Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 20 oppslagsord

oppdage

oppdaga

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. (vere den første til å) bli klar over at eit naturfenomen eller ein stad finst
    Døme
    • Armauer Hansen oppdaga leprabasillen;
    • Eirik Raude oppdaga Grønland
  2. få auge på;
    bli var
    Døme
    • oppdage ein tjuv
  3. (vere den første til å) leggje merke til noko makelaust, til dømes eit talent eller ein stad med særlege kvalitetar
    Døme
    • bandet vart oppdaga av eit britisk plateselskap;
    • turistane har oppdaga det vestlandske kulturlandskapet
Artikkelside

mengd, mengde

substantiv hokjønn

Opphav

av mang ein

Tyding og bruk

  1. stort tal;
    stort kvantum, masse
    Døme
    • ei heil mengd med folk;
    • plukke mengder av blomstrar;
    • det har kome ei mengd snø
  2. så eller så mykje;
    Døme
    • ei høveleg mengd feitt i kosten
  3. i matematikk: samling av element (7)
    Døme
    • endeleg mengd;
    • uendeleg mengd;
    • tom mengd
  4. i bunden form eintal: storhopen, dei fleste;
    Døme
    • skilje seg ut frå mengda
  5. i bunden form eintal: samling av menneske;
    Døme
    • oppdage ein kjenning i mengda
Artikkelside

patentere

patentera

verb

Tyding og bruk

verne med patent (1, 1);
ta patent på
Døme
  • dei patenterte eit system for å oppdage lekkasje
  • brukt som adjektiv:
    • eit patentert medikament
Artikkelside

oppdaging

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å oppdage eller bli oppdaga
    Døme
    • oppdaginga av Amerika
  2. noko som ein oppdagar;
    Døme
    • gjere ei viktig oppdaging
Artikkelside

mammografiscreening

substantiv hokjønn

Opphav

av mammografi og screening

Tyding og bruk

masseundersøking av alle kvinner i ei viss aldersgruppe for å oppdage brystkreft i eit tidleg stadium
Artikkelside

nase 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt nǫs

Tyding og bruk

  1. lukteorgan i andletet på menneske og hos visse dyr;
    jamfør snut (1)
    Døme
    • ha krum nase;
    • vere tett i nasen;
    • det lukta så ille at eg måtte halde meg for nasen
  2. evne til å lukte (med nasen);
    Døme
    • hunden har ein skarp nase
  3. i overført tyding: evne til å oppdage eller oppfatte noko;
    Døme
    • ha nase for det som rører seg i tida
  4. framspringande, spiss del av noko som fortel kva retning ein rører seg i
    Døme
    • nasen på eit fly;
    • skipet snudde nasen mot aust;
    • det var på tide å vende nasen heimover

Faste uttrykk

  • bein i nasen
    sterk vilje og evne til å tole motstand
  • bite seg i nasen på
    vere sikker på
  • få lang nase
    bli narra
  • grine på nasen
    vise misnøye
    • ho grein på nasen av det dårlege resultatet;
    • kaffien var kald, og han grein på nasen
  • gå etter nasen
    gå rett fram (utan å vite vegen)
  • gå med nasen i ein klut
    ha sorg eller kjenne skam
  • gå på nasen
    dette framover
  • ikkje sjå lenger enn nasen rekk
    vere kortsynt
  • med nasen i
    heilt oppslukt av, intenst oppteken med
    • sitje med nasen i ei avis;
    • han går konstant med nasen i mobilen
  • nasen i sky / nasen i vêret
    brukt om å ha ei overlegen mine eller vere høg på pæra
    • utan eit ord sette ho nasen i sky og gjekk sin veg;
    • sprade forbi alle med med nasen i vêret;
    • stikke nasen høgt i sky
  • peike nase av
    setje hendene framfor nasen med fingrane i vêret for å håne nokon
  • pusse nasen
    snyte seg
  • rett for nasen på nokon
    like framføre nokon, ofte forbunde med å vere rask og lur
    • ho snappa det siste kakestykket rett for nasen på meg
  • rive i nasen
    lukte skarpt
    • lukta av mugg riv i nasen;
    • ei skarp lukt av sprit reiv han i nasen
  • rukke på nasen
    vise misnøye
  • som snytt ut av nasen på
    oppsiktsvekkjande lik
    • den guten er som snytt ut av nasen på far sin
  • stikke nasen fram
    markere seg, bli lagd merke til;
    stikke seg fram
    • takk til alle som våga å stikke nasen fram og skrive under
  • stikke nasen i
    blande seg opp i (noko som ikkje vedkjem ein)
  • ta ved nasen
    narre, snyte (nokon)
Artikkelside

kamuflere

kamuflera

verb

Opphav

gjennom fransk camoufler; frå italiensk ‘maskere’

Tyding og bruk

  1. gjere vanskeleg å oppdage eller kjenne igjen;
    jamfør kamuflasje
    Døme
    • kamuflere brakka med fargar som liknar grunnen omkring
  2. i overført tyding: gøyme, skjule
    Døme
    • dei kamuflerer maktbruken som går føre seg
    • brukt som adjektiv:
      • dette er ein kamuflert måte å innføre ordninga på
Artikkelside

hitten

adjektiv

Opphav

jamfør hitte

Tyding og bruk

god til å finne eller oppdage noko;
snar til å ta etter
Døme
  • han var så hitten til å finne på eitkvart
Artikkelside

detektiv

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom engelsk detect ‘oppdage, avdekkje’; frå latin detegere ‘avdekkje’

Tyding og bruk

særleg om utanlandske forhold: tenesteperson ved kriminalpolitiet eller privatperson som etterforskar brotsverk
Artikkelside

invensjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin , av inventio, av inventus, av invenire ‘treffe på, finne opp, oppdage’

Tyding og bruk

i musikk: kort komposisjon i kontrapunktisk stil
Artikkelside
Side 1 av 2