Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
87 treff

Nynorskordboka 87 oppslagsord

stode

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt staða; av stå (3

Tyding og bruk

  1. det å stå eller vere på ein stad
  2. stilling (2, 3 og 5)
  3. kant som vinden blæs frå
Artikkelside

sitje ... i det

Tyding og bruk

vere i ei viss økonomisk stode;
Sjå: sitje
Døme
  • han sit godt i det;
  • familien sat svært dårleg i det
Artikkelside

vere sjakkmatt

Tyding og bruk

vere i ei vonlaus stode;
heilt ferdig;
Sjå: sjakkmatt
Artikkelside

sits

substantiv hankjønn

Opphav

av tysk Sitz, samanheng med sitje

Tyding og bruk

  1. kroppsstilling til ein ryttar
  2. særleg om kortspelarar: innbyrdes plassering
    Døme
    • partileiarane trekte om sitsen i fjernsynsdebatten
  3. fordeling av korta mellom spelarane
    Døme
    • god sits;
    • uheldig sits
  4. i overført tyding: stode, stilling
    Døme
    • ha gunstig sits i forhandlingane
Artikkelside

sjakkmatt

adjektiv

Opphav

jamfør matt (1

Tyding og bruk

om kongen i sjakkspel: som ikkje lenger kan forsvarast

Faste uttrykk

  • vere sjakkmatt
    vere i ei vonlaus stode;
    heilt ferdig
Artikkelside

situasjon

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, frå mellomalderlatin; jamfør situert

Tyding og bruk

tilstand som på eit tidspunkt er rådande;
stilling, stode, tilstand;
høve
Døme
  • vere inne i situasjonen;
  • ein komisk situasjon;
  • ein vanskeleg politisk situasjon;
  • meistre situasjonen;
  • redde situasjonen;
  • utnytte situasjonen

Faste uttrykk

  • på høgd med situasjonen
    i stand til å ha kontroll
    • ho kjende seg på høgd med situasjonen;
    • han er ikkje på høgd med situasjonen
Artikkelside

sitje, sitte

sitja, sitta

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt sitja

Tyding og bruk

  1. kvile setet eller bakdelen med overkroppen meir eller mindre oppreist
    Døme
    • sitje på ein stol;
    • katten sit ute på trappa
  2. setje seg
    Døme
    • vil du ikkje sitje?
  3. vere plassert
    Døme
    • sitje øvst ved bordet
  4. vere i verksemd med eller halde på med i sitjande stilling
    Døme
    • sitje og arbeide
  5. stå roleg, vere i kvilestilling
    Døme
    • hønene sit på vaglet;
    • det sat ei fluge i taket
  6. bu, opphalde seg, vere
    Døme
    • sitje att med mange barn;
    • sitje i fengsel;
    • nøkkelen sat i låsen;
    • redsla sat i han;
    • han sat heime heile dagen;
    • ho sat på garden så lenge ho levde;
    • lua sat på snei;
    • det sit eit godt hovud på den guten
  7. vere fast
    Døme
    • slå i ein spikar så han sit;
    • sjukdomen sat lenge i;
    • ha mistanken sitjande på seg
  8. stå føre ei viss verksemd
    Døme
    • sitje i billettluka;
    • sitje i ei nemnd;
    • sitje med makta;
    • sitje på Stortinget
    • brukt som adjektiv:
      • den sitjande regjeringa
  9. ha rett storleik;
    høve, passe
    Døme
    • dressen sit som støypt
  10. slite med jamn bruk
    Døme
    • sitje hol i buksebaken;
    • sitje ned ein sofa

Faste uttrykk

  • sitje ... i det
    vere i ei viss økonomisk stode
    • han sit godt i det;
    • familien sat svært dårleg i det
  • sitje att
    måtte bli att på skulen etter skuletid som straff;
    sitje igjen
  • sitje igjen
    måtte bli att på skulen etter skuletid som straff;
    sitje att
  • sitje inne
    vere i fengsel
  • sitje langt inne
    vere vanskeleg å oppnå
    • sigeren sat langt inne
  • sitje med
    ha eller disponere noko
  • sitje med armane i kross
    vere passiv
  • sitje modell
  • sitje ned
    setje seg ned
  • sitje oppe
    vere oppe om natta
  • sitje på
    • sitje inne med, ha
    • tvihlade på noko
    • få skyss
  • sitje som eit skot
    passe perfekt;
    vere ein fulltreffar
    • dressen sit som eit skot;
    • musikken sat som eit skot
Artikkelside

utgangsstode

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

stode som grunnlag for aksjon, verksemd, vidare utvikling eller liknande;
Artikkelside

utgangsstilling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. kroppsstilling som innleier ei rørsle i dans, gymnastikk eller liknande
  2. stode (3) eller stilling (4) som grunnlag for aksjon, verksemd, vidare utvikling eller liknande;
Artikkelside

utgangsposisjon

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

stode eller situasjon som grunnlag for aksjon, verksemd, vidare utvikling eller liknande;
Døme
  • ha ein god utgangsposisjon
Artikkelside