Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 34 oppslagsord

enn 2

subjunksjon

Opphav

norrønt enn ‘og, men’

Tyding og bruk

  1. brukt i spørsmål til å føre inn eit nytt moment;
    og, men, kva med
    Døme
    • eg vil, enn du?
    • kan du ikkje? Enn i morgon?
  2. brukt i utrop: tenk
    Døme
    • enn ein slik tosk!
    • enn å stå slik og lyge!
    • enn så godt!
    • enn at vi er gifte!
Artikkelside

juske

juska

verb

Opphav

i tyding 1–2 truleg samanheng med jyde, i tyding 3 truleg samanheng med lyge

Tyding og bruk

  1. tale framandvore, knote, danske
  2. tale lågt og utydeleg;
  3. (små)lyge, skrøne (2
    Døme
    • han juskar og lyg
Artikkelside

opp i ansiktet

Tyding og bruk

til ein annan på ein beintfram måte;
Sjå: ansikt
Døme
  • lyge ein rett opp i ansiktet;
  • ho ler han opp i ansiktet
Artikkelside

galen

adjektiv

Opphav

norrønt galinn, opphavleg ‘fortrolla’; opphavleg perfektum partisipp av gale

Tyding og bruk

  1. som er frå vitet, frå seg sjølv
    Døme
    • eg trur eg blir galen av dette bråket;
    • mannen må jo vere sprøyte galen;
    • te seg som galne
  2. styrlaus (2), vill (4), laussleppt;
    sinna
    Døme
    • galne påfunn;
    • vere ung og galen;
    • bli galen på ein for noko;
    • full og galen
  3. svært ihuga, huga eller hugteken;
    vill etter
    Døme
    • ho er heilt galen etter han;
    • han er galen etter å spele fotball;
    • vere galen etter søtt
  4. Døme
    • kua er galen
  5. ikkje korrekt;
    Døme
    • ta galen lei;
    • rette og galne svar;
    • riv ruskande galne opplysningar;
    • det er noko gale med motoren
    • brukt som adverb
      • klokka går gale;
      • dei fór gale i denne saka
  6. ikkje bra;
    Døme
    • det er noko gale fatt;
    • det er for gale at han aldri skulle gifte seg;
    • gå frå gale til verre;
    • det heldt på å gå gale på køyreturen;
    • det er så gale med meg no at eg søv ikkje om nettene
  7. ulovleg, moralsk klanderverdig
    Døme
    • det er gale å lyge;
    • dette er gale av deg;
    • kome på galne vegar;
    • kva har eg eigenleg gjort deg gale?

Faste uttrykk

  • aldri så gale at det ikkje er godt for noko
    ei hending som berre ser uheldig ut, kan likevel føre med seg noko positivt
Artikkelside

suffisanse

substantiv hankjønn

Opphav

av suffisant

Tyding og bruk

det å vere suffisant;
Døme
  • lyge med den største suffisanse
Artikkelside

stygg 2

adjektiv

Opphav

norrønt styggr

Tyding og bruk

  1. farleg, skremmande
    Døme
    • ein stygg sving;
    • ein stygg sjukdom;
    • stygge våpen
  2. Døme
    • vere stygg å sjå på;
    • ha stygge tenner
  3. Døme
    • vere stygg med, mot ein;
    • ei stygg skulding;
    • stygge gjerningar, tankar;
    • fare stygt fram

Faste uttrykk

  • vere stygg i kjeften
    bruke harde, ufine ord
Artikkelside

sode

substantiv hokjønn

Opphav

av syde

Tyding og bruk

  1. brusing, susing
    Døme
    • sode av vinden
  2. Døme
    • lyge i hop ei sode
Artikkelside

slem 3

adjektiv

Opphav

gjennom bokmål; frå lågtysk slim eigenleg ‘skeiv’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • få ein slem medfart
  2. Døme
    • ei slem knipe
Artikkelside

skrøne 2

skrøna

verb

Opphav

samanheng med skrumle (2 og skråle

Tyding og bruk

fortelje skrøner;
dikte opp, lyge
Artikkelside

saman

adverb

Opphav

norrønt saman

Tyding og bruk

i hop, i lag, hos, med kvarandre
Døme
  • arbeide saman;
  • bu saman;
  • drikke eit glas saman;
  • eige noko saman;
  • gå saman om noko;
  • ha barn saman;
  • kalle saman til eit møte;
  • alltid bli nemnde saman – dvs i samband med kvarandre;
  • sitje tett saman – nær kvarandre;
  • slutte seg saman;
  • tromme saman mykje folk;
  • binde saman;
  • bite tennene saman – òg: kjempe mot vanskane;
  • blande saman;
  • brette, falde saman;
  • flyte saman – gå i eitt;
  • lime saman;
  • ruske saman papira;
  • sanke, spare saman;
  • slå saman ei bok;
  • spikre saman ei kasse;
  • bilane støytte saman – dvs kolliderte;
  • bryte, falle, klappe saman – òg overf: få samanbrot;
  • dikte, lyge saman noko;
  • leggje, rekne saman – summere;
  • – alle saman

Faste uttrykk

  • pakke saman
    òg: gje opp
  • skrumpe saman
    minke
  • stå saman
    òg: vere solidarisk
  • ta seg saman
    stramme seg opp
Artikkelside
Side 3 av 4