Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
90 treff

Bokmålsordboka 53 oppslagsord

dermed

adverb

Betydning og bruk

med det
Eksempel
  • det er ikke dermed sagt at …;
  • hun tok en telefon, og dermed var saken avgjort;
  • han trykte på en knapp, og dermed var det gjort

Faste uttrykk

  • dermed basta!
    brukt for å avslutte en meningsytring
    • jeg har sagt hva jeg synes, dermed basta!
Artikkelside

unødig

adjektiv

Betydning og bruk

som ikke er nødvendig eller nyttig (og som en dermed bør unngå);
grunnløs, overflødig
Eksempel
  • skape unødig engstelse;
  • unngå unødig risiko for brann;
  • dyr som blir påført unødige lidelser
  • brukt som adverb:
    • arbeidet skapte unødig mye støy
Artikkelside

planfigur

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

figur av linjer og punkter som omfatter de to dimensjonene lengde og bredde, og som dermed kan tegnes på en plan flate;
til forskjell fra romfigur
Artikkelside

romferje, romferge

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Betydning og bruk

flylignende, rakettdrevet romfartøy som kan lande på spesielle rullebaner og dermed brukes flere ganger
Artikkelside

stoisisme

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

  1. filosofisk retning i antikken som blant annet hevdet at dyden og dermed lykken bare kan nås gjennom fullkommen selvbeherskelse og sinnsro
  2. det å være karakterfast og ha ro i sinnet;
Artikkelside

utløse, utløyse

verb

Betydning og bruk

  1. frigjøre, sette i virksomhet, la komme til uttrykk
    Eksempel
    • eksperimentet utløste strømbrudd;
    • deflasjon utløser arbeidsledighet;
    • konkurransen var slutt og spenningen dermed utløst
  2. få i gang eller være årsak til
    Eksempel
    • utløse krig;
    • forlaget utløste protester
  3. få tilbake mot betaling;
    Eksempel
    • utløse noe som er pantsatt
Artikkelside

speil

substantiv intetkjønn

Opphav

norrønt spegill, gjennom lavtysk spegel; fra latin speculum

Betydning og bruk

  1. blank plate av metall eller glass (med belegg på baksiden) som reflekterer lysstråler og dermed gir bilder
    Eksempel
    • se seg i speilet;
    • henge opp et nytt speil
  2. blank, glatt overflate
  3. avgrenset overflate

Faste uttrykk

  • riset bak speilet
    trussel som en har i bakhånd
Artikkelside

fornybare ressurser

Betydning og bruk

naturressurser som dannes på nytt i naturen, og som dermed ikke blir uttømt når de blir brukt;
Artikkelside

dermed basta!

Betydning og bruk

brukt for å avslutte en meningsytring;
Eksempel
  • jeg har sagt hva jeg synes, dermed basta!
Artikkelside

oksidant

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

stoff som lett tar opp elektroner og dermed blir redusert selv;
Artikkelside

Nynorskordboka 37 oppslagsord

dermed, dimed

adverb

Opphav

av der; eller di (1

Tyding og bruk

med det
Døme
  • dei vinka, og dermed fór dei;
  • eg fekk influensa og dermed feber

Faste uttrykk

  • dermed basta!
    brukt for å avslutte ei meiningsytring
    • eg har sagt nei, dermed basta!
Artikkelside

tungflytande, tungtflytande

adjektiv

Tyding og bruk

om væske: som er etter måten tjukk og seig og dermed renn dårleg;
Artikkelside

segl 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt segl

Tyding og bruk

  1. stor duk (1), ofte trekanta eller firkanta, som er festa i ei mast (1) eller liknande på ein båt, eit skip eller anna fartøy, og som fangar vinden og driv fartøyet framover
    Døme
    • vinden fylte segla
  2. utspent duk eller presenning som skal fange opp noko, eller som skal verne mot noko

Faste uttrykk

  • berge/stryke/reve segl
    • ta inn segla eller minske storleiken på segla på eit fartøy
      • mannskapet reva segla;
      • vi må berge segla i dette vêret;
      • dei strauk segla for å få kontroll over skipet
    • setje ned tempoet, bremse
  • for fulle segl
    • med alle segla heiste og dermed i høg fart
      • skonnerten kom mot oss for fulle segl
    • med stor fart, kraft og energi
      • julesalet går for fulle segl
  • setje alle segl til
    • ha alle segla heiste og dermed segle i stor fart
    • setje alle krefter inn;
      setje alle klutar til
      • dei har sett alle segl til for å stoppe fråflytjinga
  • setje segl
    • heise segla på eit fartøy opp sånn at det kan segle
    • setje i gang, starte
  • ta rev i segla
    • trekkje felt i eit segl ned mot bommen for å få mindre seglflate
    • gå meir varsamt fram;
      moderere seg
  • under segl
    på reise;
    undervegs
    • fullriggaren var under segl mot fjerne strender
  • vind i segla
    medgang;
    suksess
    • firmaet har vind i segla for tida
Artikkelside

planfigur

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

figur av linjer og punkt som femner om dei to dimensjonane lengd og breidd, og som dermed kan bli teikna på ei plan flate;
til skilnad frå romfigur
Artikkelside

stoisisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. filosofisk retning i antikken som mellom anna hevda at dygda og dermed lykka berre kan nåast gjennom full sjølvtøyming og sinnsro
  2. det å vere karakterfast og ha ro i sinnet;
Artikkelside

spegel

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt spegill, gjennom lågtysk; frå latin speculum

Tyding og bruk

  1. blank plate av metall eller glas (med belegg på baksida) som reflekterer lysstrålar og dermed gjev bilete
    Døme
    • sjå seg i spegelen;
    • hengje opp ein ny spegel
  2. blank, glatt overflate
  3. avgrensa overflate

Faste uttrykk

  • riset bak spegelen
    trugsmål som ein har i bakhanda
Artikkelside

så 5, so 3

adverb

Opphav

norrønt svá

Tyding og bruk

  1. brukt om hending eller handling som skjer like etter eller på eit (litt) seinare tidspunkt;
    Døme
    • først stod dei opp, så åt dei frukost;
    • han tok på seg jakke, så skjerf, så hue og vottar;
    • først Berlin, så til Paris;
    • da han kom inn, så ringde telefonen;
    • så ein dag dukka dei opp;
    • så var det det eine, så var det det andre
  2. som ei følgje eller konsekvens av det som kjem før;
    Døme
    • han drog, så var det berre ho igjen;
    • hadde eg pengar, så skulle eg kjøpe ein ny båt;
    • kom hit, så skal du sjå;
    • viss du kjem, så skal eg lage rommet klart til deg;
    • når du ikkje vil, så må du;
    • så er den saka avgjord
  3. i grad eller omfang som blir nemnd eller som går fram av samanhengen
    Døme
    • kjolen er så stor at ho druknar i han;
    • dobbelt så stor som dei andre;
    • så fager og ung han er;
    • nei, så hyggjeleg å sjå dykk;
    • det er ikkje så sikkert;
    • dobbelt så stor;
    • vi treffest ikkje så ofte;
    • han er så redd;
    • ikkje så verst;
    • det er ikkje så nøye;
    • ha det så godt;
    • så lenge du vart
  4. i større grad enn venta
    Døme
    • så dum du er;
    • au, det svir så!
    • kvar har du vore så lenge?
  5. på den eller den måten;
    Døme
    • så skal du gjere;
    • vegen er ikkje så at ein kan køyre;
    • dei seier så;
    • det er ikkje så at vi kan tvinge fram eit møte no
  6. i tillegg;
    Døme
    • grønsaker er godt, og så er det sunt;
    • han er den høgaste i klassa, men så er han jo eldst
  7. som refererer til noko tidlegare;
    dette, slik
    Døme
    • var det så du sa?
    • dei seier så;
    • i så fall;
    • i så tilfelle
  8. brukt i utrop for understreke det som kjem etter
    Døme
    • så, du visste ikkje det?
    • så, det er her de sit?
  9. brukt i utrop for å slå fast at noko er ferdig, avslutta eller liknande;
    Døme
    • så, da var vi ferdige for i dag

Faste uttrykk

  • om så er
    viss det no er slik (som nett nemnd)
    • eg kan gjerne arbeide heile natta, om så er
  • så der
    ikkje særleg bra;
    så som så
    • eksamen gjekk så der
  • så lenge
    • inntil vidare;
      førebels
      • eg går ut og ventar så lenge
    • brukt som avskilshelsing når ein snart skal møtast att
      • ha det bra så lenge!
  • så som så
    ikkje særleg bra
    • eksamen gjekk så som så
  • så visst
    utan tvil;
    visseleg
    • han er så visst ingen svindlar;
    • så visst eg vil ta ein kaffi
  • så, så
    brukt for å roe ned eller trøyste
    • så, så, det ordnar seg snart
Artikkelside

setje alle segl til

Tyding og bruk

Sjå: segl
  1. ha alle segla heiste og dermed segle i stor fart
  2. setje alle krefter inn;
    Døme
    • dei har sett alle segl til for å stoppe fråflytjinga
Artikkelside

for fulle segl

Tyding og bruk

Sjå: segl
  1. med alle segla heiste og dermed i høg fart
    Døme
    • skonnerten kom mot oss for fulle segl
  2. med stor fart, kraft og energi
    Døme
    • julesalet går for fulle segl
Artikkelside

partibok

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

medlemskap i politisk parti

Faste uttrykk

  • ha partiboka i orden
    vere medlem av eit politisk parti og dermed få verv eller tilsetjing
    • ho fekk stillinga fordi ho hadde partiboka i orden
Artikkelside