Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
67 treff

Bokmålsordboka 33 oppslagsord

streik

substantiv hankjønn

Opphav

av streike

Betydning og bruk

det at arbeidstakere går til felles arbeidsnedleggelse, særlig for å få gjennomført krav som gjelder lønn, arbeidsforhold og lignende
Eksempel
  • gå til streik;
  • punktstreik, sympatistreik;
  • ulovlig streik

Faste uttrykk

  • vill streik
    spontan streik som ikke er godkjent av fagforeningen eller i samsvar med avtalene i arbeidslivet
Artikkelside

streike

verb

Opphav

engelsk strike (work) ‘avbryte (arbeidet)'

Betydning og bruk

  1. gå til streik, delta i streik
  2. nekte å utføre noe
    Eksempel
    • motoren streiket – ville ikke mer
Artikkelside

plassoppsigelse

substantiv hankjønn

plassoppsiing

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

oppsigelse av arbeidsavtaler i forbindelse med varsel om streik eller lockout
Eksempel
  • fagforeningen sendte varsel om plassoppsigelse for medlemmene sine
Artikkelside

streikevarsel

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

varsel (fra arbeidere, fagorganisasjon) om at det vil bli streik
Artikkelside

pressmiddel

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

middel som brukes til å øve press med
Eksempel
  • streik og lockout er pressmidler ved tariffoppgjør
Artikkelside

lockout

substantiv hankjønn

Uttale

låkˊkaot

Opphav

fra engelsk , av lock out ‘stenge ute’

Betydning og bruk

arbeidsstans som en arbeidsgiver eller en arbeidsgiverorganisasjon setter i verk for å få gjennom krav i en arbeidskonflikt;
til forskjell fra streik
Eksempel
  • NHO varslet lockout;
  • en urolig periode med streiker og lockouter
Artikkelside

gå til

Betydning og bruk

  1. sette i verk;
    komme i gang med
    Eksempel
    • gå til angrep;
    • gå til streik;
    • gå til valg
  2. bære til, skje;
    ha seg
    Eksempel
    • hvordan det gikk til, kunne han ikke si
Artikkelside

bryte ut

Betydning og bruk

Se: bryte
  1. gi uttrykk for følelser
    Eksempel
    • de brøt ut i latter
  2. bli synlig;
    gjøre seg gjeldende
    Eksempel
    • eksemen bryter ut;
    • det brøt ut streik
  3. komme seg ut av
    Eksempel
    • bryte ut av ekteskapet
Artikkelside

direkte aksjon

Betydning og bruk

utenomparlamentarisk kampmetode som streik, demonstrasjon, sabotasje eller lignende;
Eksempel
  • aktivister i gummibåter gikk til direkte aksjon for å avbryte ulovlig fiske
Artikkelside

være ensbetydende med

Betydning og bruk

være det samme som, automatisk føre til;
Eksempel
  • brudd i forhandlingane vil være ensbetydende med streik
Artikkelside

Nynorskordboka 34 oppslagsord

streik

substantiv hankjønn

Opphav

av streike

Tyding og bruk

det at arbeidstakarar går til sams arbeidsnedlegging, særleg for å få igjennom krav om løn, arbeidstilhøve og liknande
Døme
  • generalstreik;
  • punktstreik;
  • sympatistreik;
  • gå til streik;
  • ulovleg streik;
  • ville streikar – sjå vill (5)
Artikkelside

streike

streika

verb

Opphav

engelsk strike (work) ‘bryte av (arbeidet)'

Tyding og bruk

  1. gå til streik, vere med i streik
    Døme
    • streike for høgare løn, kortare arbeidstid
  2. nekte å gjere, utføre noko
    Døme
    • eg streika da eg vart sett til å tømme do;
    • motoren streika – motoren ville ikkje gå lenger
Artikkelside

plassoppseiing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

oppseiing av arbeidsavtaler i samband med varsel om streik eller lockout
Artikkelside

lockout

substantiv hankjønn

Uttale

låkˊkaot

Opphav

frå engelsk , av lock out ‘stengje ute’

Tyding og bruk

arbeidsstans som ein arbeidsgjevar eller ei arbeidsgjevarforeining set i verk for å få gjennom krav i ein arbeidskonflikt;
til skilnad frå streik
Døme
  • NHO varsla lockout;
  • det vart streikar og lockoutar
Artikkelside

fagorganisert

adjektiv

Tyding og bruk

som er medlem av ei fagforeining
Døme
  • fagorganiserte arbeidarar
  • brukt som substantiv
    • dei fagorganiserte gjekk til streik
Artikkelside

tariffstridig streik

Tyding og bruk

ulovleg streik;
Artikkelside

direkte aksjon

Tyding og bruk

utanomparlamentarisk kampmåte som streik, demonstrasjon, sabotasje eller liknande;
Sjå: direkte
Døme
  • gå til direkte aksjon mot tvangsauksjonar
Artikkelside

gå til

Tyding og bruk

Sjå: gå
  1. setje i verk;
    kome i gang med
    Døme
    • gå til åtak;
    • gå til verket;
    • gå til streik;
    • gå til nedlegging
  2. bere til, skje;
    ha seg
    Døme
    • han fortel om korleis det gjekk til då bygda fekk traktor;
    • korleis gjekk det til at det blei nybygg?
  3. (om person) døy
Artikkelside

gå 1

verb

Opphav

norrønt ganga; innverknad frå austnordisk og lågtysk i infinitiv gå og presens går

Tyding og bruk

  1. med person eller vesen som subjekt: flytte seg jamt med føtene, spasere, vandre;
    Døme
    • lære å gå;
    • korkje kunne krype eller gå;
    • skal vi gå eller ta buss?
    • gå til fots;
    • gå på tå;
    • gå på hendene;
    • gå på ski;
    • kome gåande;
    • det gjekk nokon i døra;
    • gå forbi nokon;
    • gå av seg skoa;
    • gå ein beinveg;
    • gå ein tur;
    • gå seg ein tur;
    • gå to steg fram;
    • gå ærend;
    • gå vakt
  2. brukt for å seie at ei handling eller ein tilstand varer ved
    Døme
    • gå lenge med influensa;
    • problemet går att i alle land;
    • gå og drive;
    • gå og vente;
    • gå og hangle;
    • gå og vone;
    • gå i sitt tjuande år;
    • gå på jakt;
    • gå på loffen;
    • gå på friing;
    • gå på skule;
    • gå i lære
  3. pleie å bruke
    Døme
    • eg går alltid med hatt
  4. med særleg vekt på byrjinga, utgangspunktet eller målet
    Døme
    • gå feil;
    • gå konkurs;
    • gå fallitt;
    • gå av bussen;
    • kome og gå som ein vil;
    • gå ut;
    • gå heim;
    • gå til sides;
    • gå i land;
    • gå om bord;
    • gå sin veg;
    • ho har alt gått;
    • ho er alt gått;
    • skal vi gå å bade?
    • gå i grava;
    • gå i krigen;
    • gå i selskap;
    • gå på kino;
    • gå til sjøs;
    • gå til sengs;
    • gå til ro;
    • gå frå hus og heim;
    • gå ut på byen;
    • la oss gå
  5. med ting, sak, tilhøve som subjekt, og med grunntyding flytte seg eller bli flytta;
    røre seg, fare;
    utvikle seg, endrast
    Døme
    • bilen går fort;
    • vogna går på skjener;
    • skuffa går lett;
    • båten går for fulle segl;
    • det går fisk i elva;
    • det gjekk så det spruta;
    • hjulet går rundt;
    • klokka går for fort;
    • klokka går på 12;
    • det gjekk kaldt nedover ryggen;
    • det går straumar i vatnet;
    • gå tilbake;
    • gå attende
  6. med ting, sak, tilhøve som subjekt og med særleg vekt på byrjing, utgangspunkt eller mål
    Døme
    • brøda går for tjue kr stykket;
    • varene går unna;
    • gå av mote;
    • huset gjekk opp i røyk;
    • gå tapt;
    • det gjekk hol på sokkane;
    • gå i stykke;
    • gå i knas;
    • gå sund;
    • det har gått prestisje i saka;
    • det har gått ròte i treet;
    • gå i lås;
    • sola går opp;
    • sola går ned;
    • døra gjekk opp;
    • vasen gjekk i golvet;
    • avisa går i trykken;
    • aksla gjekk or led;
    • kvar går turen?
    • skipet går på England;
    • elva går over breiddene;
    • la gå!
    • la ankeret gå!
    • toget går snart
  7. bli borte;
    Døme
    • lyset har gått
  8. øydeleggjast, ryke (4)
    Døme
    • lyspæra har gått;
    • det gjekk nokre sidebein
  9. om tid: lide (2
    Døme
    • det går mot vår;
    • tida går;
    • dagane går med leik og moro
  10. strekkje seg, liggje, vere
    Døme
    • vegen går gjennom dalen;
    • elva går i svingar;
    • det går ein raud tråd gjennom forteljinga
  11. Døme
    • det gjekk eit fælt uvêr over bygda;
    • det er ein farang som går
  12. Døme
    • det går gjetord om ho;
    • det går rykte om han
  13. lykkast, vere mogleg
    Døme
    • det skal gå!
    • dette går ikkje
  14. utvikle seg i ei viss lei
    Døme
    • alt går meg imot;
    • det går bra med han;
    • det går dårleg for han;
    • det går ille for han;
    • det går smått med han;
    • alt går sin gang
  15. vere i rørsle, i verksemd;
    Døme
    • motoren går;
    • uret går;
    • kjeften går;
    • praten går;
    • pusten går;
    • sjøen går høg
  16. Døme
    • dette går for å vere stor kunst;
    • gå for det same;
    • gå ut på eitt;
    • det får gå for denne gongen;
    • setelen går ikkje lenger;
    • kvitteringa går som garanti
  17. Døme
    • vatnet går opp til midja;
    • boka går fram til 1900
  18. Døme
    • det går fem eple på eitt kilo;
    • det går 10 l i bytta
  19. Døme
    • ølet går
  20. bli vist (for tida)
    Døme
    • går det noko på kino?
  21. ha som grunntone
    Døme
    • songen går i moll;
    • melodien går i C-dur
  22. følgje same mønster som
    Døme
    • verbet ‘slite’ går som ‘bite’

Faste uttrykk

  • den går ikkje!
    historia, orsakinga blir ikkje godteken
  • gå an
    vere mogleg, akseptabel eller tillaten
    • det må gå an å be om ein verdig debatt
  • gå att
    • vise seg etter døden
      • historier om døde som går att
    • vise seg på nytt (fleire gonger);
      stadig dukke opp
      • ei formulering som går att i mange avtalar
  • gå av med sigeren
    vinne
  • gå av seg
    utvikle seg; hende, bere til
  • gå av stabelen
    • bli sjøsett
    • gå føre seg, bli skipa til
  • gå av
    • bli avfyrt;
      smelle
      • skotet gjekk av
    • dele seg;
      brotne
      • staven gjekk av på midten
    • slutte (i stillinga) etter nådd aldersgrense
  • gå bort
    • verte borte;
      forsvinne
      • flekken gjekk bort
    • døy
      • han gjekk bort etter kort tids sjukdom
    • vitje andre
  • gå fløyten
    gå tapt;
    ikkje bli av
    • pengane gjekk fløyten
  • gå for det
    omkome, krepere
  • gå for langt
    gå for vidt;
    overdrive
    • nei, no går det for langt!
  • gå for presten
    gå til konfirmantundervisning
  • gå for seg
    hende, bere til
  • gå for vidt
    overdrive
  • gå fram av
    vere tydeleg frå (samanhengen)
  • gå framover
    ha framgang
  • gå fram
    gjere (noko) (slik eller slik)
  • gå fri
    sleppe straff;
    sleppe unna
  • gå frå konsepta
    miste fatninga
  • gå frå kvarandre
    skiljast
  • gå frå vitet
    miste forstanden;
    bli galen
  • gå frå
    slutte å følgje eller etterleve
    • gå frå ei avtale
  • gå føre seg
    hende, skje
    • undervisninga går føre seg i klasserommet;
    • samlinga vil gå føre seg utandørs;
    • debatten har gått føre seg i fleire månader
  • gå i seg sjølv
    granske (skyld og liknande hos) seg sjølv
  • gå i stå
    stoppe opp
  • gå i vasken
    ikkje bli noko av
    • turen gjekk i vasken
  • gå igjen
    • vise seg på nytt (fleire gonger);
      stadig dukke opp
    • vise seg etter døden
  • gå imot
    • gå til åtak på eller forsvare seg
      • gå imot fienden
    • kjempe mot;
      motarbeide
      • gå imot eit framlegg
  • gå inn for
    vere talsmann for, stø; satse på, leggje vinn på (noko)
  • gå inn på
    • ta (nærmare) for seg
    • samtykkje i
  • gå inn under
    bli rekna som ein del av eller vere omfatta av
  • gå inn
    • om blad, avis: slutte å kome ut
    • om tips, spådom: bli oppfylt, lykkast
  • gå med på
    samtykkje i;
    vedgå (noko)
  • gå med
    • bli brukt av forsyningar, råvarer o.l.
      • det gjekk med 50 brød
    • (om person) stryke med;
      døy
  • gå ned
    minke
  • gå om
    handle om;
    dreie seg om
    • gjer greie for løysinga, elles minnest vi ikkje kva det går om
  • gå opp for
    (brått) bli klart, tydeleg for
    • det gjekk eit lys opp for han
  • gå opp i opp
    om to eller fleire ting: vege kvarandre opp, jamne (seg) ut
  • gå opp i
    i matematikk: få eit heilt tal som kvotient når ein deler eit tal på eit mindre tal
    • 3 går opp i 9
  • gå opp
    • auke, stige
      • talet på smitta gjekk opp
    • gi full løysing
      • reknestykket gjekk opp;
      • kabalen gjekk opp
    • rakne
      • gå opp i saumane
    • smelte, tine
      • vatna går opp;
      • isen går opp
  • gå over til
    skifte side, ta til å bruke
  • gå over
    ta slutt, gje seg
  • gå på
    • ta fatt
      • huset fortener nokon som kan gå på med nytt mot
    • gjelde
      • krtikken går på person, ikkje sak
    • få som resultat
      • gå på tap
    • vere avhengig av, nytte
      • gå på stoff;
      • gå på medikament
  • gå rundt
    kantre, velte, tippe over
  • gå saman
    • ha følgje
    • høve saman;
      harmonere
      • fargane går ikkje saman
  • gå seg bort
    gå seg vill
  • gå seg fast
    gå til ein korkje kan kome fram eller attende
  • gå seg vill
    rote seg bort;
    forville seg
  • gå tilbake
    • minke i storleik eller kvalitet;
      verte mindre eller dårlegare
      • partiet gjekk tilbake i oppslutnad
    • falle attende til tidlegare tilstand
      • gå tilbake på eit løfte;
      • gå tilbake på krav
    • vende attende til ein stad eller ein tilstand
      • vi gjekk tilbake til bilen
  • gå til
    • setje i verk;
      kome i gang med
      • gå til åtak;
      • gå til verket;
      • gå til streik;
      • gå til nedlegging
    • bere til, skje;
      ha seg
      • han fortel om korleis det gjekk til då bygda fekk traktor;
      • korleis gjekk det til at det blei nybygg?
    • (om person) døy
  • gå under
    søkke; øydeleggjast
  • gå ut frå
    byggje på, rekne med (noko)
    • gå ut frå at alt er rett
  • gå ut med
    gjere offentleg kjend
    • gå ut med ein bodskap
  • gå ut mot
    kritisere (nokon) sterkt
  • gå ut over
    råke (nokon), verke på, få følgjer for
  • gå ut på
    dreie seg om, handle om, vere om, gjelde
  • gå åt
    krepere, miste livet
  • ha noko å gå på
    ha romsleg (med tid, midlar, krefter)
  • ikkje gå an
    • ikkje la seg gjere
    • ikkje søme seg
  • kva går det av deg?
    korleis er det du ber deg åt?
  • la gå
    • ikkje hindre;
      gi lov til
      • dei let han gå
    • det får så vere
      • men lat gå, det kunne vere moro å prøve
  • noko som går
    sjukdom som mange får samstundes
    • det er noko som går
  • som ein står og går
    slik ein nettopp da er kledd; ubudd
  • så gjekk vi da
    la oss gå
Artikkelside

generalstreik

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

streik som gjeld alle arbeidarane i eit land eller distrikt
Artikkelside
Side 1 av 4