Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 46 oppslagsord

bordet fangar

Tyding og bruk

Sjå: bord
  1. utspela kort må liggje
  2. overført tyding: ei handling eller utsegn kan ikkje kallast tilbake og er bindande;
    gjort er gjort
Artikkelside

føresegn

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt fyrirsǫgn; av seie

Tyding og bruk

  1. Døme
    • gje føresegner om noko;
    • følgje føresegnene
  2. juridisk bindande påbod eller instruks;
    del eller punkt i ei lov
    Døme
    • føresegnene i lova
Artikkelside

CO2-kutt

substantiv inkjekjønn

Opphav

av CO2 (1

Tyding og bruk

reduksjon, kutt i utslepp av karbondioksid til atmosfæren
Døme
  • inngå ei bindande avtale om CO2-kutt
Artikkelside

vilkår

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk, av vilje (1 og kår; eigenleg ‘viljeval’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • vere med på visse vilkår;
    • fylle vilkåra som lova set;
    • ikkje på vilkår! – ikkje i noko tilfelle, aldri i verda!
  2. i jus: bindande fråsegn i ei avtale
    Døme
    • dom på vilkår – vilkårsdom;
    • dom utan vilkår
  3. føresetnad for utvikling;
    Døme
    • vekstvilkår
Artikkelside

verknad

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt verknaðr; av verke (1

Tyding og bruk

følgje av ei kraft, ei verksemd;
Døme
  • årsak og verknad;
  • med bindande verknad;
  • eit ord med poetisk verknad
Artikkelside

vedtak

substantiv inkjekjønn

Opphav

av tak (2

Tyding og bruk

  1. avgjerd (teken ved avrøysting);
    fråsegn der ei avgjerd blir fastslått
    Døme
    • gjere vedtak om noko;
    • gjere eit samrøystes vedtak;
    • bindande vedtak;
    • etter vedtak i kommunestyret
  2. i jus: rettsavgjerd som ikkje er dom
Artikkelside

umyndig

adjektiv

Tyding og bruk

  1. enno ikkje myndig
    Døme
    • umyndig ungdom
    • som substantiv:
      • ein umyndig med verje
  2. fråteken retten til å rå over formuen sin og gjere bindande avtaler;
    umyndiggjord
    Døme
    • gjere umyndig – ta frå (nokon) rådvelde over eigedom (til dømes på grunn av demens)
  3. som ikkje får rå godt nok over eigen lagnad (på grunn av mange restriksjonar, sentraldirigering eller liknande)
Artikkelside

tvangstrøye

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. solid trøye med lange ermar som kan bindast fast (før brukt på urolege fangar eller psykiatriske pasientar)
  2. noko som er hemmande og bindande
    Døme
    • dei strenge reglane er (som) ei tvangstrøye for mange
Artikkelside

temporisere

temporisera

verb

Opphav

gjennom fransk, frå seinlatin av; latin tempus ‘tid’

Tyding og bruk

  1. prøve å vinne tid;
    prøve å unngå eller utsetje ei bindande avgjerd
  2. rette, lempe seg etter tilhøva i tida
Artikkelside

rettleie

rettleia

verb

Opphav

av leie (3

Tyding og bruk

leie på rett veg;
hjelpe til rettes med råd og opplysningar;
ordne, skipe høveleg til
Døme
  • rettleie nokon i bruk av symaskin;
  • rettleie nokon om vegen

Faste uttrykk

  • rettleiande pris
    som adjektiv i presens partisipp: pris som er sett av produsenten, men som ikkje er bindande for detaljisten
  • rettleie seg
    refleksivt: få sakene sine i orden;
    finne seg til rettes
Artikkelside
Side 4 av 5