Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
67 treff

Nynorskordboka 67 oppslagsord

gni, gnide

gnida

verb

Opphav

norrønt gniða

Tyding og bruk

stryke att og fram på noko med eit visst trykk;
gnu, polere, massere
Døme
  • gni huda inn med krem;
  • gni glaset reint;
  • gni bort flekken

Faste uttrykk

  • gni det inn
    stadig ta opp att noko som er leitt for mottakaren
    • må du verkeleg gni det inn?
  • gni seg i auga
    ikkje tru det ein ser
  • gni seg i hendene
    vere godt nøgd, særleg på grunn av stor vinning
Artikkelside

tjåke

tjåka

verb

Opphav

jamfør norrønt þjákaðr ‘utmatta’

Tyding og bruk

  2. Døme
    • tjåke ut kleda sine
  3. arbeide keiveleg og utan at det monar stort
  4. ta opp att på ein trøyttande måte
Artikkelside

gniten

adjektiv

Opphav

samanheng med gni

Tyding og bruk

Artikkelside

smørje 2

smørja

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt smyrja; av smør

Tyding og bruk

  1. gni eller stryke utover
    Døme
    • smørje smør på brødskiva;
    • ho smør matpakke til ungane;
    • smørje salve på såret
  2. setje inn med smurning
    Døme
    • smørje ski;
    • smørje seg inn med solkrem
  3. ha smørjemiddel på
    Døme
    • smørje ein lås
  4. dengje, jule, slå
    Døme
    • smørje nokon opp;
    • smørje til nokon
  5. Døme
    • vi måtte smørje dørvakta før vi slapp inn
  6. lage noko i ein fart
    Døme
    • smørje opp eit gjerde i ein fei;
    • smørje saman eit målarstykke

Faste uttrykk

  • gå som smurt
    skje lett og raskt
  • smørje seg bort
    ha på feil skismurning
  • smørje seg med tolmod
    vere tolmodig
    • du må smørje deg med tolmod så lenge
  • smørje tjukt på
    overdrive
  • smørje tynt utover
    fordele til så mange mottakarar at det blir lite på kvar
    • midla blir smurde tynt utover på mange mottakarar
Artikkelside

timian

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk; av gresk thymiama ‘røykjelse’

Tyding og bruk

krydderplante av slekta Thymus i leppeblomsterfamilien
Døme
  • gni lammelåret inn med timian
Artikkelside

såpe inn

Tyding og bruk

gni inn med såpe;
Sjå: såpe
Døme
  • såpe seg inn;
  • han såpa inn hunden;
  • da eg hadde såpa håret godt inn, ringde det på døra
Artikkelside

såpe 2

såpa

verb

Tyding og bruk

gni med såpe (1, 1) for å gjere noko reint

Faste uttrykk

  • såpe inn
    gni inn med såpe
    • såpe seg inn;
    • han såpa inn hunden;
    • da eg hadde såpa håret godt inn, ringde det på døra
Artikkelside

søvn, svevn 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt svefn; jamfør sove

Tyding og bruk

  1. fysisk og mental kviletilstand der ein lukkar auga;
    det å sove (1)
    Døme
    • liggje i djup søvn;
    • få for lite søvn;
    • vekkje nokon av søvnen;
    • bli rykt ut av søvnen av vekkjarklokka;
    • eg må få meg litt søvn
  2. tilstand (hos levande organismar) med nedsett aktivitet, stopp i vekst og nedsette livsfunksjonar;
  3. materie ein får i augekroken når ein søv
    Døme
    • pirke søvnen ut av augekroken

Faste uttrykk

  • evig søvn
    død (1, 1)
    • han fall i evig søvn;
    • ho søver den evige søvnen
  • falle i søvn
    gå frå vaken til sovande tilstand;
    sovne
  • gni søvnen ut av auga
  • i søvne
    medan ein søv;
    i ørska
    • gå i søvne;
    • han går omkring som i søvne
Artikkelside

vaskebrett

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør brett (2

Tyding og bruk

  1. plate med riller til å gni vask på
    Døme
    • bestemor brukte balje og vaskebrett
  2. i overført tyding: ujamn, humpete vegbane
    Døme
    • køyre på eit skikkeleg vaskebrett av ein grusveg
  3. i overført tyding: mage med synlege musklar;
Artikkelside

skure

skura

verb

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

gni hardt mot noko;
Døme
  • skure golvet;
  • båten skura mot fjøresteinane

Faste uttrykk

  • la det skure
    ikkje gripe inn når noko går gale
Artikkelside