Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
399 treff

Bokmålsordboka 193 oppslagsord

utstyr

substantiv intetkjønn

Opphav

jamfør utstyre

Betydning og bruk

  1. ting en trenger for å få utført visse virksomheter;
    Eksempel
    • medisinsk utstyr;
    • kostbare apparater og utstyr;
    • ha personlig utstyr på badet
  2. ytre framtoning, utseende (særlig på trykt verk)
    Eksempel
    • boka har fått praktfullt utstyr
Artikkelside

utstyre

verb

Opphav

etter lavtysk ‘sende ut’

Betydning og bruk

  1. forsyne med utstyr;
    skaffe det nødvendige;
    Eksempel
    • være utstyrt med alle hjelpemidler;
    • leiligheten var godt utstyrt;
    • utstyre seg med skuddsikker vest
  2. brukt som adjektiv: utrustet (2) med gode evner
    Eksempel
    • være godt utstyrt fra naturens side
Artikkelside

holde noen med noe

Betydning og bruk

Se: holde
Eksempel
  • det koster å holde barna med klær og utstyr;
  • de holder seg med mat selv;
  • kan du holde meg med selskap?
Artikkelside

skramle sammen

Betydning og bruk

samle i hop;
Eksempel
  • skramle sammen noen tusenlapper;
  • skramle sammen utstyr
Artikkelside

koble opp mot

Betydning og bruk

Se: koble
  1. bringe en enhet i kontakt med en annen
    Eksempel
    • utstyr som er koblet opp mot pc-en
  2. knytte et forhold eller en sak til noe annet
    Eksempel
    • debatten ble koblet opp mot feilgrep fra politikerne
Artikkelside

blå resept

Betydning og bruk

resept for visse legemidler og medisinsk utstyr som folketrygden dekker;
Se: blå
Artikkelside

rigge opp

Betydning og bruk

sette opp;
stelle i stand;
Se: rigge
Eksempel
  • rigge opp utstyr
Artikkelside

i full mundur

Betydning og bruk

med fullt utstyr;
Se: mundur
Artikkelside

seng

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Opphav

norrønt sæ(i)ng

Betydning og bruk

  1. møbel (med utstyr) til å sove i eller hvile på
    Eksempel
    • ligge i senga og sove;
    • et hotell med 100 senger;
    • skifte på senga;
    • jeg legger meg litt på senga og hviler;
    • barna skal være i seng til klokka åtte;
    • det er på tide å gå til sengs;
    • hun ligger til sengs med influensa
  2. Eksempel
    • lage en seng av granbar
  3. underlag, for eksempel i matretter
    Eksempel
    • fisken ble servert på en seng av grønnsaker
  4. Eksempel
    • så én seng med gulrot og én med reddik

Faste uttrykk

  • gå til sengs med
    ligge med;
    ha samleie med
  • holde senga
    være syk og sengeliggende
    • jeg er syk og må holde senga i dag
  • ta noen på senga
    • besøke noen før de har stått opp
    • overrumple noen
Artikkelside

selvtenkende, sjøltenkende

adjektiv

Betydning og bruk

  1. som tenker selvstendig
    Eksempel
    • frie og selvtenkende individer
  2. om teknisk utstyr: med automatiske funksjoner;
    Eksempel
    • en komfyr med selvtenkende plater
Artikkelside

Nynorskordboka 206 oppslagsord

utstyr

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør utstyre

Tyding og bruk

  1. ting ein treng for å få utført visse verksemder;
    Døme
    • teknisk utstyr;
    • ha med seg personleg utstyr på tur;
    • vedlikhald av ski og anna utstyr
  2. utbunad, utsjånad (særleg på trykt verk)
    Døme
    • boka har fått praktfullt utstyr
Artikkelside

utstyre

utstyra

verb

Opphav

etter lågtysk ‘sende ut’

Tyding og bruk

  1. sørgje for utstyr til;
    skaffe det som trengst til;
    Døme
    • utstyre huset med innbu;
    • utstyre seg med moderne klede;
    • vere utstyrt med alle hjelpemiddel;
    • sjukehuset er godt utstyrt
  2. brukt som adjektiv: utrusta (2) med gode evner
    Døme
    • ho er godt utstyrt frå naturen
Artikkelside

tøke

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt tǿki ‘utstyr’; av ta

Tyding og bruk

det å vere tøk;
Døme
  • ha godt tøke med noko;
  • ikkje ha tøke til noko;
  • det er lite tøke i han
Artikkelside

anskaffe

anskaffa

verb

Opphav

gjennom bokmål; frå tysk

Tyding og bruk

kjøpe, få tak i
Døme
  • anskaffe nytt utstyr

Faste uttrykk

  • anskaffe seg
    skaffe seg;
    kjøpe seg
    • skaffe seg hund;
    • vi har anskaffa oss bil
Artikkelside

sjølvtenkjande, sjølvtenkande

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som tenkjer sjølvstendig
    Døme
    • frie og sjølvtenkjande individ
  2. om teknisk utstyr: med automatiske funksjonar;
    Døme
    • ei sjølvtenkjande plate på komfyren
Artikkelside

seng

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt sæ(i)ng

Tyding og bruk

  1. møbel (med utstyr) til å sove i eller kvile på
    Døme
    • liggje i senga og sove;
    • hotellet har 100 senger;
    • har du reidd opp senga?
    • eg legg meg litt på senga og kviler;
    • han prøver å vere i seng før midnatt;
    • det er på tide å gå til sengs;
    • ho er oppe av senga etter operasjonen
  2. Døme
    • lage ei seng av granbar
  3. underlag, til dømes i matretter
    Døme
    • fisken vart servert på ei seng av grønsaker
  4. Døme
    • så ei seng med gulrot og ei med reddik

Faste uttrykk

  • gå til sengs med
    liggje med;
    ha samleie med
  • halde senga
    vere sjuk og sengeliggjande
    • eg måtte halde senga eit par dagar
  • ta nokon på senga
    • besøkje nokon før dei har stått opp
    • overrumple nokon
Artikkelside

skimmar

substantiv hankjønn

Opphav

frå engelsk; jamfør skimme

Tyding og bruk

  1. utstyr til å samle opp oljesøl med
  2. utstyr til å hente ut informasjon på bankkort og liknande
Artikkelside

blå 2

adjektiv

Opphav

norrønt blár ‘blå, mørk, svart’

Tyding og bruk

  1. som har ei farge som skyfri himmel (og som ligg mellom grønt og fiolett i fargespekteret)
    Døme
    • blå himmel;
    • blå jakke;
    • blå bil;
    • blå auge;
    • fryse så ein er blå i andletet;
    • slå seg både gul og blå
  2. politisk konservativ;
    høgreorientert;
    til skilnad frå raud (2)
    Døme
    • ei blå regjering;
    • vere politisk blå
  3. som er knytt til kulde og kuldegrader
    Døme
    • strålande sol og blått føre;
    • det var blå grader og gnistrande skiføre
  4. brukt som substantiv: kuldegrad
    Døme
    • det var 15 blå ute
  5. forsterkande: rein (3, 6), skir;
    berre
    Døme
    • dei sprang på blåe livet
  6. Døme
    • vere berre blåe barnet

Faste uttrykk

  • bli blå for
    vere viss på ikkje blir noko av;
    ikkje lukkast i
  • blå resept
    resept for visse legemiddel og medisinsk utstyr som folketrygda dekkjer
  • blå tone
    tone eller melodi med melankolsk preg som blir laga ved å senke tersen (1 eller septimen, særleg i jazz og blues
    • publikum fekk servert både blå tonar og klassisk gitarmusikk
  • blått blod
    brukt i uttrykk for å ha adeleg opphav
    • ha blått blod i årene;
    • ei kvinne av blått blod
  • brenne eit blått lys for
    nærme seg slutten for
    • det brenn eit blått lys for skyssbåten
  • i det blå
    i det uvisse
    • ei fredsavtale synest å vere heilt i det blå;
    • ombyggingsplanane er skotne ut i det blå
Artikkelside

stille 5

stilla

verb

Opphav

frå dansk, med innverknad frå lågtysk stellen; same opphav som stille (4

Tyding og bruk

  1. leggje, plassere, setje (på ein viss stad eller måte);
    Døme
    • stille noko frå seg på bordet;
    • stille saka på hovudet;
    • stille noko til rådvelde;
    • stille ein fritt;
    • stille opp troppane;
    • stille opp eit reknestykke;
    • eg har ikkje noko å stille opp (med) mot henne – eg har ingenting eg skulle ha sagt mot henne;
    • stille ut varene sine
  2. gå inn på eller ta ein viss plass;
    Døme
    • stille (seg) som kandidat;
    • stille seg i brodden for noko;
    • stille seg i vegen for noko;
    • stille seg opp ved muren;
    • stille seg lagleg til for hogg;
    • stille seg tvilande til noko;
    • stille ein fritt;
    • stille til start, til val
  3. leggje fram;
    (forme ut og) setje opp;
    Døme
    • stille mannskap, garanti, utstyr;
    • stille ein diagnose;
    • stille liste
    • setje fram
      • stille eit spørsmål;
      • stille krav
    • arte seg
      • da stiller saka seg annleis
    • i perfektum partisipp:
      • vere godt, dårleg stilt økonomisk
Artikkelside

spel 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av spele

Tyding og bruk

  1. uroleg rørsle;
    veksling
    Døme
    • sjå spelet av nordlyset på himmelen;
    • eit spel av fargar
  2. Døme
    • kjem ho no, blir det spel
  3. livleg verksemd
    Døme
    • det frie spelet på pengemarknaden
  4. Døme
    • eit spel med ord
  5. det å delta i organisert leik med reglar, ofte med ball eller anna utstyr
    Døme
    • laget viste godt spel;
    • ballen er ute av spel
  6. det å spele med kort, brikker, terningar eller liknande
    Døme
    • ludo er eit spel som passar for alle
  7. det å satse (pengar) i von om forteneste
    Døme
    • spel på automatar
  8. det å spele på musikkinstrument
    Døme
    • eit stemne med leik og spel
  9. leik (5) som fugl driv med i paringstida
    Døme
    • det er forbode å skyte tiur på spel
  10. det å spele skodespel
    Døme
    • spelet på scena var av beste merke
  11. tilgjersle
    Døme
    • det er berre spel frå hennar side
  12. einskild omgang, parti av eit spel (1, 6)
    Døme
    • vinne første spelet
  13. sett med kort, brikker eller liknande til å spele med

Faste uttrykk

  • avtalt spel
    avtale i løynd til eigen føremon
  • drive spel med nokon
    drive ap med nokon;
    halde nokon for narr
  • fritt spel
    spelerom
    • få fritt spel;
    • gje nokon fritt spel
  • gjere gode miner til slett spel
    ikkje vise misnøye;
    låst som ingenting
  • ha ein finger med i spelet
    vere med, verke inn
  • høgt spel
    spel med stor innsats;
    dristig spel
  • setje på spel
    riskikere å tape eller miste
    • setje livet på spel
  • setje ut av spel
    tvinge ein motstandar til å gje opp
  • spel for galleriet
    medvite forsøk på å gjere massen eller publikum nøgde på ein lettvint måte
  • spele eit høgt spel
    ta ein stor vågnad
  • stå på spel
    vere i fare for å gå tapt
Artikkelside
Side 1 av 21