Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 79 oppslagsord

støyt

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt steytr

Tyding og bruk

  1. det å støyte;
    Døme
    • dolkestøyt;
    • kulestøyt;
    • samanstøyt;
    • få ein støyt i hovudet;
    • bilane braka saman i ein ofseleg støyt
  2. (hard) påkjenning
  3. brå kjensle av glede, redsle og liknande;
    Døme
    • kjenne ein støyt av glede;
    • det gjekk ein støyt gjennom meg
    • kortvarig elektrisk straum
      • få støyt når ein skiftar lyspære
  4. Døme
    • stormstøyt
    • rykk
      • brystet heva seg i korte støytar
  5. slurk alkohol, dram, knert (1)
    Døme
    • ta seg ein god støyt
  6. liten lêrlapp til bot
    Døme
    • tåstøyt
  7. skarp, knapp lyd
    Døme
    • trompetstøyt;
    • toget gav ein støyt i fløyta
  8. øving i vektlyfting der vektstonga blir lyfta i to avdelingar

Faste uttrykk

  • gje støyten til
    vere utløysande årsak til, gje startsignal til
  • stå for ein støyt
    tole harde tak el. slag
  • ta støyten
    ta på seg, utsetje seg for noko plagsamt, vanskeleg
Artikkelside

støyte

støyta

verb

Opphav

norrønt steyta; samanheng med stutt

Tyding og bruk

  1. Døme
    • støyte spydet i noko(n);
    • støyte stokken i golvet
    • knuse med støytar
      • støyte hol på isen med ei jernstong;
      • støyte sund noko i ein mortar
  2. Døme
    • støyte kule;
    • støyte båten frå land;
    • støyte alle frå seg;
    • støyte nokon utfor eit stup
  3. råke ei hindring;
    renne mot noko;
    Døme
    • båten støytte hardt mellom bårene
  4. blåse kort og kraftig
    Døme
    • støyte i eit horn;
    • støyte i nasen
  5. Døme
    • eg meinte ikkje å støyte deg;
    • bli, kjenne seg støytt over noko
    • i presens partisipp: som skaper motvilje
      • verke støytande
  6. i faste uttrykk

Faste uttrykk

  • støyte bort
    vise (nokon) bort
  • støyte mot
    òg i overført tyding: kollidere
    • støyte mot kvarandre;
    • støyte mot ein mur av uvilje
  • støyte på
    òg overført tyding: tilfeldig treffe på
    • støyte på grunn
  • støyte saman
    kome (tilfeldig) borti;
    òg: bli sterkt usamde
    • dei støytte saman over budsjettet
  • støyte til
    kome i tillegg
    • komplikasjonar støytte til under vegs
  • støyte ut
    vise bort, stengje ute
Artikkelside

puls

substantiv hankjønn

Opphav

av latin pulsus ‘slag, støyt’

Tyding og bruk

  1. rytmisk trykkauke i pulsåre i takt med hjarteslaga;
    hjarteslag i minuttet;
    Døme
    • ho har ein puls på 70 slag i minuttet;
    • pulsen hans var høg under treninga;
    • den skadde har svak puls
  2. kortvarig, brå endring i elektrisk spenning;
    kortvarig partikkel- eller lysstråle
  3. regelbunden rytme, til dømes i musikk

Faste uttrykk

  • kjenne nokon på pulsen
    finne ut kva ein person verkeleg vil eller meiner
  • ta pulsen på
    • kjenne på pulsåre og telje hjarteslaga ei viss tid
      • legen tok pulsen på pasienten
    • undersøkje kva som verkeleg går føre seg
      • filmen tek pulsen på samtida
  • ta pulsen
    kjenne på pulsåre og telje hjarteslaga ei viss tid
Artikkelside

pute

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. fylt eller stoppa pose av tøy eller skinn til å kvile hovudet mot eller til å ha til pynt
    Døme
    • leggje hovudet på ei pute;
    • søkket i puta;
    • ei seng med dyner og puter;
    • dei broderte putene
  2. stoppa gjenstad til bruk i handarbeid
  3. noko som skal ta av for støyt, trykk eller liknande

Faste uttrykk

  • sy puter under armane på nokon
    gjere det for lettvint for nokon
Artikkelside

ripostere

ripostera

verb

Tyding og bruk

  1. i fekting: utføre eit støyt som avverjer støyt frå motstandaren
  2. svare slagferdig
Artikkelside

ripost

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk og italiensk; frå latin reponere ‘leggje attende’

Tyding og bruk

  1. i fekting: støyt som avverjer støyt frå motstandaren
  2. raskt, råkande svar
Artikkelside

osmose

substantiv hankjønn

Opphav

nylaging av gresk osmos ‘skuv, støyt’

Tyding og bruk

  1. tendens som gjer at ulike konsentrasjonar i løysningar blir jamna ut gjennom porøse hinner, som slepper løysingsmiddel, men ikkje løyste emne gjennom seg
  2. det at ulike konsentrasjonar i løysningar blir jamna ut av osmose (1)
Artikkelside

nogg

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. støyt, skump
    Døme
    • eit nogg i bringa;
    • det gav eit nogg i henne
  2. lita skramme;
    rift i klede eller skinn;
    gnagsår
    Døme
    • få eit nogg på foten
Artikkelside

lanse

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

gjennom fransk og latin; truleg frå keltisk

Tyding og bruk

om eldre forhold: spist støyt- eller kastevåpen med langt skaft
Artikkelside

nugg

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør nugge

Tyding og bruk

  1. gniding, skraping
  2. merke, rift etter gniding eller støyt;
  3. Døme
    • aldri eit nugg
Artikkelside
Side 1 av 8