Avansert søk

Eitt treff

Nynorskordboka 59 oppslagsord

bestemme

bestemma

verb

Uttale

bestemˊme

Opphav

frå lågtysk opphavleg ‘gjere fast’

Tyding og bruk

  1. ta avgjerd om noko;
    Døme
    • her er det eg som bestemmer;
    • det er bestemt at slike varer er tollpliktige
  2. brukt som adjektiv: verke avgjerande på
    Døme
    • verke bestemmande på;
    • økonomien er bestemmande for politikken
  3. konstatere, slå fast
    Døme
    • bestemme ein skipsposisjon;
    • bestemme ei plantefinne namn og slektskapstilhøve (i ein flora eller liknande)

Faste uttrykk

  • bestemme seg
    setje seg føre, avgjere
    • eg har bestemt meg for å reise i morgon;
    • dei bestemte seg for den gule sofaen

ha ei hand på rattet

Tyding og bruk

vere med og bestemme;
Sjå: ratt

sitje/vere i førarsetet

Tyding og bruk

bestemme utviklinga;
ha leiinga;
Døme
  • kommunane sit i førarsetet når næringspolitikken skal utformast;
  • vi er i førarsetet når det gjeld jordvern

ta mål av seg

Tyding og bruk

bestemme seg for;
setje seg føre;
Sjå: mål
Døme
  • ho tok mål av seg til noko stort

kniven på strupen

Tyding og bruk

trugsel eller krav om å utrette eller bestemme seg for noko;
Sjå: kniv, strupe
Døme
  • han har kniven på strupen;
  • ho får kniven på strupen;
  • dei set kniven på strupen til styret;
  • dette er eit lag med kniven på strupen;
  • for mange er det kniven på strupen

dess fleire kokkar, dess meir søl

Tyding og bruk

når mange skal vere med og bestemme, blir det rot;
Sjå: kokk, søl

setje grenser

Tyding og bruk

Sjå: grense
  1. bestemme kva som er akseptabelt
    Døme
    • setje grenser for kva barna skal få gjere
  2. bestemme kva som er mogleg
    Døme
    • berre fantasien set grenser

bli einig med seg sjølv

Tyding og bruk

bestemme seg;
bli samd med seg sjølv;
Sjå: einig

setje ein dato

Tyding og bruk

bestemme kva dag noko skal skje;
Sjå: dato
Døme
  • setje ein dato for bryllaupet;
  • arrangøren har ikkje sett ein dato enno

bestemme seg

Tyding og bruk

setje seg føre, avgjere;
Sjå: bestemme
Døme
  • eg har bestemt meg for å reise i morgon;
  • dei bestemte seg for den gule sofaen