Avansert søk

Nynorskordboka 37 oppslagsord

byggje inn

Tyding og bruk

føye inn (i noko anna);

Sjå: byggje

Døme

kraftverket er bygd inn i fjellet

skyte inn

Tyding og bruk

Sjå: skyte

stille inn, tilpasse, prøve ut
Døme
- skyte inn ei børse
om ytring: føye, smette inn
Døme
- skyte inn ein merknad

gjere nokon til lags

Tyding og bruk

føye seg etter nokon;

tilfredsstille nokon;

Sjå: lag

føye til

Tyding og bruk

setje attåt, leggje til;

Sjå: føye

Døme

føye til ein merknad

gje etter

Tyding og bruk

Sjå: etter, gje

om underlag: svikte (1)
Døme
- planken gav etter
om person: føye seg eller vike
Døme
- gje etter for krava;
- dei gav etter for presset

skyte

skyta

verb

Opphav

norrønt skjóta

Tyding og bruk

setje (noko) i snøgg rørsle;
sende i veg, fyre av
Døme
- skyte ei pil etter ein fugl;
- skyte skot på skot;
- skyte mål i ballspel;
- skyte med skarpt;
- skyte (på) blink
- råke (og ta livet av eller skade) med skotvåpen
  skyte elg
- lage med skotvåpen
  skyte hol i skiva
minere, sprengje (1)
Døme
- dei varslar før dei skyt;
- skyte bort ein fjellknaus;
- skyte ut ei tomt
drive, skuve, støyte av stad
Døme
- skyte slåa for døra;
- skyte ut båten;
- skyte eit garn – feste telne på;
- skyte inn pengar – betale inn;
- skyte hjartet opp i livet – ta mot til seg
- gisse (2
  skyte på alderen til nokon
- i perfektum partisipp:
filme, fotografere
Døme
- skyte naturscener
reise (2, strekkje (2, tøye (2
Døme
- skyte rygg
- setje
  skyte fram brystet
- stikke (2
  fjelltoppen skaut i vêret framfor oss;
  eit nes skyt ut i vatnet
- sende (3
  fjorden skyt armane sine inn i landet
fare, haste av stad
Døme
- skyte fart – (byrje å) gjere god fart;
- skyte forbi i stor fart;
- skyte fram som ei kule
- dukke, stikke (2
  ein tanke skaut opp i henne
drive fram;
setje
Døme
- skyte knoppar, nye skot
- setje skot, spire
  åkeren har skote
kvitte seg med;
støyte frå seg
Døme
- skyte noko unna
- om hodyr: kaste (3, 8), abortere
  skyte kalven
- miste, sleppe (1
  skyte isen
refleksivt
i faste uttrykk

Faste uttrykk

ikkje skyte på pianisten
ikkje la (noko) gå ut over ein uskuldig
skoten sats
i typografi: sats med auka linjeavstand, til skilnad frå kompress sats
skyte fram
flytte nærmare i tid
skyte frå hofta
- skyte raskt medan ein stør eit handvåpen mot hofta
  dei veit korleis ein skyt frå hofta utan å sikte
- kommentere utan å tenkje seg om;
  tippe (4, 1), prøve seg
  valforskaren skaut frå hofta
skyte frå seg
vise (noko) frå seg
skyte inn
- stille inn, tilpasse, prøve ut
  skyte inn ei børse
- om ytring: føye, smette inn
  skyte inn ein merknad
skyte ned
skade el. drepe med skotvåpen
skyte over målet
òg: overdrive
skyte på
òg: kritisere
skyte saman
samle saman
skyte seg inn under
dekkje seg bak
skyte seg
skade seg, ta livet av seg, med skytevåpen
skyte seg i foten
skyte til
leggje til
skyte ut
utsetje; vrake

byggje 1, bygge 1

byggja, bygga

verb

Opphav

norrønt byggja; samanheng med bu (

Tyding og bruk

(la) føre opp;
(la) tømre eller mure;
lage til
Døme
- byggje hus;
- byggje vegar;
- byggje skip og båtar;
- fuglane byggjer reir;
- han drøymer om å byggje sin eigen el-gitar
setje hus på (ei tuft);
busetje (eit land)
Døme
- byggje eit land
utvikle muskelmasse
Døme
- trene og byggje musklar
skape, utvikle
Døme
- byggje sin eigen identitet;
- byggje vidare på dei interessene ein har;
- ha som mål å byggje tillit

Faste uttrykk

byggje bru
få i stand tilnærming mellom to partar med heilt ulike standpunkt
byggje bru mellom generasjonane
byggje inn
føye inn (i noko anna)
kraftverket er bygd inn i fjellet
byggje luftslott
leggje store planar som ikkje let seg gjennomføre
byggje ned
trappe ned;
redusere
byggje ned fordomar og motsetningar
byggje og bu
busetje seg;
ha tilhald
folk vil byggje og bu i distrikta
byggje om
endre (ei bygning)
byggje om huset
byggje opp
setje saman;
utvikle
byggje opp tenestetilbodet;
boka er bygd opp som ei kriminalgåte;
dei planlegg å byggje opp eit historisk arkiv
byggje på
- gjere ei bygning større;
  lage til eit tilbygg
  huset vart bygd på i høgda
- vere tufta på;
  ha til grunnlag for
  vurdere omstenda som vedtaket er bygd på
byggje seg opp
vekse i styrke
høgtrykk byggjer seg opp;
spenninga har bygd seg opp
byggje til
reise som tilbygg
den nye stova vart bygd til
byggje ut
- gjere meir effektiv;
  utvikle
  mange fossar er bygde ut
- utvide, styrkje
  byggje ut tenestene i kommunen
Roma vart ikkje bygd på éin dag
eit stort arbeid krev si tid

agglomerere

agglomerera

verb

Uttale

aglomereˊre

Opphav

frå latin ‘balle saman’

Tyding og bruk

føye saman delar til ein masse

vilje 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt vili; samanheng med vilje (

Tyding og bruk

evne til medviten gjerning og/eller åtferd
Døme
- ha sterk, veik vilje;
- viljen til å overleve
- i idrett:
  siste runden gjekk berre på viljen
påbod, krav (1;
ynske (1, lyst, hug (1
Døme
- gjere mot Guds vilje;
- få viljen sin – få det som ein vil;
- gjere til viljes – føye (nokon);
- setje viljen sin igjennom;
- arvingane var spente på siste viljen hans – dvs testamentet
forsett (1, føremål;
overlegg
Døme
- gjere noko med (vitende og) vilje
det å vere villig
Døme
- innsatsvilje;
- offervilje;
- ha vilje til samarbeid;
- det er ikkje evna, men viljen det skortar på

underordne

underordna

verb

Tyding og bruk

plassere, sortere under;
føye etter;
gjere avhengig av
- underordne eigne ynske (under) det felles beste
refleksivt:
- underordne seg autoritetane – jamfør underordna

Side 3 av 4

Resultat per side: