Avansert søk

Nynorskordboka 111 oppslagsord

klare 2, klåre 2

klara, klåra

verb

Opphav

Tyding og bruk

om himmel, atmosfære: bli klar, klarne (1)
Døme
- det klarar opp;
- andletet klara opp
gjere fri for grums;
sile (1), filtrere (1)
Døme
- klare kaffien;
- klare røysta
gjere ei sak, ein samanheng klar, tydeleg
Døme
- klare opp eit spørsmål;
- klare tankane

klare 3

klara

verb

Opphav

samanheng med klar (

Tyding og bruk

makte, greie (3, 2)
Døme
- klare ei oppgåve
ordne, få i orden
Døme
- klare gjelda;
- klare tauverket

Faste uttrykk

klare brasane
ordne opp i vanskane
klare seg
- kome seg gjennom ein vanskeleg situasjon;
  greie seg (2)
  klare seg ut av noko;
  klare seg godt;
  klare seg dårleg
- vere nok
  kald mat får klare seg

klare 1, klåre 1

substantiv hankjønn

Opphav

Tyding og bruk

rivne i skylag
open stad
råk (1
klarleik (1

klar 1, klår

adjektiv

Opphav

norrønt klárr, gjennom lågtysk, frå latin clarus; i tydinga ‘om lyd’ frå engelsk

Tyding og bruk

om lys, luft: strålande (2, lysande (1);
blank (1)
Døme
- ein klar dag;
- klare stjerner;
- klart solskin
- brukt som adverb
  brenne klart
skyfri
Døme
- klar himmel
i overført tyding: strålande, lysande (av glede)
Døme
- klare auge;
- klar i blikket
om væske, glas, farge: blank (3), rein (3, 4);
ublanda
Døme
- klare fargar;
- klart kjeldevatn
- - glasklar
  - krystallklar
om lyd: tydeleg, skarp (2, 4), rein (3, 4);
utan skurring
Døme
- klare tonar;
- klar i røysta
om bilete, skrift: tydeleg (1), skarp (2, 3);
lett å tyde eller identifisere
Døme
- klare bilete;
- klar og lettlesen skrift
om førestilling, samanheng, framstilling: tydeleg (1), innlysande, opplagd (1);
lett skjønleg, eintydig
Døme
- ha noko klart føre seg;
- klar definisjon;
- klar samanheng;
- klar siger;
- saka er klar
om person: glup (2, 1), skarpsindig (1), intelligent (1);
nøktern;
edru
Døme
- ha ein klar hjerne
- brukt som adverb
  uttrykkje seg klart

Faste uttrykk

klar i toppen
- ikkje omtåka;
  edru
- med sitt fulle vit
  jubilanten er klar i toppen
klar tale
utsegner som ikkje kan mistydast
klart språk
språk, tale som ikkje kan mistydast
vere klar over
innsjå, forstå

klar 2

adjektiv

Opphav

frå engelsk; jamfør klar (

Tyding og bruk

i stand, ferdig (til bruk);
budd, reiug
Døme
- vere klar til bruk;
- dei stod klar til å dra;
- halde seg klar
utan hinder
Døme
- klart farvatn;
- klar bane
som er fri av noko;
som ikkje kjem borti noko
utmatta, trøytt (1), sliten (1)
Døme
- vere heilt klar

Faste uttrykk

gå klar av
ikkje kome borti
gå klar av land
halde seg klar av
ikkje kome borti
halde seg klar av båar og skjer
klappa og klar
fullt ferdig;
heilt avgjord
alt er klappa og klart til festen
klar, ferdig, gå!
i idrett: brukt som kommandoord ved start, særleg i løp
kome seg klar av
sleppe unna, gå fri

storm

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt stormr

Tyding og bruk

sterk vind med styrke på 20,8–32,6 meter per sekund
Døme
- full storm;
- blåse sterk storm
- - hauststorm
  - snøstorm
  - vinterstorm
ofseleg, ofte høglydt, reaksjon
Døme
- ein storm av fagnad;
- ein storm av protestar
avgjerande, brått og veldig åtak
Døme
- ta stillingane til fienden med storm

Faste uttrykk

ri stormen av
- kome gjennom ein storm med å liggje på vêret
  ri av ein storm
- klare seg gjennom vanskar
  ministeren reid stormen av
storm i eit vassglas
stort oppstyr eller stor røre utan grunn
ta med storm
gjere nokon sterkt oppglødd;
gjere sterkt inntrykk på
ta publikum med storm

ri 2, ride

rida

verb

Opphav

norrønt ríða

Tyding og bruk

sitje på ryggen av eit dyr og styre det framover;
ferdast på hesteryggen
Døme
- ri på ein hest;
- ri i galopp
sitje skrevs over noko
Døme
- ri på gjerdet;
- ri på båtkvelven
bikke
Døme
- ri over
plage eller tyngje over tid
Døme
- det rir meg som ei mare;
- riden av skuldkjensle;
- poeten er riden av kjærleikslengt
segle eller ferdast på sjø eller bølgje
ha fordel eller nytte av
Døme
- ri på ei popularitetsbølgje
om hanndyr: stige opp på hodyr for å gjennomføre paring

Faste uttrykk

ikkje ri den dagen ein salar
vere sein i vendinga
ri for anker
liggje for anker i storm
ri inn
temje eller dressere til ridedyr
ri kjepphestar
stadig gje til kjenne si (fastlåste) meining om eit emne
ri nokon som ei mare
vere ei stor plage for nokon
dei økonomiske vanskane rei henne som ei mare
ri paragrafar
følgje lova svært strengt;
vere pirkete og formell;
jamfør paragrafryttar
ri prinsipp
tvihalde på prinsippa sine utan å ta omsyn til andre faktorar;
jamfør prinsippryttar
ri stormen av
- kome gjennom ein storm med å liggje på vêret
  ri av ein storm
- klare seg gjennom vanskar
  ministeren reid stormen av

ikkje den ting

Tyding og bruk

ikkje noko;

Sjå: ting

Døme

det er ikkje den ting dei ikkje kan klare

ting 1

substantiv hankjønn

Opphav

same opphav som ting (

Tyding og bruk

omstende i tilværet eller naturen;
sak (7), målemne, tilhøve (1)
Døme
- eg må snakke med deg om ein ting;
- mange ting kom i vegen;
- visse ting tyder på det;
- ho har lett for å gløyme ting;
- sånne ting likar eg ikkje;
- endringa er ein god ting for oss alle;
- dei viktige tinga i livet
noko som førekjem eller finn stad;
gjerning (2), handling (1), fenomen (1), hending
Døme
- utføre store ting;
- dei venta seg mange ting av han;
- oppleve fæle ting;
- det gjekk føre seg merkelege ting;
- gjere ting i lag;
- drive med andre ting
mindre stykke av fysisk masse;
gjenstand (1), emne (1, 2)
Døme
- kjøpe inn ting ein treng;
- pakke saman tinga sine;
- ha huset fullt av ting;
- ha vakre ting rundt seg
kunnskap eller dugleik som høyrer med til eit arbeid eller fag
Døme
- ho kan sine ting;
- lære nye ting;
- han er god på mange ting
i bunden form eintall: løysinga (1, poenget
Døme
- tingen med brokkoli er å dampe han i smør;
- tingen er berre at han er litt sjenert

Faste uttrykk

ikkje den ting
ikkje noko
det er ikkje den ting dei ikkje kan klare
ingen ting
ikkje noko;
ingenting (2
ho visste ingen ting
ting og tang
ofte brukt om gjenstandar: eit og anna
finne fram ting og tang frå kjellaren;
butikken sel ting og tang til badet;
diskutere ting og tang under møtet

slåst

verb

Opphav

opphavleg passiv av slå (, med tyding ‘slå kvarandre’

Tyding og bruk

slå og sparke kvarandre;
vere i slagsmål;
dragast (3), takast (2)
Døme
- dei slåst så blodet renn
vere med i eller føre krig
Døme
- amerikanske soldatar slost i Vietnam
konkurrere om noko;
kappast
Døme
- hundane slost om maten
arbeide hardt for å oppnå, endre eller forsvare noko
Døme
- dei har slåst mot overmakta heile livet
streve hardt for å klare seg;
slite (2, 4)
Døme
- slåst med ein sjukdom

Resultat per side: