Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
136 treff

Bokmålsordboka 73 oppslagsord

på halv tolv

Betydning og bruk

ikke helt rett, skeivt, tilfeldig, uten styring;
på skeive;
Se: halv
Eksempel
  • med hatten på halv tolv;
  • innsatsen har vært litt på halv tolv
Artikkelside

sleive borti noe

Betydning og bruk

også: tilfeldig komme borti;
Se: sleive
Artikkelside

i fleng

Betydning og bruk

Se: fleng
  1. i massevis
    Eksempel
    • nevne eksempler i fleng
  2. i tilfeldig rekkefølge;
    på slump
    Eksempel
    • nevne navn i fleng
Artikkelside

slumpe til

Betydning og bruk

hende tilfeldig;
Se: slumpe
Artikkelside

gå sin skjeve gang

Betydning og bruk

utvikle seg eller forløpe tilfeldig og ofte uheldig;
Se: skjev
Artikkelside

godtykke

substantiv intetkjønn

Opphav

jamfør tykke (1

Betydning og bruk

personlig mening eller vilje;
eget tilfeldig skjønn
Eksempel
  • gjøre noe etter eget godtykke
Artikkelside

hende 3

verb

Opphav

norrønt henda; beslektet med hånd , opprinnelig ‘berøre med hånden’

Betydning og bruk

  1. finne sted, gå for seg;
    Eksempel
    • fortell hva som hendte;
    • slikt hender ikke så sjelden;
    • da må det hende et under;
    • det hender at slikt skjer;
    • det kan hende du har rett
  2. skje tilfeldig eller uventet;
    Eksempel
    • slikt kan hende den beste;
    • jeg håper det ikke har hendt dem noe
Artikkelside

henkaste

verb

Betydning og bruk

  1. kaste noe på en (tilsynelatende) tilfeldig måte
    Eksempel
    • servietten lå henkastet på bordet
  2. uttrykke noe på en (tilsynelatende) tilfeldig eller likegyldig måte
    Eksempel
    • henkaste et spørsmål
    • brukt som adjektiv
      • en lett henkastet bemerkning;
      • henkastede blikk
    • brukt som adverb
      • spørre henkastet om noe
Artikkelside

henslengt

adjektiv

Betydning og bruk

  1. slengt tilfeldig fra seg
    Eksempel
    • henslengt søppel
  2. om måte å holde kroppen på: makelig, avslappet
    Eksempel
    • i lett henslengt positur
    • brukt som adverb
      • ligge henslengt i sofaen
  3. Eksempel
    • en henslengt bemerkning
Artikkelside

halv 1

adjektiv

Opphav

norrønt halfr

Betydning og bruk

  1. som utgjør den ene av to (mer eller mindre) like store deler
    Eksempel
    • de delte og fikk et halvt brød hver;
    • halve kongeriket;
    • en halv kilo;
    • to og en halv;
    • en halv omdreining
    • brukt som substantiv
      • de fikk ikke engang det halve;
      • det halve hadde vært nok;
      • en halv kan vel ikke skade
    • brukt som adverb
      • snu seg halvt på stolen
  2. om mengde, fart eller annen målenhet, som er fylt eller brukes ca. halvparten av maksimal kapasitet;
    halvfull, halvfylt
    Eksempel
    • båten gikk med halv fart;
    • spannet var halvt;
    • ta en halv øl
  3. om klokkeslett: 30 minutter før en hel time
    Eksempel
    • klokka er halv ti, altså 09.30 eller 21.30
  4. som utgjør opptil halvparten av noe;
    delvis (2), nesten
    Eksempel
    • være oppe halve natta;
    • en halv seier;
    • halve sannheter
  5. brukt som adverb: delvis, nesten, til en viss grad
    Eksempel
    • si noe halvt i spøk;
    • hun svarte halvt smilende
  6. om gjerning, karakter, løfte, sannhet, svar og lignende: ikke komplett, ufullkommen, ufullstendig
    Eksempel
    • et halvt løfte;
    • dette er bare en halv løsning

Faste uttrykk

  • ei halv ei
    en halvflaske brennevin
    • ha ei halv ei på lomma
  • en halv gang
    femti prosent (mer);
    ofte brukt i sammenligninger om mengde, størrelse eller lignende
    • dreie en halv gang rundt sin egen akse;
    • tenke seg om en halv gang til før man handler;
    • temperaturen sank én og en halv gang så raskt som forventet
  • flagge på halv stang
    la flagg henge et stykke ned på flaggstang som uttrykk for sorg ved dødsfall og begravelse
  • halvt om halvt
    (etter tysk halb und halb) bortimot, så å si
  • med et halvt øre
    uten å høre helt etter
    • lytte til radioen med et halvt øre
  • med et halvt øye
    uten å måtte se nøye;
    med et flyktig blikk
    • at du liker meg, kan jeg se med et halvt øye
  • på halv tolv
    ikke helt rett, skeivt, tilfeldig, uten styring;
    på skeive
    • med hatten på halv tolv;
    • innsatsen har vært litt på halv tolv
Artikkelside

Nynorskordboka 63 oppslagsord

godtykke

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør tykke (1

Tyding og bruk

personleg meining eller vilje;
eige tilfeldig skjøn
Døme
  • gjere noko etter sitt eige godtykke
Artikkelside

hende 3

henda

verb

Opphav

norrønt henda; samanheng med hand , opphavleg ‘røre med handa’

Tyding og bruk

  1. gå føre seg;
    Døme
    • det hender ofte;
    • kva var det som hende?
    • det kan hende han kjem
  2. skje tilfeldig eller uventa;
    Døme
    • slikt kan hende alle;
    • det hende meg noko rart
Artikkelside

halv 1

adjektiv

Opphav

norrønt halfr

Tyding og bruk

  1. som utgjer den eine av to (meir eller mindre like store) delar
    Døme
    • dei delte og fekk eit halvt eple kvar;
    • halve kongeriket;
    • ein halv liter;
    • to og ein halv
    • brukt som substantiv
      • ikkje det halve;
      • det halve hadde vore meir enn nok;
      • ein halv må vere lov
    • brukt som adverb
      • snu seg halvt på stolen
  2. om mengde, fart eller anna måleining, som er fylt eller blir brukt ca. halvparten av maksimal kapasitet;
    halvfull, halvfylt
    Døme
    • ei halv flaske;
    • ta ein halv øl;
    • båten gjekk med halv fart
  3. om klokkeslett: 30 minutt før heil time
    Døme
    • klokka er halv ni, altså 08.30 eller 20.30
  4. som utgjer opp til halvdelen av noko;
    delvis (2), nesten
    Døme
    • vere oppe halve natta;
    • oppleve det som ein halv fridag;
    • ein halv siger
  5. brukt som adverb: delvis, nesten, i ein viss mon
    Døme
    • han sa det halvt i spøk;
    • dei sat halvt smilande;
    • ho stirra halvt forbi han
  6. om gjerning, karakter, lovnad, sanning, svar og liknande: ikkje heil, ufullkomen, ufullstendig
    Døme
    • ein halv lovnad;
    • eit halvt svar;
    • ta halve standpunkt

Faste uttrykk

  • ei halv ei
    ei halvflaske brennevin
    • ha ei halv ei på innerlomma
  • ein halv gong
    femti prosent (meir);
    ofte brukt i samanlikningar om mengde, storleik eller liknande
    • utgiftene vart en halv gong større;
    • dreie mutteren ein halv gong til;
    • den norske kystlinja går to og ein halv gong rundt jorda
  • flagge på halv stong
    la flagg henge eit stykke ned på flaggstong for å vise sorg ved dødsfall og gravferd
  • halvt om halvt
    (etter tysk halb und halb) bortimot, så å seie
    • vere halvt om halvt trulova
  • med eit halvt auge
    med ein gong, med å sjå berre lausleg
    • at den er øydelagd, kan eg sjå med eit halvt auge
  • med eit halvt øyre
    utan å høyre godt etter
    • læraren lytta med eit halvt øyre
  • på halv tolv
    ikkje heilt rett, skeivt, tilfeldig, utan styring;
    på skeive
    • med hatten på halv tolv;
    • det har gått litt på halv tolv i det siste
Artikkelside

handsrekking

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør rekke (4

Tyding og bruk

hjelp i ein tilfeldig situasjon eller eit knipetak
Døme
  • gje nokon ei handsrekking
Artikkelside

agglomerasjon

substantiv hankjønn

Uttale

aglomerasjoˊn

Opphav

frå latin

Tyding og bruk

  2. det å samle mange menneske, arbeidsplassar, aktivitetar og liknande i eitt område
    Døme
    • ukoordinert og tilfeldig agglomerasjon
  3. samanhengande tettbygd område
    Døme
    • agglomerasjonar med over éin million innbyggjarar
Artikkelside

spuriøs

adjektiv

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

Artikkelside

yngstemann

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. yngste mannlege person i ein flokk, yngste mannlege deltakar eller medlem
    Døme
    • han var yngstemann på laget
  2. ung mann eller gut som er tilsett ved ei bedrift og liknande til å gjere lettare, tilfeldig arbeid
    Døme
    • han var tilsett som yngstemann på lageret hos Pedersen & Co.
Artikkelside

vilkårleg

adjektiv

Opphav

etter tysk

Tyding og bruk

  1. etter eige godtykke;
    • ein vilkårleg styrar;
    • få vilkårleg handsaming – tilfeldig
  2. fritt vald
    • velje eit vilkårleg tal
Artikkelside

varians

substantiv hankjønn

Opphav

frå mellomalderlatin av, latin varians; sjå variere

Tyding og bruk

(tilfeldig) avvik
Artikkelside

uforvarande

adjektiv

Opphav

frå lågtysk eigenleg ‘utan føregåande varsel’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ein uforvarande dytt;
    • rive ned krukka uforvarande
  2. på slump, tilfeldig;
    Døme
    • kome uforvarande over noko(n)
Artikkelside
Side 4 av 8