Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
196 treff

Bokmålsordboka 94 oppslagsord

dyrke

verb

Opphav

norrønt dýrka; av dyr (2

Betydning og bruk

  1. bearbeide jord for å få avling
    Eksempel
    • dyrke jorda;
    • dyrke opp nytt land
    • brukt som adjektiv
      • gården er på 100 mål dyrket mark
  2. drive fram grøde;
    Eksempel
    • dyrke korn;
    • de dyrker gulrøtter bak huset
  3. tilbe som hellig;
    Eksempel
    • dyrke avguder
  4. Eksempel
    • de dyrket favorittbandet sitt
  5. Eksempel
    • dyrke en hobby;
    • ha tid til å dyrke vennskapet
Artikkelside

legge under plogen

Betydning og bruk

pløye opp;
dyrke opp;
Sjå: plog
Artikkelside

folk og fe

Betydning og bruk

Sjå: folk
  1. folk og (hus)dyr
    Eksempel
    • dyrke mat til folk og fe;
    • det ble kaldt for både folk og fe
  2. hver og en;
    Eksempel
    • både folk og fe har sett forestillingen
Artikkelside

drive fram

Betydning og bruk

dyrke i kunstig klima;
Se: drive
Eksempel
  • drive fram grønnsaker
Artikkelside

cannabisplante, kannabisplante

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

Eksempel
  • dyrke sine egne cannabisplanter
Artikkelside

ære 2

verb

Opphav

norrønt æra; fra lavtysk

Betydning og bruk

  1. vise stor respekt eller anerkjennelse, hedre, beære
    Eksempel
    • han æret gjesten ved å holde en stor middag for henne;
    • æres den som æres bør – la den som fortjener det, få anerkjennelse
  2. tilbe, dyrke, vise ærefrykt
    Eksempel
    • elske og ære Herren
  3. som adjektiv i perfektum partisipp i tiltale: Æ-de forsamling!
Artikkelside

nybrott

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

  1. det å dyrke et jordstykke for første gang;
  2. det å utføre undersøkelser eller arbeid som gir nye resultater;
    Eksempel
    • fornying og nybrott i humaniora
  3. jord som blir dyrket for første gang;
    jord som nylig er oppdyrket
    Eksempel
    • dyrke gulrot på nybrottet
Artikkelside

parsell

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; fra latin ‘liten del’, av pars ‘del’

Betydning og bruk

  1. utskilt del av større eiendom eller område;
    jordstykke
    Eksempel
    • få tildelt en parsell og dyrke det en måtte ønske
  2. delstrekning av veiarbeid eller lignende
    Eksempel
    • ny parsell av motorveien skal åpnes i juni
Artikkelside

tomat

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, tysk; spansk , fra det aztekiske språket nahuatl

Betydning og bruk

  1. (frukt av) plante i søtvierfamilien, Lycopersicon esculentum
    Eksempel
    • dyrke tomater;
    • frilandstomat, veksthustomat
  2. Eksempel
    • sardiner i tomat
Artikkelside

balkongkasse

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

blomsterkasse på rekkverket på en balkong (1);
Eksempel
  • dyrke urter i egne balkongkasser
Artikkelside

Nynorskordboka 102 oppslagsord

dyrke 1

dyrka

verb

Opphav

norrønt dýrka ‘gjere dyr, ære, prise’; av dyr (2

Tyding og bruk

gjere dyrare, få opp prisen på
Døme
  • dyrke varene
Artikkelside

dyrke 2

dyrka

verb

Opphav

norrønt dýrka; av dyr (2

Tyding og bruk

  1. arbeide med jord for å få avling
    Døme
    • dyrke jorda;
    • dyrke opp nytt land
    • brukt som adjektiv
      • garden er på 100 mål dyrka mark
  2. drive fram grøde;
    Døme
    • dyrke korn;
    • dei dyrkar poteter på garden
  3. tilbe som heilag;
    Døme
    • dyrke avgudar
  4. Døme
    • vi dyrkar idrettsheltar
  5. Døme
    • dyrke ein hobby;
    • vere flink til å dyrke venskapen
Artikkelside

sjå 2

verb

Opphav

norrønt sjá; jamfør sett (4

Tyding og bruk

  1. oppfatte med auga;
    leggje merke til;
    bli var
    Døme
    • sjå ein samanstøyt mellom to bilar;
    • sjå nokon kome;
    • sjå at nokon kjem;
    • kan du sjå hunden der borte?
    • brått såg eg noko på vegen framfor meg;
    • ikkje sjå snurten av ein;
    • ikkje sjå handa framfor seg;
    • sjå flisa i auget åt bror sin – Matt 7,3
  2. vende blikket mot;
    Døme
    • sjå der, no regnar det;
    • sjå ein film, ei utstilling;
    • sjå ei sak frå begge sider;
    • sjå i avisa
    • vitje
      • sjå innom (til) ein;
      • sjå opp! – pass på, ver på vakt!
      • sitje roleg og sjå på – berre sitje passiv;
      • har du sett på maken?
    • granske, undersøkje
      • vil du sjå på denne motoren?
  3. få lære, oppleve, vite;
    Døme
    • den som lever, får sjå;
    • vi får sjå korleis det går;
    • det er noko ein sjeldan ser – er vitne til;
    • du skal sjå det går nok bra
    • tenkje etter, fundere
      • la meg sjå, det er femten år sidan
    • innsjå, skjøne
      • der ser du korleis det går;
      • så langt eg kan sjå, skulle det gå bra;
      • ho er rik, ser du
    • vilje (2, ynskje
      • eg ser helst at du går;
      • ikkje sjå på prisen – ikkje bry seg om prisen
  4. om utsjånad: gje inntrykk av, likjast
    Døme
    • å sjå til er han ein kraftkar
  5. refleksivt:
    Døme
    • sjå framfor seg;
    • sjå seg tid til – ha tid til
  6. i uttrykk med partikkel

Faste uttrykk

  • ikkje sjå ut
    vere fæl, underleg å sjå på
  • sjå att
    møtast på nytt, finne att
  • sjå bort frå
    ikkje rekne med;
    ignorere
    • bare sjå bort fra den siste meldingen min;
    • sett bort frå far, kven kjem i brudlaupet?
  • sjå etter
    • passe på nokon eller noko
      • eg ser etter tinga hans medan er vekke;
      • ho ser etter tantabarna sine i helga
    • leite etter noen eller noe
      • jeg ser etter fjernkontrollen;
      • vi såg etter sopp
  • sjå fram til
    glede seg til
  • sjå gjennom
    lese fort (i ei bok eller eit dokument)
  • sjå godt ut
    ha ein god utsjånad, verke frisk, i form
  • sjå i auga
    godta;
    vedgå
  • sjå kvarandre
    òg: møtast
  • sjå ned på nokon
    kjenne seg betre enn nokon;
    forakte
    • ho ser ned på alle som ikkje har same utdanning som henne
  • sjå opp til
    setje høgt;
    beundre, dyrke (2, 4)
  • sjå seg om/omkring/rundt
    • leite etter noko eller nokon
      • dei ser seg om etter ein ny stad å bu;
      • ho ser seg omkring etter brillene
    • kike rundt seg
      • dei ser seg om på det nye kontoret
    • reise rundt
      • han vil sjå seg litt rundt i landet
  • sjå seg råd/i stand til
    kunne eller ha høve til å gjere noko
    • i år ser vi oss råd til ein skikkeleg ferie;
    • eg ser meg ikkje i stand til å gå på jobb i dag
  • sjå seg føre
    gå varsamt;
    passe seg
    • sjå deg godt føre før du kryssar vegen
  • sjå seg rundt etter
    leite etter (noko)
  • sjå seg råd til
    ha høve el råd til
  • sjå til
    • passe på;
      ha tilsyn med, syte for
      • eg ser til dyra;
      • du må sjå til at gjestene får mat
    • ta fatt på;
      setje i gang med
      • nå får vi sjå til å byrje arbeidet
  • sjå ut
    ha ein bestemt framtoning;
    framstå (2)
    • han ser flott ut i den dressen;
    • du ser friskare ut i dag;
    • det ser ut som vi kan dra no;
    • sjå ut kandidatar til oppdraget
  • sjå vekk frå
    òg: ikkje rekne med eller ta omsyn til;
    sjå bort frå
Artikkelside

leggje under plogen

Tyding og bruk

pløye opp;
dyrke opp;
Sjå: plog
Artikkelside

folk og fe

Tyding og bruk

Sjå: folk
  1. folk og (hus)dyr
    Døme
    • dyrke mat til folk og fe;
    • det vart kaldt for folk og fe
  2. kvar og ein;
    Døme
    • vere omtykt av både folk og fe
Artikkelside

ale fram

Tyding og bruk

fø, dyrke eller avle fram;
Sjå: ale
Døme
  • ale fram tomatar;
  • ale fram ein ny sauerase
Artikkelside

sjå opp til

Tyding og bruk

setje høgt;
beundre, dyrke (2, 4);
Sjå: opp, sjå
Artikkelside

drive fram

Tyding og bruk

dyrke i kunstig klima;
Sjå: drive
Døme
  • drive fram blomstrar
Artikkelside

pallekarm

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. karm til gods som blir fraktet på pallar
  2. pallekarm (1) brukt til å dyrke grønsaker eller andre planter i
    Døme
    • dyrke salatar, sukkererter og lauk i pallekarmar
Artikkelside

kultur

substantiv hankjønn

Opphav

av latin cultura, av colere ‘dyrke’

Tyding og bruk

  1. levevis og førestillingsverd for ei bestemt folkegruppe på eit bestemt tidspunkt;
    Døme
    • bli kjend med framande kulturar;
    • materiell kultur;
    • amerikansk kultur
  2. menneskeleg framferd som uttrykk for miljø, oppseding og utdanning;
    Døme
    • ein mann med kultur;
    • kunst og kultur er viktig for menneska;
    • motsetninga mellom kultur og natur
  3. haldningar, verdiar og normer som rår hos ei viss gruppe menneske eller i visse samanhengar
    Døme
    • eg møtte ein heit ny kultur i den nye bedriften;
    • dei er kjend for den utagerande kulturen sin
  4. dyrking av jord, skog, planter eller vatn
    Døme
    • leggje land under kultur
  5. reindyrking av organismar eller populasjon av reindyrka organismar;
    væske bakteriar er dyrka i

Faste uttrykk

  • ha/vere kultur for
    ha eller vere aksept for
    • hos oss er det kultur for samarbeid;
    • vi har ein kultur for openheit
Artikkelside
Side 1 av 11