Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
75 treff

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 75 oppslagsord

terpe

terpa

verb

Opphav

samanheng med tære (2

Tyding og bruk

  1. streve med å lese eller lære;
    (med trøyttande oppattaking prøve å) undervise eller innprente noko
    Døme
    • terpe tysk;
    • terpe med førsteklassingar
  2. streve eller slepe med noko
  3. streve med å tyggje og svelgje tørr (og smaklaus) mat
    Døme
    • terpe noko i seg
  4. nyte smått og jamt
    Døme
    • dei sat (og) terpa og drakk utover kvelden
Artikkelside

styre 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt stýri

Tyding og bruk

  1. hjelpemiddel, særleg handtak, til å styre (2, 1) med
    Døme
    • plogstyre;
    • sykkelstyre;
    • sitje ved styret;
    • lyde styret – gå, svinge etter som ein svingar styret
  2. det å styre (II,1 og særleg 2);
    måte å styre (II,1 og særleg 2) på;
    Døme
    • hardstyre;
    • sjølvstyre;
    • vanstyre;
    • kongen sat med styret i landet i 20 år;
    • ha demokratisk styre
  3. nemnd, utval, komité, forsamling som styrer noko
    Døme
    • bystyre;
    • kommunestyre;
    • skulestyre;
    • styret for ein bank, eit lag;
    • sitje i styret
Artikkelside

stram

adjektiv

Opphav

lågtysk

Tyding og bruk

  1. som er tøygd eller stramma ut;
    Døme
    • stram line
    • som sit tett og fast kring noko
      • buksa sat stramt kring hoftene og låra
  2. Døme
    • ein stram fyr
  3. Døme
    • eit stramt drag om munnen;
    • bli stram i maska, andletet
  4. Døme
    • ei stram lukt
  5. Døme
    • eit stramt budsjett;
    • det er ein stram arbeidsmarknad – det er vanskeleg å få nok arbeidskraft;
    • stramme tidsrammer

Faste uttrykk

  • køyre med stramme taumar
    òg: halde under streng kontroll
Artikkelside

spak 1

substantiv hankjønn

Opphav

samanheng med lågtysk spake ‘hjuleike’

Tyding og bruk

  1. (vekt)stong til å flytte eller lyfte noko med;
  2. stong, handtak til å regulere eller setje i funksjon ein reiskap(sdel), maskin, eit apparat eller liknande
    Døme
    • girspak;
    • flykapteinen sat sjølv ved spaken – styrte sjølv flyet;
    • spakane på ein gravemaskin

Faste uttrykk

  • bak spakane
    • med beteninga av eit fly eller anna køyretøy
      • min første gang bak spakane i eit fly
    • i musikk og film: med ansvar for miksebordet
      • bandet hadde ein dyktig lydteknikar bak spakane
Artikkelside

snike 2, snikje

snika, snikja

verb

Opphav

norrønt sníkja; samanheng med snok (1

Tyding og bruk

  1. prøve å få ein godbit, føremon;
    Døme
    • hunden sat og snikte etter mat
Artikkelside

slavelekkje, slavelekke

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. lekkje som ein slave (1, 2) sat i
  2. band, tvang som gjer ein ufri
Artikkelside

skakk 2

adjektiv

Opphav

norrønt skakkr

Tyding og bruk

  1. som hallar til eine sida;
    Døme
    • ein skakk stolpe;
    • ergre seg skakk – ergre seg svært
    • adverb:
      • hatten sat skakt på hovudet
  2. skeiv, vind (2, som har vride seg
Artikkelside

sitje, sitte

sitja, sitta

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt sitja

Tyding og bruk

  1. kvile setet eller bakdelen med overkroppen meir eller mindre oppreist
    Døme
    • sitje på ein stol;
    • katten sit ute på trappa
    • setje seg
      • vil du ikkje sitje?
      • sitje med armane i kross – òg: vere passiv;
      • sitje som på nåler – vere i nervøs spenning;
      • sitje på – òg: tvihalde på (noko), dra ut, seinke
    • med avbleikt tyding:
      • sitje og arbeide
  2. stå roleg, vere i kvilestilling
    Døme
    • hønene sit på vaglet;
    • det sat ei fluge i taket
  3. bu, opphalde seg, vere
    Døme
    • sitje att, igjen på skulen;
    • sitje att, igjen med mange barn;
    • sitje i fengsel;
    • nøkkelen sat i låsen;
    • redsla sat i han;
    • han sat heime heile dagen;
    • ho sat på garden så lenge ho levde;
    • lua sat på snei;
    • det sit eit godt hovud på den guten;
    • sitje godt, vanskeleg i det – ha det godt, vanskeleg økonomisk
  4. vere fast
    Døme
    • slå i ein spikar så han sit;
    • sjukdomen sat lenge i;
    • sigeren sat langt inne – det var vanskeleg å vinne
    • i presens partisipp:
      • ha mistanken sitjande på seg
  5. stå føre ei viss verksemd
    Døme
    • sitje i billettluka;
    • sitje i ei nemnd;
    • sitje med makta;
    • sitje på Stortinget
      • den sitjande regjeringa
  6. Døme
    • dressen sit som støypt;
    • sitje som eit skot – vere ein fulltreffar, høve framifrå;
    • ei langrennsdrakt som sit etter – følgjer kroppen
  7. slite med jamn bruk
    Døme
    • sitje hol i buksebaken;
    • sitje ned ein sofa

Faste uttrykk

  • sitje inne
    òg: sitje i fengsel
  • sitje med
    ha, disponere (noko)
  • sitje modell
  • sitje ned
    setje seg ned
  • sitje oppe
    vere oppe om natta
Artikkelside

sine 2

sina

verb

Opphav

truleg av sene (1

Tyding og bruk

røyne seg hardt;
ta hardt i, særleg med draging og bering
Døme
  • sine og bere, dra;
  • ho sat og sina og rodde
Artikkelside

sage

saga

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

av sag (1

Tyding og bruk

  1. skjere, kløyve, kappe med sag (1, 1)
    Døme
    • sage ved, tømmer;
    • sage av ei grein
  2. lage ein lyd som minner om ei sag (1, 1) når ho skjer
    Døme
    • han sat og saga på ei fele;
    • tiuren saga og klunka

Faste uttrykk

  • sage opp
    dele opp
Artikkelside
Side 7 av 8