Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
27 treff

Bokmålsordboka 14 oppslagsord

avskrift

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

jamfør skrift (1

Betydning og bruk

  1. det å skrive av
    Eksempel
    • avskrift etter boka;
    • stilen var ren avskrift
  2. skrevet kopi
    Eksempel
    • ta en avskrift av noe;
    • rett avskrift bekreftes
Artikkelside

kopi

substantiv hankjønn

Opphav

fra middelalderlatin ‘avskrift’

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • ta en kopi av brevet;
    • legge ved en kopi av passet
  2. nøye etterligning
    Eksempel
    • lage en kopi av en statue

Faste uttrykk

  • være en tro kopi av
    være helt lik
    • hun er en tro kopi av forgjengeren
Artikkelside

verifisere

verb

Opphav

fra middelalderlatin; av latin verus ‘sann’ og facere ‘gjøre’

Betydning og bruk

  1. attestere riktigheten av;
    Eksempel
    • verifisere en avskrift
  2. undersøke og fastslå riktigheten av;
    til forskjell fra falsifisere
    Eksempel
    • verifisere en teori;
    • de har verifisert hypotesen
Artikkelside

vidisse

substantiv hankjønn

Opphav

fra latin, opprinnelig ‘det å ha sett’

Betydning og bruk

i jus, om eldre forhold: rettkjent avskrift
Artikkelside

utskrift

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Opphav

jamfør skrift (1

Betydning og bruk

kopiert utdrag;
kopi, avskrift
Eksempel
  • be om en utskrift av kirkeboka;
  • ha en utskrift av hele artikkelen
Artikkelside

gjenpart

substantiv hankjønn

Opphav

fra tysk ‘motstykke’

Betydning og bruk

Eksempel
  • ha en gjenpart av brevet
Artikkelside

rettkjenne

verb

Opphav

av rett (3

Betydning og bruk

bekrefte at noe er riktig;
  • brukt som adjektiv:
    • rettkjent avskrift av protokoll;
    • rettkjente attester og vitnemål
Artikkelside

håndskrift 2, handskrift 2

substantiv intetkjønn

Opphav

gjennom tysk Handschrift, fra latin manu scriptum ‘håndskrevet (bok)'; jamfør skrift (2

Betydning og bruk

håndskrevet verk (oftest avskrift) fra eldre tid, særlig oldtid eller middelalder;
Eksempel
  • studere gamle håndskrifter
Artikkelside

bekrefte

verb

Uttale

bekrefˊte

Opphav

fra lavtysk ‘gi kraft’

Betydning og bruk

  1. bevitne riktigheten av;
    erkjenne
    Eksempel
    • rett avskrift bekreftes;
    • meldingen er ennå ikke bekreftet
  2. Eksempel
    • bekrefte dåpsløftet sitt;
    • dette bekrefter mitt inntrykk;
    • unntaket som bekrefter regelen
Artikkelside

diplomatarisk

adjektiv

Opphav

fra nylatin

Betydning og bruk

særlig om avskrift av dokument: nøyaktig i alle detaljer;
bokstavtro
Eksempel
  • en diplomatarisk utgave av et håndskrift
Artikkelside

Nynorskordboka 13 oppslagsord

avskrift

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør skrift (1

Tyding og bruk

  1. det å skrive av
    Døme
    • avskrift av eit lydopptak;
    • den innleverte oppgåva var rein avskrift frå nettet
  2. skriven kopi
    Døme
    • ta ei avskrift av noko;
    • stadfesting om rett avskrift
Artikkelside

handskrift 2

substantiv inkjekjønn eller hokjønn

Opphav

gjennom tysk Handschrift, frå latin manu scriptum ‘handskriven (bok)'; jamfør skrift (2

Tyding og bruk

handskrive verk (ofte avskrift) frå eldre tid, særleg oldtid eller mellomalder;
Døme
  • studere eit gammalt handskrift
Artikkelside

utskrift

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør skrift (1, 1)

Tyding og bruk

kopiert utdrag;
kopi, avskrift
Døme
  • be om utskrift av protokollen;
  • ha ei utskrift av artikkelen
Artikkelside

ta, take

taka

verb

Opphav

norrønt taka

Tyding og bruk

  1. gripe med hendene eller reiskap (og halde fast eller flytte);
    fate
    Døme
    • ta tauet;
    • ho tok hardt i guten;
    • ta boka frå bordet;
    • han tek fram koppane;
    • du må ta veska opp frå golvet
  2. fange;
    få tak i
    Døme
    • ta laksen i garn;
    • ho tok fisk på snøre;
    • dei har teke tjuven;
    • ta nokon til fange
  3. eigne til seg;
    skaffe, hente;
    krevje;
    stjele
    Døme
    • ta lærdom av noko;
    • ta heim varer;
    • ta pengar ut av banken;
    • kvar skal ho ta pengar frå?
    • sitatet er teke frå Snorre;
    • dei tok inn mykje i inngangspengar;
    • banken tok høg rente;
    • ta 650 kroner for turen;
    • ta lommeboka frå nokon
  4. få makt over;
    tvinge til seg;
    erobre
    Døme
    • ta ei festning;
    • ta noko med vald;
    • generalane har teke makta i landet;
    • dei tok over styret;
    • ta roret;
    • faen ta deg!
    • han tok henne fleire gonger
  5. banke opp;
    straffe;
    drepe;
    slakte
    Døme
    • eg skal ta deg kraftig;
    • den store ville ta den vesle;
    • bjørnen tek lam;
    • vi skal ta grisen i morgon
  6. få til å forsvinne;
    fjerne
    Døme
    • nabohuset tek sola;
    • han tok luven frå konkurrentane;
    • ta blindtarmen
  7. føre inn i ein ny tilstand;
    overmanne, gripe
    Døme
    • sinnet tok han;
    • gråten tek henne
  8. kome borti;
    røre, nå
    Døme
    • ikkje ta på den nymåla veggen!
    • ta seg på kneet;
    • det gjer vondt å ta på såret;
    • vatnet er for varmt å ta i;
    • ho tok varsamt på handa hans;
    • ho vil ikkje ikkje ta i ei bok;
    • flyet tek bakken;
    • dei tok land lengst mot nord;
    • bordet tok i veggen
  9. verke på ei overflate;
    kjennast, merkast;
    røyne
    Døme
    • høvelen tek dårleg;
    • dei nye skoa tek over rista;
    • vinden tok godt;
    • det tek i knea;
    • sjukdomen tok på han;
    • arbeidet tek på kreftene
  10. føre til eit visst resultat;
    lage
    Døme
    • ta knekken på nokon
  11. gjere ei oppgåve;
    lage;
    fotografere
    Døme
    • ta oppvasken;
    • ta ei avskrift;
    • ho tok eit bilete
  12. ha evne til å greie;
    meistre
    Døme
    • båten tek sjøen lett
  13. vinne, oppnå
    Døme
    • ta gullmedalje;
    • ta stikk
  14. bruke
    Døme
    • ta noko som mønster;
    • dei tok tida til hjelp;
    • ta noko i bruk
  15. velje mellom fleire alternativ;
    plukke ut
    Døme
    • eg tek den grå dressen;
    • han tok parti for dei svake;
    • ta nokon som vitne;
    • ta nokon i lære
  16. få i seg mat, drikke, medisin eller liknande
    Døme
    • ta tran;
    • ho tek seg ein matbit
  17. Døme
    • ta temperaturen;
    • skreddaren tok mål
  18. ha ei viss utstrekning i tid eller rom
    Døme
    • det tok lang tid;
    • møblar som tek stor plass
  19. ha plass til;
    romme
    Døme
    • spannet tek to liter;
    • ferja kan ta 80 bilar
  20. gå eller føre i ei viss lei, på ein viss måte eller med eit særskilt framkomstmiddel
    Døme
    • ta til venstre;
    • ta heim;
    • ta seg fram;
    • han tok trappa i eitt byks;
    • ho tek båten inn til bryggja;
    • ta los om bord;
    • ta toget;
    • dei tok bussen til byen
  21. reagere eller oppfatte på ein viss måte;
    forstå, tolke
    Døme
    • han tok det bra;
    • dei tok det med fatning;
    • dei tek det tungt;
    • ta noko på alvor;
    • du tek feil;
    • ta noko bokstavleg;
    • ta nokon med det gode;
    • ho tok forklaringa raskt;
    • dei tok han for ein annan;
    • kva tek du meg for?
  22. brukt i uttrykk for å meine noko eller gjere noko for å endre ein tilstand, ei utvikling eller liknande;
    setje i verk ei viss handling
    Døme
    • ta mot til seg;
    • ta seg saman;
    • ta til vitet;
    • ta ordet;
    • ta ei avgjerd;
    • ta sjansen;
    • ta til nåde;
    • ta i eid;
    • ta ansvaret for noko;
    • ta skulda for noko;
    • ta vågnaden med noko;
    • ta hemn;
    • ta avskil;
    • ta eksamen;
    • ta seg ein tur;
    • ta seg til noko;
    • ta til våpen
  23. brukt i uttrykk for at noko endrar seg på ein viss måte;
    utvikle
    Døme
    • ta form;
    • ta koking;
    • ta eld;
    • treet har teke skade av tørken;
    • ta ende
  24. brukt i ein konstruksjon med ‘og’ og eit anna verb: gjere, utføre (det som det andre verbet nemner)
    Døme
    • ta og gå heim!
    • ho tok og hoppa ned
  25. i grammatikk: bli følgt av eit visst ledd;
    krevje ei viss form av eit tilknytt ord
    Døme
    • eit verb som tek objekt;
    • nokre verb tek dativ på tysk

Faste uttrykk

  • ta att
    • nå att;
      innhente;
      ta igjen (1)
      • dei tok meg att i bakken
    • gjere motstand;
      hemne;
      ta igjen (2)
      • han fekk eit slag i magen, men ville ikkje ta att
    • rette opp, bøte på;
      kompensere;
      ta igjen (3)
      • ta att det tapte
  • ta av
    • fjerne (frå)
      • ta av loket;
      • ho tok av kåpa;
      • lensmannen vart teken av saka
    • gje ly, gje livd;
      live (4, 1)
      • ta av for vinden
    • spakne
      • vinden tok av utover dagen
    • gå ned i vekt
      • han har teke av i det siste
    • byrje å stige kraftig;
      nå store høgder
      • salet av el-bilar har teke av
    • leggje til side;
      halde av;
      reservere
      • ta av ei vare til nokon
    • lette frå bakken
      • flyet tok av
    • vike av frå ei retning
      • dei har teke av frå hovudvegen
  • ta av seg
    kle av seg
  • ta etter
    herme etter;
    etterlikne, kopiere
  • ta for seg
    • snakke alvorleg med
      • mora tok guten for seg
    • forsyne seg godt
      • han tek for seg av godsakene
    • ha som emne;
      drøfte
      • boka tek for seg historia til menneska
  • ta i
    gjere ein ekstra innsats
  • ta igjen
    • nå igjen;
      innhente;
      ta att (1)
      • ho tok dei igjen i bakken
    • gjere motstand;
      hemne
      • han ville ikkje slåst, og tok aldri igjen
    • rette opp, bøte på;
      kompensere;
      ta att (3)
      • ta igjen for mange år med stillstand i næringa
  • ta imot
    • fange opp;
      motta
      • ho tek imot ballen;
      • ta imot helsinga
    • ynskje velkomen (og sleppe inn)
      • ta imot gjestene
    • finne seg i å få
      • han tek imot mykje kjeft
  • ta med
    • føre med seg;
      la få vere med
      • ho tok med seg sekken;
      • ta med barna til byen
    • inkludere i ein heilskap;
      ta omsyn til;
      rekne med
      • ho har teke med seg mange erfaringar
  • ta opp
    • gje plass til (på skule)
      • ta opp studentar
    • skaffe seg ved å låne
      • ta opp lån
    • leggje fram (ei sak eller liknande);
      fremje
      • ta opp saka til drøfting;
      • ta opp problema
    • gjere opptak av lyd eller bilete
  • ta over
    • ta til eige eller i bruk noko som andre har ått eller brukt
      • dei skal ta over butikken
    • ta på seg ansvar, plikt eller liknande som ein annan har hatt
      • ta over som finansminister
    • kome i staden for
      • asfalt tok over for grus på vegane
  • ta på
    føre med seg slit og strev;
    tære på;
    røyne
    • det tek på å drive butikk aleine
  • ta på seg
    • kle på seg
    • vere villig til å ta ansvar for
      • ta på seg ei oppgåve
  • ta seg
    bli drektig
    • hoppa tok seg
  • ta seg av
    • gjere, utføre
      • ho tok seg av førebuingane
    • ha omsorg for
      • ta seg av gamle og sjuke
  • ta seg for
    gripe etter noko å halde seg i;
    finne feste
    • han måtte ta seg for med handa
  • ta seg fram
    flytte seg framover
    • ta seg fram i ukjent lende
  • ta seg inn
    • kome seg inn
      • nokon hadde teke seg inn i bygget
    • få igjen krefter;
      samle seg
      • det tek tid å ta seg inn etter ei hard veke
  • ta seg opp
    • bli betre;
      rette seg
    • bli sterkare;
      auke
      • vinden tek seg opp
  • ta seg til
    (byrje å) gjere;
    gå i gang
    • kva skal eg ta meg til?
  • ta seg ut
    • drive seg til det ytste
    • arte seg eller sjå ut (på ein viss måte);
      synast
      • dette tek seg dårleg ut
  • ta til
    byrje
    • det tok til å mørkne
  • ta ut
    • hente ut (gode, verdi eller liknande)
      • ta ut pengar;
      • ho har teke ut ferie i juli
    • velje ut (personar) til konkurranse eller liknande
      • ta ut laget
    • skaffe offentleg kunngjering om
      • ta ut separasjon;
      • ta ut tiltale
Artikkelside

kopi

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk; frå mellomalderlatin copia ‘avskrift’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ta ein kopi av artikkelen;
    • leggje ved ein kopi av kvitteringa
  2. nøyen etterlikning
    Døme
    • lage ein kopi av statuen

Faste uttrykk

  • vere ein tru kopi av
    vere heilt lik
    • ho er ein tru kopi av mora
Artikkelside

førelegg

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. noko som blir lagt fram;
  2. krav frå politiet om mulkt for mindre lovbrot
    Døme
    • få eit førelegg
  3. tekst som er grunnlag for avskrift
    Døme
    • vere tru mot førelegget

Faste uttrykk

  • forenkla førelegg
    bot som ein vedtek på staden
Artikkelside

verifisere

verifisera

verb

Opphav

frå mellomalderlatin; av latin verus ‘sann’ og facere ‘gjere’

Tyding og bruk

  1. stadfeste at noko er rett
    Døme
    • verifisere ei avskrift
  2. granske og slå fast at noko er riktig;
    til skilnad frå falsifisere
    Døme
    • verifisere ein teori;
    • dei har verifisert hypotesen
Artikkelside

vidisse

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin, opphavleg ‘det å ha sett’

Tyding og bruk

i jus, om eldre forhold: rettkjend avskrift
Artikkelside

gjenpart

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk ‘motstykke’

Tyding og bruk

Døme
  • få ein gjenpart av brevet
Artikkelside

diplomatarisk

adjektiv

Opphav

frå nylatin

Tyding og bruk

særleg om avskrift av dokument: nøye attgjeven;
bokstavtru
Døme
  • brev i diplomatariske utgåver
Artikkelside
Side 1 av 2