Avansert søk

Nynorskordboka 91 oppslagsord

klare 2, klåre 2

klara, klåra

verb

Opphav

Tyding og bruk

om himmel, atmosfære: bli klar, klarne (1)
Døme
- det klarar opp;
- andletet klara opp
gjere fri for grums;
sile (1), filtrere (1)
Døme
- klare kaffien;
- klare røysta
gjere ei sak, ein samanheng klar, tydeleg
Døme
- klare opp eit spørsmål;
- klare tankane

klare 3

klara

verb

Opphav

samanheng med klar (

Tyding og bruk

makte, greie (3, 2)
Døme
- klare ei oppgåve
ordne, få i orden
Døme
- klare gjelda;
- klare tauverket

Faste uttrykk

klare brasane
ordne opp i vanskane
klare seg
- kome seg gjennom ein vanskeleg situasjon;
  greie seg (2)
  klare seg ut av noko;
  klare seg godt;
  klare seg dårleg
- vere nok
  kald mat får klare seg

klare 1, klåre 1

substantiv hankjønn

Opphav

Tyding og bruk

rivne i skylag
open stad
råk (1
klarleik (1

klar 1, klår

adjektiv

Opphav

norrønt klárr, gjennom lågtysk, frå latin clarus; i tydinga ‘om lyd’ frå engelsk

Tyding og bruk

om lys, luft: strålande (2, lysande (1);
blank (1)
Døme
- ein klar dag;
- klare stjerner;
- klart solskin
- brukt som adverb
  brenne klart
skyfri
Døme
- klar himmel
i overført tyding: strålande, lysande (av glede)
Døme
- klare auge;
- klar i blikket
om væske, glas, farge: blank (3), rein (3, 4);
ublanda
Døme
- klare fargar;
- klart kjeldevatn
- - glasklar
  - krystallklar
om lyd: tydeleg, skarp (2, 4), rein (3, 4);
utan skurring
Døme
- klare tonar;
- klar i røysta
om bilete, skrift: tydeleg (1), skarp (2, 3);
lett å tyde eller identifisere
Døme
- klare bilete;
- klar og lettlesen skrift
om førestilling, samanheng, framstilling: tydeleg (1), innlysande, opplagd (1);
lett skjønleg, eintydig
Døme
- ha noko klart føre seg;
- klar definisjon;
- klar samanheng;
- klar siger;
- saka er klar
om person: glup (2, 1), skarpsindig (1), intelligent (1);
nøktern;
edru
Døme
- ha ein klar hjerne
- brukt som adverb
  uttrykkje seg klart

Faste uttrykk

klar i toppen
- ikkje omtåka;
  edru
- med sitt fulle vit
  jubilanten er klar i toppen
klar tale
utsegner som ikkje kan mistydast
klart språk
språk, tale som ikkje kan mistydast
vere klar over
innsjå, forstå

klar 2

adjektiv

Opphav

frå engelsk; jamfør klar (

Tyding og bruk

i stand, ferdig (til bruk);
budd, reiug
Døme
- vere klar til bruk;
- dei stod klar til å dra;
- halde seg klar
utan hinder
Døme
- klart farvatn;
- klar bane
som er fri av noko;
som ikkje kjem borti noko
utmatta, trøytt (1), sliten (1)
Døme
- vere heilt klar

Faste uttrykk

gå klar av
ikkje kome borti
gå klar av land
halde seg klar av
ikkje kome borti
halde seg klar av båar og skjer
klappa og klar
fullt ferdig;
heilt avgjord
alt er klappa og klart til festen
klar, ferdig, gå!
i idrett: brukt som kommandoord ved start, særleg i løp
kome seg klar av
sleppe unna, gå fri

bestå

verb

Uttale

beståˊ

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

få godkjent resultat på;
stå (3, 14);
klare (3, 1), greie (3, 2)
Døme
- bestå eksamen;
- du bestod prøva med glans
- brukt som substantiv:
  få bestått på oppgåva
halde ut;
halde seg;
stå ved lag;
eksistere, overleve
Døme
- så lenge verda består;
- eit arbeid som vil bestå lenge
- brukt som adjektiv:
  det beståande samfunnet;
  forsvare det beståande systemet

Faste uttrykk

bestå av
vere samansett av
vatn består av hydrogen og oksygen;
styret består hovudsakleg av kvinner
bestå i
liggje i, gå ut på
taktikken består i å handle varsamt;
utfordringa består i å føreslå gode løysingar
beståande av
som er sett saman av
universitetet, beståande av fire fakultet;
ei regjering beståande av dei borgerlege partia

ramme alvor

Tyding og bruk

stort alvor, fullt alvor;

Sjå: ram

Døme

ta noko på ramme alvor;
eg trur i ramme alvor at vi skal klare det

ram 4

adjektiv

Opphav

norrønt rammr

Tyding og bruk

fast, urikkeleg
flink, dugande
Døme
- han er ram på ski;
- dei er ramme i matematikk
fæl (2), svær (6);
utspekulert
Døme
- ho er ram til å lyge
beisk (1), stram (6), harsk (1)
Døme
- vere ram i smaken

Faste uttrykk

ramme alvor
stort alvor, fullt alvor
ta noko på ramme alvor;
eg trur i ramme alvor at vi skal klare det

munn

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt munnr, muðr

Tyding og bruk

leppene og opninga mellom dei;
munnhole, gap (2, kjeft (1)
Døme
- ha liten munn;
- sove med open munn;
- sleikje seg om munnen;
- snakke med mat i munnen
munn (1) som talereiskap
Døme
- hald munn!
- lese på munnen;
- vere grov i munnen;
- passe munnen sin;
- alle snakka i munnen på kvarandre;
- det ordet vil eg ikkje ta i munnen;
- munnen står ikkje på henne
person som ein livnærer
Døme
- ha mange munnar å mette
munnfull
opning, munning;
jamfør mormunn

Faste uttrykk

bruke munn
skjenne
dei er sinte og bruker munn
gå frå munn til munn
bli fortald frå den eine til den andre
lage munnen etter matsekken
ikkje forbruke meir enn ein har råd til;
setje tæring etter næring
leggje orda i munnen på nokon
påverke nokon til å svare slik ein ønskjer
lese på munnen
skjøne tale ut frå rørslene på munnen hos den talande
leve frå hand til munn
leve på ein måte så ein berre så vidt har nok til å klare seg
miste munn og mæle
bli stum;
ikkje få fram eit ord
slå seg sjølv på munnen
motseie seg sjølv
snakke etter munnen
jatte med
stoppe munnen på
få til å teie
stor i munnen
skrytande, brautande
ho har vore for stor i munnen på folkemøtet
ta bladet frå munnen
snakke rett ut;
seie klart frå
ta munnen for full
love meir enn ein kan halde;
ta for sterkt i
ta ordet ut av munnen på
kome nokon i forkjøpet med å seie noko

penn 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt penni; av latin penna ‘fjør’

Tyding og bruk

skrivereiskap med blekk
Døme
- ho har alltid med seg skriveblokk og penn
- - fyllepenn
  - kulepenn
måte å skrive på
Døme
- føre ein god penn;
- ho har klare meiningar og ein skarp penn;
- han skildra hendinga med ein glitrande penn
journalist, skribent
Døme
- bladet har gode pennar

Faste uttrykk

føre i pennen
skrive
med brei penn
med få detaljar;
lite nøyaktig;
unyansert
uttale seg med brei penn
med påhalden penn
- med handa på pennen medan ein annan skriv under for ein;
  forkorta m.p.p.
- under styring frå andre
  historieskriving med påhalden penn

Side 1 av 10

Resultat per side: