Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 25 oppslagsord

svikte

svikta

verb

Opphav

frå lågtysk; samanheng med svike

Tyding og bruk

bøye seg, gje etter
Døme
- planken i stillaset svikta;
- grunnen under føtene svikta;
- knea svikta under meg
- brukt som adjektiv:
  byggje påstandane sine på sviktande grunnlag
slå seg vrang;
slå feil
Døme
- ryggen svikta;
- motet svikta;
- tankegangen svikta;
- kalkylane svikta
vere utru mot;
bryte ein lovnad;
svike
Døme
- svikte ein ven;
- svikte ideala sine
ikkje møte fram
Døme
- publikum svikta

Artikkelside

gje, gjeve, gi

gjeva

verb

Opphav

norrønt gefa

Tyding og bruk

la få (2, 1);
(over)rekkje, levere;
la kome frå seg, sende ut, føre fram, skaffe
Døme
- gje meg avisa;
- det heile gav eit sterkt inntrykk;
- gje atterljom;
- gje seg tid til noko;
- gje nokon skylda for noko;
- gje nokon bank;
- gje nokon høve til noko;
- gje døme;
- gje svar;
- gje lov;
- gje samtykke;
- gje nokon rett;
- gje hjelp;
- gje gass;
- gje avkall på noko;
- gje akt;
- gje tol
brukt for å uttrykkje ynske
Døme
- Gud gjeve det er sant!
- gjev det er sant!
mate (1), fôre (4, 1)
Døme
- gje ungen;
- gje krøtera
la få som gåve;
skjenkje (3), donere
Døme
- gje pengar;
- gje bort gåver;
- gje rabatt
bruke alle sine krefter og all si tid på noko;
ofre (4)
Døme
- gje livet sitt for nokon eller noko
dele ut kort i kortspel
Døme
- din tur å gje
stå for;
halde
Døme
- gje ein middag;
- gje ein konsert;
- gje undervisning;
- gje timar
kaste av seg;
produsere, yte, prestere
Døme
- gje gode renter;
- boka gjev mykje;
- jorda gjev lite av seg;
- gje resultat;
- han har ingenting å gje
gje ut i vederlag for noko;
betale (1)
Døme
- gje 80 kr for boka;
- eg skulle gje mykje for å få vite det

Faste uttrykk

gje att
- om handel: gje vekslepengar
  gje att på ein tiar
- fortelje att;
  referere (2)
  gje att noko ein har høyrt
gje blaffen i
vere likeglad med
gje blaffen i politikk;
gje blanke blaffen i vedtaket;
ho gav blaffen
gje bryst
amme (2
gje ein god dag i
ikkje bry seg om;
gje blaffen i
han gav ein god dag i arbeidet sitt
gje etter
- om underlag: svikte (1)
  planken gav etter
- om person: føye seg eller vike
  gje etter for krava;
  dei gav etter for presset
gje frå seg
(motvillig) overlate til nokon
gje frå seg førarkortet;
gje frå seg makta;
gje frå seg råderetten
gje igjen
gje vekslepengar
gje igjen på ein hundrings
gje inn
skjelle (nokon) ut
gje og ta
vere villig til å inngå kompromiss
gje opp
- opplyse om, offentleggjere
  gje opp namn og adresse;
  gje opp inntekta for siste året
- om person: slutte å kjempe, resignere
  nei, no gjev eg opp;
  gje opp kampen;
  gje opp anden;
  gje opp all von
gje på
få opp farten; halde (intenst) på (med noko), drive på
gje seg
- om underlag: sige, svikte, gje etter
  golvet gav seg under han
- avta i styrke;
  gå tilbake
  stormen har gjeve seg;
  sjukdomen har gjeve seg
- gje etter (2);
  bøye av
- slutte (1) med noko
  han har gjeve seg med idretten;
  no får du gje deg med dette tullet!
gje seg heilt og fullt til
vie seg til (noko)
gje seg i ferd med
gå i gang med
gje seg i kast med
gå i gang med
gje seg i lag
slå lag (med nokon)
gje seg i veg
byrje å fare eller gå
gje seg over
overgje seg;
miste motet;
bli heilt maktstolen eller himmelfallen
gje seg sjølv
vere sjølvsagd eller opplagd
løysinga gjev seg sjølv;
svaret gjev seg sjølv
gje seg til
bli verande;
slå seg til ro
ho gav seg til i bygda
gje seg til å
byrje å
han gav seg til å gråte
gje seg ut for
påstå å vere eller spele nokon
gje seg ut på
gå i gang med
gje ut
sende bøker, blad og liknande på marknaden
ikkje gje frå seg ein lyd
vere still;
teie (2, 2)
han gav ikkje frå seg ein lyd
ikkje gje mykje for
verdsetje (noko) lågt eller sjå ned på (nokon)
kva gjev du meg for det?
kva synest du om slikt?

Artikkelside

vende 3

venda

verb

Opphav

norrønt venda; samanheng med vinde (

Tyding og bruk

snu (2, 1);
leggje ei anna side (den andre sida) fram, opp
Døme
- vende kyrne or åkeren;
- vende høyet;
- plogen vender grastorva;
- vende skjortekragen;
- vende nasen heimover, mot nord;
- vende tommelen ned – sjå tommel
- ordtøke:
  gammal vane er vond å vende – å leggje av seg;
  vende seg til eit stort publikum – vilje nå mange;
  vende seg til styresmaktene – spørje seg føre hos, gå til;
  lykka vende seg;
  kjenne kor magen vender seg
ta ei anna lei, snu (2, 2)
Døme
- vende heim(over), tilbake;
- vende om – òg rel:; sjå omvende
- i segling: baute
  klar til å vende!
  snu og vende på alle ting – sjå snu (2, 2)
- peike i ei viss lei
  det vender mot sjøen
avhende, byte bort, selje
Døme
- vende noko i pengar

Faste uttrykk

vende nokon/noko ryggen
vise nokon eller noko frå seg;
halde seg borte frå nokon eller noko;
avvise, svikte
dei vende familien sin ryggen;
ho vender partiet ryggen

Artikkelside

rygg

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hryggr

Tyding og bruk

bakre del av overkroppen, frå nakken til halebeinet
Døme
- rette ryggen;
- vere brei over ryggen;
- han låg på ryggen i blomsterenga;
- ho klappa hunden på ryggen;
- sitje på ryggen av ein hest
- - hesterygg
  - korsrygg
  - krokrygg
øvste del av langstrekt fjell, høgdedrag og liknande
Døme
- vi følgde ryggen oppetter fjellet
- - fjellrygg
  - åsrygg
øvste kant eller del av noko
- - bølgjerygg
  - knivrygg
  - naserygg
del på stol, benk og liknande til å lene ryggen mot;
rygglene, ryggstø
bakside av bok, der arka er sydd eller limt saman
Døme
- boka har losna i ryggen;
- på ryggen står tittel og forfattar av boka
- - skinnrygg
del av klesplagg som dekkjer ryggen
Døme
- hol i ryggen på jakka
ryggsymjing
Døme
- ho konkurrerte i bryst og rygg

Faste uttrykk

bak ryggen på nokon
utan at vedkomande veit om det;
i smug
brekke ryggen
lide stor skade eller reduksjon
økonomien vil brekke ryggen om utviklinga fortset slik;
bransjen held på å brekke ryggen
falle nokon i ryggen
gå til åtak på nokon bakfrå;
svike
ha i ryggen
kunne lite på nokon eller noko til hjelp og støtte
ha ryggen fri
- vere sikra mot kritikk og åtak fordi ein handla etter reglane eller på andre måtar har gardert seg
- vere sikra mot fysisk angrep bakfrå
har ein tatt fanden/styggen på ryggen, lyt ein bere han fram
har ein vore overmodig eller dum, vil det straffe seg
leggje/setje ryggen til
hjelpe til
dette krev at alle legg ryggen til;
du må setje ryggen til om du skal klare dette
liggje med brekt rygg
ha lidd stor skade;
vere særs redusert
partiet låg med brekt rygg etter valet;
industrien ligg med brekt rygg
med ryggen mot veggen
uten mogelegheit til å dra seg attende;
på siste skanse
dei kjemper med ryggen mot veggen for å overleve;
han vart pressa og stod med ryggen mot veggen;
butikken slåst med ryggen mot veggen for ikkje å gå konkurs
midt i/på ryggen
slett ikkje;
midt i ræva
denne boka interesserer meg midt i ryggen;
VM bryr oss midt på ryggen
pisse/sleikje nokon oppetter ryggen
smiske for nokon
han sleikjer den nye sjefen oppetter ryggen
skyte rygg
- bli sint, vise uvilje
  leiaren skyt rygg når nokon freister å kritisere han
- krumme ryggen
  å skyte rygg er ein god øving for ryggen
sterk rygg
evne til å tole mykje
det skal sterk rygg til for å tole dette;
han har ein sterk rygg som orkar bere dette presset;
det krevst ein sterk rygg i denne jobben
styggen på ryggen
negativ tanke, vane eller liknande som plager ein;
tung bør;
jamfør har ein tatt fanden/styggen på ryggen, lyt ein bere han fram
ta på ryggen
ta på seg ei bør eller eit tungt ansvar
vende nokon/noko ryggen
vise nokon eller noko frå seg;
halde seg borte frå nokon eller noko;
avvise, svikte
dei vende familien sin ryggen;
ho vender partiet ryggen
vende ryggen til nokon/noko
vise nokon eller noko frå seg;
halde seg borte frå nokon eller noko;
avvise, svikte
dei har vendt ryggen til tradisjonane;
han har snudd ryggen til familien sin

Artikkelside

late 1

lata

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt láta, samanheng med lat; same opphav som la (

Tyding og bruk

te seg som;
gje seg ut for å vere;
låst
Døme
- late som ein ikkje høyrer;
- lat som ingenting!
- vi berre lèt som;
- eg lét som eg forstod kva ho meinte
setje i ei viss stode;
ha opp eller att
Døme
- late opp glaset;
- lat meg i fred!
gje frå seg;
avhende, leive (2
Døme
- late frå seg garden;
- dei har late etter seg ein formue
tape (2, 1), miste (1)
Døme
- late livet
ytre seg;
uttale seg
Døme
- late ille over noko

Faste uttrykk

late nokon i stikken
rømme frå eller svikte nokon i naud
late til
gje inntrykk av;
sjå ut til
han lèt til å vere dyktig i jobben;
ho har late til å like seg godt der
late vatnet
tisse, urinere

Artikkelside

klikke

klikka

verb

Opphav

lydord; samanheng med klakke (

Tyding og bruk

lage lyd som når to harde ting treffer kvarandre;
pikke (2, tikke (4, smekke (2
Døme
- det klikka i låsen
om skytevåpen: gje klikk (2, 3);
ikkje tenne, ikkje gå av
i overført tyding: svikte (2), mislykkast;
slå feil
Døme
- opplegget klikka
trykkje på museknapp
Døme
- klikk på ikonet for å opne dokumentet

Faste uttrykk

klikke for
- miste tenkjeevna
  det klikka for henne under eksamen
- miste forstanden
  det klikka for han, forklarte han i retten

Artikkelside

frå 1, ifrå

preposisjon

Opphav

norrønt frá, ífrá; same opphav som fram

Tyding og bruk

brukt for å gje utgangspunkt ved stad eller rom;
med utgangspunkt i
Døme
- reise frå Bodø;
- trafikken frå fjellet;
- kome frå jobb;
- samle seg frå alle kantar;
- frå kontoret ser eg heile byen
- brukt som adverb
  sparke frå;
  båten driv frå
ved (måling av) utgangspunktet for strekning, område, storleik, intervall
Døme
- frå Lindesnes til Nordkapp;
- frå ende til annan;
- frå topp til tå;
- frå hand til munn;
- 20 m frå huset;
- prisar frå 10 kr og oppover;
- frå dei eldste til dei yngste
ved utgangspunktet for tid
Døme
- frå 1. mai til 1. juli;
- frå gammalt av;
- frå da av tok eg heller bussen enn å gå;
- frå først til sist;
- frå først av var det slik;
- frå æve til æve
ved utvikling, endring
Døme
- vekse frå gut til mann;
- frå det kjende til det ukjende
med opphav, årsak, grunnlag eller kjelde i
Døme
- vere frå landet;
- stamme frå apane;
- funn frå Egypt;
- boka hennar frå 1959;
- snøen frå i fjor;
- helse frå nokon;
- ordre frå høgaste hald;
- arve frå ein onkel;
- få hjelp frå vener;
- høyre sladder frå nokon;
- blø frå såret;
- snakke frå levra;
- fritt omsett frå tysk
- brukt som adverb
  ein kan lure kvar dette kjem frå
med fjerning, åtskiljing, skilje eller avstand i høve til
Døme
- reise frå gard og grunn;
- han reiste seg frå stolen;
- rømme frå fengselet;
- vere borte frå arbeidet;
- setje frå seg nøklane;
- bordet står noko frå veggen;
- halde nokon frå å gjere noko;
- ta ei klokke frå kvarandre;
- vere skild frå nokon;
- seie frå seg retten;
- kople av frå maset;
- sovne frå lyset
- brukt som adverb
  dei skadelidne må melde frå;
  denne summen skal du trekkje frå

Faste uttrykk

falle frå
- døy
- forlate, svikte;
  slutte
frå eller til
utan stor skilnad i den eine eller andre retninga
vi kan ikkje gjere stort frå eller til
frå seg
ukontrollert, styrlaus, galen; i uvit
dei vart frå seg av sinne
frå tid til anna
somtid, av og til
slike ting skjer frå tid til anna
frå vitet
utan evne til å tenkje eller handle rasjonelt
støyen kunne få kven som helst til å gå frå vitet
frå … til …
brukt til å syne spenn i tid, omfang eller anna
utstillinga er open frå laurdag til måndag;
isen er frå ti til tjue cm tjukk
gå ut frå
byggje på, rekne med (noko)
gå ut frå at alt er rett
til og frå
fram og tilbake
til skilnad frå
ulikt, i motsetnad til
til skilnad frå foreldra bryr ikkje dei unge seg om å kjøpe hus
til å kome frå
brukt for å uttrykkje at ein ikkje kan unngå noko
det er ikkje til å kome frå at språk kan vere vanskeleg
vekse frå
bli for stor for
slikt hadde dei vakse frå

Artikkelside

falle

falla

verb

Opphav

norrønt falla

Tyding og bruk

kome eller vere i rørsle nedetter
Døme
- lauvet fell;
- tårene fall;
- la ankeret falle;
- håret fell av
dette over ende;
velte (3, 2)
Døme
- falle over ende;
- falle på kne;
- falle og slå seg;
- falle i knas
bli oppheva;
bli oppgjeven
Døme
- ordninga fell bort;
- la gamle prinsipp falle bort
bli erobra, overvunnen, styrta eller vraka;
li nederlag
Døme
- byen fall;
- regjeringa fall;
- framlegget fall mot fire stemmer
døy (1)
Døme
- falle i krigen
gå ned;
minke (1)
Døme
- temperaturen fell;
- prisane har falle det siste året;
- fallande kurve
treffe;
kome
Døme
- vinden fell sørleg;
- saka fell inn under § 5;
- 17. mai fell på ein måndag;
- ansvaret fell på meg;
- falle i klørne på nokon;
- falle i unåde;
- falle i tankar;
- falle i auga;
- natta fell på;
- det fall ro over han;
- det fall mange lovord om jubilanten;
- dommen fell neste veke
forme seg;
passe (5, 1)
Døme
- skaftet fell godt i handa;
- kjolen fell fint;
- falle i smak
verke, vere eller bli
Døme
- arbeidet fell lett for henne;
- det fell naturleg å ta opp saka no;
- tida fall lang

Faste uttrykk

fallande måne
måne i ne
falle av
bli liggjande etter;
dabbe av, til dømes i eit løp
falle for
bli svært interessert i;
forelske seg i
falle frå
- døy
- forlate, svikte;
  slutte
falle gjennom
ikkje kunne hevde seg;
mislykkast
falle i fisk
mislykkast
falle i god jord
bli godt motteken, verke godt
falle i synd
gjere noko umoralsk;
synde
falle mellom to stolar
passe til verken det eine eller det andre
falle nokon i ryggen
gå til åtak på nokon bakfrå;
svike
falle nokon inn
kome nokon i tankane
falle på steingrunn
vere utan verknad;
ikkje finne grobotn
bodskapen fall på steingrunn
falle til jorda
bli utan verknad;
mislykkast
falle ut
forsvinne
eit ord har falle ut av teksten;
tanna fall ut
som det fell seg
etter som det høver eller treffer seg
stå og falle med
vere heilt avhengig av

Artikkelside

etter 2

preposisjon

Opphav

norrønt eptir, eftir

Tyding og bruk

seinare enn;
ved utgangen eller fullføringa av
Døme
- etter jul;
- ete middag rett etter jobb;
- eg er ledig etter klokka fem;
- etter eit år;
- etter mykje strev
- brukt som adverb
  året etter;
  dei reiste heim ei stund etter
brukt for å vise at noko er lenger vekke eller ligg bakanfor noko anna;
bak;
attanfor (1)
Døme
- ho følgde etter meg;
- stille opp elevane etter kvarandre
- brukt som adverb
  sakke etter
brukt for å vise at ei handling er ein konsekvens av ei tidlegare hending;
som følgje av
Døme
- tørke opp etter uhellet;
- rydde etter måltidet;
- vaske hendene etter dobesøket;
- låse døra etter seg;
- vere sliten etter reisa;
- skadane etter ulykka
med grunnlag eller utgangspunkt i;
i samsvar med;
i høve til
Døme
- etter ordre frå sjefen;
- etter reglane;
- spele etter notar;
- teikne etter minnet;
- herme etter nokon;
- spille etter tur;
- etter beste evne;
- dømme etter utsjånaden;
- betale etter vekt;
- vere stor etter alderen
i same retning som;
langsmed
Døme
- fare etter elva;
- fram etter vegen
brukt i uttrykk for målretta handling for å få tak i eller oppnå noko
Døme
- springe etter ein;
- gripe etter boka;
- rope etter ein;
- leite etter orda;
- gå etter ved;
- skrive heim etter pengar;
- jakte etter rein;
- vere ute etter å vinne;
- vere grådig etter pengar;
- politiet er etter meg
- brukt som adverb
  tenkje nøye etter
som kjem frå eller har opphav i
Døme
- finne spor etter hare;
- arve pengar etter far sin;
- enka etter bror min
brukt for å indikere ei ubroten rekke;
i tillegg til
Døme
- dag etter dag;
- mil etter mil;
- den eine etter den andre;
- ho sprang runde etter runde
ved å halde i;
ved hjelp av
Døme
- bere bytta etter hanken;
- henge etter hendene
brukt som adverb: på nytt;
så det blir fullt, heilt eller fullstendig (igjen)
Døme
- jamne etter;
- fylle etter med bensin på bilen
brukt som adverb: att, igjen, til overs
Døme
- det vart mykje etter;
- gløyme noko etter
som adverb: hen (2
Døme
- kor skal du etter?
- kor er han etter?

Faste uttrykk

etter måten
forholdsvis
dei oppnådde eit etter måten dårleg resultat;
det regna etter måten kraftig
gje etter
- om underlag: svikte (1)
  planken gav etter
- om person: føye seg eller vike
  gje etter for krava;
  dei gav etter for presset
litt etter litt
litt om gongen;
gradvis;
smått om senn
ta etter
herme etter;
etterlikne, kopiere

Artikkelside

breste 2

bresta

verb

Opphav

norrønt bresta ‘få til å breste’

Tyding og bruk

slitne sund;
sprekke (2, 1), rivne (2
Døme
- isen brast under dei;
- slepelina mellom bilane brast
bli sprengd av noko som veks fram
Døme
- sevja stig og knoppar brest
slå feil;
svikte
Døme
- håpet brast
- brukt som adjektiv:
  med brestande evne til å gjennomføre tiltaka
brått og uoverlagd sleppe laus kjensle, reaksjon eller liknande
Døme
- breste i gråt;
- breste i å le
bli så stort kjenslemessig trykk at ein mistar kontroll
Døme
- det brast for henne
om auge: brått miste glansen når døden kjem
Døme
- auga hans brast
om røyst: brått slutte å bere;
bli uklår og skurrande
Døme
- røysta brast
om ytring: kome brått, kvast og uoverlagt
Døme
- «Du er galen!» brast det ut av han
knake (1), smelle (2, 2)
Døme
- det brest og knett i veggene
om mjølk: skilje seg i ostestoff og myse;
oste seg

Faste uttrykk

det får bere eller breste
det får gå som det går

Artikkelside

Side 1 av 3

Resultat per side:

Avansert søk

Nynorskordboka 25 oppslagsord

svikte

svikta

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

gje, gjeve, gi

gjeva

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

vende 3III

venda

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

rygg

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

late 1I

lata

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

klikke

klikka

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

frå 1I, ifrå

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

falle

falla

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

vende 3

late 1

frå 1, ifrå

etter 2

breste 2