Avansert søk

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 75 oppslagsord

tiar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

talet, talteiknet 10
noko(n) som har nummeret eller verdien ti (til dømes trikk, buss, konkurransedeltakar, del av blink, spelkort)
Døme
- tiaren gjekk nettopp;
- skyte fem tiarar;
- tiaren på laget spelte best;
- han sat med ein tiar i spar;
- ho vart tiar – kom på tiandeplass
tikronar
tippekupong med ti rette
Døme
- ha, få ein tiar
i matematikk: (plass for) nest siste siffer i heilt tal eller føre desimalteikn
Døme
- hundrarar, tiarar og einarar

terpe

terpa

verb

Opphav

samanheng med tære (

Tyding og bruk

streve med å lese eller lære;
(med trøyttande oppattaking prøve å) undervise eller innprente noko
Døme
- terpe tysk;
- terpe med førsteklassingar
streve eller slepe med noko
streve med å tyggje og svelgje tørr (og smaklaus) mat
Døme
- terpe noko i seg
nyte smått og jamt
Døme
- dei sat (og) terpa og drakk utover kvelden

styre 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt stýri

Tyding og bruk

hjelpemiddel, særleg handtak, til å styre (2, 1) med
Døme
- plogstyre;
- sykkelstyre;
- sitje ved styret;
- lyde styret – gå, svinge etter som ein svingar styret
det å styre (II,1 og særleg 2);
måte å styre (II,1 og særleg 2) på;
leiing (1, makt
Døme
- hardstyre;
- sjølvstyre;
- vanstyre;
- kongen sat med styret i landet i 20 år;
- ha demokratisk styre
nemnd, utval, komité, forsamling som styrer noko
Døme
- bystyre;
- kommunestyre;
- skulestyre;
- styret for ein bank, eit lag;
- sitje i styret

stram

adjektiv

Opphav

lågtysk

Tyding og bruk

som er tøygd eller stramma ut;
fast
Døme
- stram line
- som sit tett og fast kring noko
  buksa sat stramt kring hoftene og låra
rak (3, spenstig
Døme
- ein stram fyr
- i militærstell: fast, korrekt, skikkeleg
  gjere stram honnør
- flott (3, elegant
  han er verkeleg stram i den nye dressen
spent (1, stiv;
streng (2
Døme
- eit stramt drag om munnen;
- bli stram i maska, andletet
ram (4, sterk
Døme
- ei stram lukt
hard, knapp (2, streng (2
Døme
- eit stramt budsjett;
- det er ein stram arbeidsmarknad – det er vanskeleg å få nok arbeidskraft;
- stramme tidsrammer

Faste uttrykk

køyre med stramme taumar
òg: halde under streng kontroll

spak 1

substantiv hankjønn

Opphav

samanheng med lågtysk spake ‘hjuleike’

Tyding og bruk

(vekt)stong til å flytte eller lyfte noko med;
våg (1, 1)
stong, handtak til å regulere eller setje i funksjon ein reiskap(sdel), maskin, eit apparat eller liknande
Døme
- girspak;
- flykapteinen sat sjølv ved spaken – styrte sjølv flyet;
- spakane på ein gravemaskin

Faste uttrykk

bak spakane
- med beteninga av eit fly eller anna køyretøy
  min første gang bak spakane i eit fly
- i musikk og film: med ansvar for miksebordet
  bandet hadde ein dyktig lydteknikar bak spakane

snike 2, snikje

snika, snikja

verb

Opphav

norrønt sníkja; samanheng med snok (

Tyding og bruk

prøve å få ein godbit, føremon;
tigge
Døme
- hunden sat og snikte etter mat
snike (1

slavelekkje, slavelekke

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

lekkje som ein slave (1, 2) sat i
band, tvang som gjer ein ufri

skakk 2

adjektiv

Opphav

norrønt skakkr

Tyding og bruk

som hallar til eine sida;
skeiv
Døme
- ein skakk stolpe;
- ergre seg skakk – ergre seg svært
- adverb:
  hatten sat skakt på hovudet
skeiv, vind (2, som har vride seg

sine 2

sina

verb

Opphav

truleg av sene (

Tyding og bruk

røyne seg hardt;

ta hardt i, særleg med draging og bering

Døme

sine og bere, dra;
ho sat og sina og rodde

sage

saga

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

Tyding og bruk

skjere, kløyve, kappe med sag (1, 1)
Døme
- sage ved, tømmer;
- sage av ei grein
lage ein lyd som minner om ei sag (1, 1) når ho skjer
Døme
- han sat og saga på ei fele;
- tiuren saga og klunka

Faste uttrykk

sage opp
dele opp

Side 7 av 8

Resultat per side: