), makt (3)
Døme
- armstyrke;
- karakterstyrke;
- viljestyrke;
- guten har styrke for ein vaksen;
- be om styrke til å halde ut;
- styrken i laget var farten
organisert flokk;
(troppe)avdeling
Døme
- flåtestyrke;
- geriljastyrke;
- vaktstyrke;
- dei militære styrkane

Faste uttrykk

hevde med styrke
tale sterkt, energisk (for noko)

vise tenner

Tyding og bruk

hevde seg;

vise styrke;

Sjå: tann

Døme

vise tenner i maktkampen;
laget har byrja å vise tenner

tann

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt tǫnn

Tyding og bruk

hard bite- og tyggjereiskap i munnen hos menneske og dei fleste andre virveldyr
Døme
- trekkje ei tann;
- ha vondt i tanna;
- kvite tenner;
- ha hol i tennene;
- smile med tennene;
- setje tennene i noko
tagg (1, 2) på tannhjul, tannstong eller eggen på ei sag eller liknande
Døme
- ei sag med skarpe tenner

Faste uttrykk

auge for auge, tann for tann
hemnprinsipp som seier at nokon skal bli straffa med ein skade som svarar til skaden han eller ho har valda ein annan
bite i hop tennene
ta seg saman;
halde ut
han beit i hop tennene og arbeidde så sveitten draup av han
flekkje tenner
vise tanngarden for å verke trugande
ein ulv som flekkjer tenner
føle nokon på tennene
undersøkje styrken, hensikta eller liknande hos ein annan part
duellantane følte kvarandre på tennene
få blod på tann
bli sterkt oppteken av noko og ha hug til å halde fram med det
hakke tenner
skjelve (særleg av kulde) så tennene skranglar mot kvarandre
halde tann for tunge
teie
lære seg å halde tann for tunge
med samanbitne tenner
med ei viss motvilje eller bitterheit
seie noko med samanbitne tenner;
gå med på avtala med samanbitne tenner
rusta til tennene
fullt utstyrt (med våpen)
setje tennene i
- ete (2, 1)
  setje tennene i bagetten
- gå i gong med noko (nytt)
  setje tennene i eit nytt prosjekt
skjere tenner
- gnisse tennene mot kvarandre
  skjere tenner som liten
- føle motvilje eller uro over noko
  eg skjer tenner berre av tanken
tennene på tørk
brukt skjemtande om utståande tenner i overmunnen
ein ungdom med tennene på tørk
tidas tann
den langsame, uavbrotne og forvitrande krafta som verkar når tida går
tåle tidas tann;
dei er prega av tidas tann
vise tenner
hevde seg;
vise styrke
vise tenner i maktkampen;
laget har byrja å vise tenner
væpna til tennene
svært godt utstyrt eller førebudd

vekse

veksa

verb

Opphav

norrønt vaxa

Tyding og bruk

om menneske og dyr: auke i lengd, høgd, omfang og liknande;
bli større
Døme
- jenta har vakse ti cm på eitt år;
- lamma veks og trivst;
- det voks fram ei ny tann;
- håret veks ut att
bli meir erfaren, mogen eller reflektert;
utvikle seg
Døme
- han voks med ansvaret;
- ho har vakse mykje etter ho begynte å studere
om plante: gro (2, 2);
finnast (1), trivast (2)
Døme
- treet har vakse seg stort;
- gulrota veks best i sandjord;
- eika veks ikkje nordafjells
auke i mengd, tal, styrke og liknande;
stige (2, 3)
Døme
- elva veks;
- medlemstalet voks til nye høgder;
- irritasjonen voks jo lenger han måtte vente

Faste uttrykk

ikkje vekse på tre
vere sjeldan
gode kokkar veks ikkje på tre
vekse att
bli dekt av vokstrar;
gro att/til
vekse av seg
utvikle seg vekk frå sjukdom, svakheit og liknande fordi ein blir eldre eller modnare
ho har vakse av seg allergien;
vi håpar han veks av seg desse nykkene
vekse frå kvarandre
utvikle seg i kvar sin retning
vekse frå seg
ikkje bli høgare eller større;
ikkje vekse meir
vekse i munnen
om mat: vere uråd å tyggje eller svelgje fordi maten byr ein imot eller fordi ein er oppskaka
maten var harsk og voks i munnen på meg
vekse med oppgåva
bli meir dugande etter kvart som oppgåvene blir vanskelegare
elevene veks med oppgåvene
vekse opp
- nå vaksen alder
  dei fikk fem born, men berre tre av dei voks opp;
  han voks opp langs kysten
- vere van med frå barndomen
  da eg voks opp var det taco kvar fredag;
  ho er vakse opp med klassisk musikk
vekse over hovudet
bli for omfattande eller vanskeleg
oppgåvene voks over hovudet på meg;
utgiftene veks oss over hovudet
vekse til
- om person: bli eldre;
  bli større
  yngsteguten har vakse til
- bli dekt med vokstrar;
  gro att/til
vekse ut av
- bli for stor til klesplagg og liknande
  eg har vakse ut av buksa mi
- ikkje ha stor nok plass
  butikken veks ut av lokala sine

slå seg på brystet

Tyding og bruk

uttrykkje styrke og sjølvtillit;

Sjå: bryst

Døme

dei har slått seg på brystet og trudd at dei var i toppsjiktet

slå seg på bringa

Tyding og bruk

uttrykkje styrke og sjølvtillit;

slå seg på brystet;

Sjå: bringe

Døme

dei kan slå seg på bringa etter nok ein siger

bringe 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt bringa

Tyding og bruk

fremste del av brystet på visse dyr
Døme
- skotet råka bjørnen i bringa
kroppsdel mellom hals og bukhole på menneske;
bryst (1);
brystkasse (1)
Døme
- ha vondt i bringa;
- vere brei over bringa;
- ha hår på bringa
i overført tyding: hjarte (2), hug (1, 1)
Døme
- bli varm i bringa;
- ord som svir i bringa
kjøt av brystet på dyr
Døme
- bringe av storfe
del av klesplagg som dekkjer brystet
Døme
- ei sølje i bringa på halskledet

Faste uttrykk

falle tungt for bringa
ha motvilje mot;
falle tungt for brystet
slå seg for bringa
- uttrykkje sorg eller anger ved å slå knyttneven mot brystet;
  slå seg for brystet (1)
  dei reiv seg i kleda og slo seg for bringa
- uttrykkje at ein er tilfreds med seg sjølv;
  slå seg for brystet (2)
  dei slår seg for bringa og påstår at dei er best
slå seg på bringa
uttrykkje styrke og sjølvtillit;
slå seg på brystet
dei kan slå seg på bringa etter nok ein siger

rytme

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk ‘bølgjerørsle’

Tyding og bruk

regelfast skifte i trykk eller styrke i musikk, poesi eller tale
Døme
- eit dikt med rim og rytme;
- songen har drivande rytmar
i fleirtal: musikk
Døme
- latinamerikanske rytmar
regelfast rørsle eller skifte
Døme
- rytmen i hjarteslaga;
- føtene gjekk i ein jamn rytme
- - døgnrytme
  - hjarterytme

spakne

spakna

verb

Tyding og bruk

bli spak eller spakare;
bli meir fredeleg eller lempeleg
Døme
- dei spakna da det vart alvor
om vêr: avta i styrke;
gje seg;
stilne (1)
Døme
- vinden spakna

Side 1 av 17

Resultat per side: