Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 133 oppslagsord

fredsarbeid

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

arbeid, engasjement for fred (1)
Artikkelside

fredsappell

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kort, agitatorisk tale for fred (1)
Artikkelside

avspenningspolitikk, avspaningspolitikk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

politikk som prøver å få til avspenning (2)
Døme
  • drive avspenningspolitikk for å sikre fred mellom nasjonane
Artikkelside

fordragelegheit

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

Døme
  • leve i fred og fordragelegheit
Artikkelside

åsyn

substantiv inkjekjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt ásýn f; av å (3 og syn

Tyding og bruk

  1. det å sjå på;
    særleg i religiøst mål:
    Døme
    • for Guds (Herrens) åsyn – for Guds auge, i Guds påsyn
  2. Døme
    • han var mørk i åsyna;
    • stå åsyn til åsyn med ein;
    • han såg henne rett i åsyna
    • ofte i religiøst mål:
      • Herren lyfte sitt åsyn på deg og gjeve deg fred
Artikkelside

verd 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt verǫld av verr ‘mann’ og ǫld ‘alder’; eigenleg ‘menneske-, tidsalder’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • verda skal gå under;
    • det finst verder bortanfor vår verd
  2. særleg i bunden form eintal: jorda; jamfør jord (1);
    jordkula; jamfør jordkule
    Døme
    • alle land i verda;
    • folk frå heile verda;
    • frå alle kantar av verda
    • ved uventa møte mellom folk:
      • verda er ikkje stor!
      • eg gjer det ikkje for alt i verda – ikkje for nokon pris
    • område utanfor heimstaden, det store utland
      • dra, reise ut i verda;
      • den store, vide verda
    • stivna genitiv:
      • til verdsens ende
    • del av jorda
      • den tredje verda – u-landa i Afrika, Asia og Latin-Amerika;
      • den frie verda – landa med demokratisk styreform
    • i spørjande utrop:
      • kva i all verda er det du gjer?
  3. alle menneske
    Døme
    • ei heil verd ynskjer fred;
    • ei heil verd i sorg
  4. særleg i bunden form eintal: tilværet, livet
    Døme
    • draumeverd;
    • dyreverd;
    • forretningsverd;
    • setje barn til verda;
    • kome seg fram i verda;
    • ikkje greie alt her i verda;
    • ta verda som ho kjem;
    • trekkje seg attende frå verda – isolere seg;
    • få ei sak ut av verda;
    • leve i to ulike verder – ha ulike livsformer;
    • som å kome til ei anna verd
    • i nektande utrop:
      • selje garden? – Aldri i verda!
  5. Døme
    • før i verda

Faste uttrykk

  • den fjerde verda
    (restar av) urfolkesetnad med særeigne livs- og kulturformer som (ofte) er truga av meir moderne samfunnsformer av di desse folkegruppene ikkje har nemnande politisk innverknad
  • den gamle verda
    Asia, Europa og Nord-Afrika
  • den nye verda
    Amerika og Australia
  • forlate verda
    døy
  • forsake denne verda
    gje avkall på det verdslege livet
  • kome til verda
    bli fødd
Artikkelside

verdsfred

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

fred mellom alle land, særleg stormaktene
Døme
  • Midtausten-krisa set verdsfreden i fare
Artikkelside

uro

substantiv hokjønn

Opphav

og ro (1

Tyding og bruk

  1. Døme
    • vere i uro
  2. skipling av fred og ro;
    Døme
    • det er uro i klassa
  3. opprør, kampar
    Døme
    • politisk uro;
    • uroa i massane auka;
    • raseuro
  4. mild verk, murring i kropp eller lemer
  5. Døme
    • ha uro i sjela
  6. pendel i urverk
  7. opphengd pynt (m a av halm) som svingar i luftdraget
  8. samnamn på klegg, fluge, mygg og liknande
Artikkelside

uforstyrra

adjektiv

Tyding og bruk

(som går føre seg) i fred og ro
Døme
  • kunne arbeide uforstyrra
Artikkelside

tyrste, tørste 2

tyrsta, tørsta

verb

Opphav

norrønt þy(r)sta

Tyding og bruk

  1. vere tyrst, kjenne torste, trenge væske
    Døme
    • eg tyrster så i varmen;
    • tyrste etter all saltmaten;
    • jorda, plantene tyrster
  2. lengte sterkt
    Døme
    • tyrste etter fred, fridom, ære, makt

Faste uttrykk

  • tyrste i hel
    døy av væskemangel
Artikkelside
Side 8 av 14