Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 38 oppslagsord

utanom

preposisjon

Tyding og bruk

  1. forbi på avstand, omkring
    Døme
    • segle utanom skjeret;
    • gå utanom problema;
    • dei gjekk utanom han ved tilsetjinga;
    • det er ikkje til å kome utanom – det kan ikkje unngåast, det må gjerast el. hende
  2. Døme
    • ha arbeid utanom heimen;
    • utanom opningstida;
    • ha forhold utanom ekteskapet;
    • det er utanom reglane
  3. i tillegg til, attåt;
    bortsett frå
    Døme
    • vi var tre utanom meg;
    • utanom det som er nemnt;
    • utanom meg er ingen sjuke

Faste uttrykk

  • ingen veg utanom
    uomgjengeleg
  • noko utanom det vanlege
    spesiell, særmerkt
Artikkelside

typisk

adjektiv

Tyding og bruk

som er spesiell for ein viss type eller eit visst individ;
Døme
  • gribben er ein typisk åtselfugl;
  • desse draga er typiske hos Ibsen;
  • målarstykket er typisk romantisk el. typisk romantikk;
  • det er typisk (for) han å gløyme dette – likt han;
  • og så litt for sein! Er det ikkje typisk!
Artikkelside

trykkje, trykke

trykkja, trykka

verb

Opphav

jamfør gammalsvensk þrykkja, tyding 3 etter tysk drucken; samanheng med true

Tyding og bruk

  1. Døme
    • trykke inn ruta;
    • trykke på knappen;
    • skoen trykker;
    • truge med å trykke ein flat;
    • trykke noko i hop, saman;
    • trykke handa til ein – ta ein i handa;
    • trykke seg inn til nokon;
    • det trykker for brystet
  2. kue, halde nede
  3. framstille (publikasjon, skrift eller liknande av) bokstavar eller bilete med handpresse eller spesiell maskin;
    Døme
    • trykke bokstavar, bilete, bøker, aviser;
    • trykte typar;
    • trykke mønster på stoff

Faste uttrykk

  • trykke på
    følgje tett på (og skyve, til dømes i ein kø)
  • trykke til seg
    òg: gjere seg svært til vens med (nokon), skamrose (noko)
  • trykke til
    støyte, slå (nokon)
Artikkelside

tenestetillegg

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. økonomisk godtgjersle (til vernepliktige soldatar) i tillegg til fri kost, klede og innkvartering (før innkommanderingstillegg)
  2. særleg godtgjersle som gjev kompensasjon for spesiell (farleg, ulagleg) teneste
Artikkelside

særstilling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

særmerkt, spesiell stilling (5);
Døme
  • stå i ei særstilling
Artikkelside

særskild

adjektiv

Opphav

eigenleg perfektum partisipp av skilje (2

Tyding og bruk

  1. skild frå andre, teken for seg sjølv;
    • gjere noko på ein særskild måte;
    • ha eit særskilt rom til kontor
  2. adverb:
    • styret drøfta saka særskilt
Artikkelside

særmerkt

adjektiv

Opphav

perfektum partisipp av særmerkje

Tyding og bruk

som skil seg ut frå andre;
med ei eiga gjerd;
Døme
  • ein særmerkt fjellformasjon;
  • eit særmerkt ganglag
Artikkelside

særleg

adjektiv

Opphav

norrønt sérligr

Tyding og bruk

  1. som er utanom det vanlege;
    Døme
    • ha ein særleg skyldnad til å gjere noko;
    • i særlege høve
  2. brukt som adverb:
    Døme
    • skaden var ikkje særleg stor;
    • særleg var han snarsint;
    • det blæs mykje på Vestlandet, særleg kring Stad
Artikkelside

særeigen

adjektiv

Tyding og bruk

Artikkelside

sær 1

adjektiv

Opphav

norrønt sér eigenleg ‘for seg, særskild’, dativ av refleksivt pronomen 3. person

Tyding og bruk

  1. som merkjer seg ut;
    • det var eit sært tilfelle;
    • ha sære meiningar;
    • vere sær av seg
  2. for seg sjølv, særskilt, utskilt
    • eg kan ikkje få det sær;
    • leggje noko sær
Artikkelside
Side 3 av 4