Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 185 oppslagsord

endre

endra

verb

Opphav

av tysk ander ‘annan’

Tyding og bruk

gjere om på;
Døme
  • endre kurs;
  • endre reglane;
  • endre vaner;
  • dei endra syn på saka;
  • korfor endre på noko som fungerer?
  • brukt som adjektiv
    • tilpasse seg eit endra klima

Faste uttrykk

  • endre seg
    bli annleis;
    forandre seg
    • tidene endrar seg
Artikkelside

emo 1

substantiv hankjønn

Opphav

av engelsk emotional ‘emosjonell’

Tyding og bruk

  1. melodiøs og kjensleladd variant av punkrock
    Døme
    • høyre på punk, symfonisk rock og emo
  2. subkultur der ein dyrkar eit mørkt syn på livet, sprungen ut av kulturen kring punkrocken
  3. person som dyrkar eit mørkt syn på livet, kler seg i svart og ofte er tungt sminka
    Døme
    • svartkledde emoar
Artikkelside

historieoppfatning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

oppfatning av, syn på den historiske utviklinga og dei kreftene som bestemmer denne utviklinga
Døme
  • marxistisk, materialistisk historieoppfatning
Artikkelside

heskjeleg

adjektiv

Opphav

av norrønt háski ‘fare’

Tyding og bruk

Døme
  • eit heskjeleg syn
  • brukt som adverb
    • heskjeleg kaldt;
    • heskjeleg stor
Artikkelside

hesleg

adjektiv

Opphav

gjennom bokmål; frå tysk avleiing av Hass ‘hat’

Tyding og bruk

Døme
  • eit hesleg syn
Artikkelside

uhyggjeleg, uhyggeleg

adjektiv

Tyding og bruk

  1. Døme
    • eit uhyggeleg syn;
    • dei er så like at det er reint uhyggeleg;
    • uhyggelege verknader
  2. Døme
    • det er så uhyggeleg med all denne krangelen
  3. Døme
    • uhyggeleg kraft
    • særleg som forsterkande adverb:
      • uhyggeleg stor, sterk, lat
Artikkelside

skarp 2

adjektiv

Opphav

norrønt skarpr

Tyding og bruk

  1. som skjer godt;
    Døme
    • ein skarp kniv;
    • skarpe klør
  2. Døme
    • skarp jord
  3. klar og tydeleg;
    Døme
    • skarpe andletsdrag;
    • eit skarpt fotografi;
    • dra ei skarp grense
  4. bitande, kvass (2
    Døme
    • skarp vårluft
    • sterk, stikkande, svidande
      • skarp lukt, lut, ost
    • blendande, sterk
      • skarpt lys
    • gjennomtrengjande
      • ha ei skarp røyst;
      • ta ein skarp ein – ta ein dram med sterkt brennevin
  5. Døme
    • ha skarpt syn;
    • ha eit skarpt øyre
  6. Døme
    • vere skarp;
    • gjere det skarpt til eksamen – få framifrå karakterar
  7. granskande, streng (2
    Døme
    • sjå skarpt på ein
  8. som har kule, prosjektil
    Døme
    • skarpe skot;
    • skyte med skarpt
  9. Døme
    • det gjekk i skarpt trav;
    • skarpt skiføre – føre med hard, grovkorna snø
Artikkelside

vedunder

substantiv inkjekjønn

Opphav

av ved (2 og under (1

Tyding og bruk

  1. noko uvanleg fagert, fullkome, effektivt eller liknande;
    storsyn;
    • det er eit vedunder kor vakkert her er;
    • maskinen er eit teknisk vedunder
  2. om person:
    • eit reint vedunder til å arbeide;
    • eit vedunders syn;
    • du store vedunder!
Artikkelside

guddomleg, guddommeleg

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som gjeld ein gud;
    som gjeld Gud
    Døme
    • guddomleg kraft;
    • eit guddomleg teikn
  2. praktfull, storarta, herleg;
    Døme
    • ei guddomleg oppleving;
    • eit guddomleg syn
    • brukt som adverb
      • more seg guddomleg
Artikkelside

gud

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt goð, guð

Tyding og bruk

  1. overnaturleg skapning som har makt over naturen og menneska (og som blir æra og dyrka)
    Døme
    • greske gudar;
    • dyrke framande gudar;
    • bli æra som ein gud
  2. (brukt som særnamn) i monoteistiske religionar, særleg kristendomen: allmektig skapar som rår over verda og menneska;
    personleggjord åndeleg kraft som menneske ber til
    Døme
    • tru på Gud;
    • be til Gud;
    • takke Gud;
    • Gud vere lova;
    • Herren vår Gud;
    • forkynne Guds rike;
    • trua på Jesus som Guds son;
    • misbruke Guds namn;
    • lære at alle menneske er Guds barn
  3. brukt i utrop og andre meir eller mindre faste seiemåtar
    Døme
    • gud hjelpe meg;
    • gode gud for eit vêr;
    • gud, så redd eg vart;
    • det er eit guds under at det gjekk godt;
    • det var ei guds lykke at ikkje fleire liv gjekk tapt

Faste uttrykk

  • av Guds nåde
    som er svært evnerik
    • ein kunstnar av Guds nåde
  • det skal/må gudane vite
    det anar eg ikkje
  • eit syn for gudar
    noko som er svært vakkert eller umåteleg morosamt å sjå
  • for guds skuld
    framfor alt;
    for all del
    • sei for guds skuld ikkje noko
  • gud betre
    • brukt i utrop
      • gud betre oss for eit vêr;
      • gud betre for ei herleg tid
    • sant å seie;
      ærleg talt
      • det er nok slik fatt, gud betre
  • Gud nåde
    brukt som trugsel: måtte Gud vise nåde (til den som vågar det nemnde)
    • Gud nåde deg om du kjem for seint!
  • gud og kvarmann
    absolutt alle
    • han skrytte av det til gud og kvarmann
  • gud veit
    det er ikkje godt å seie;
    ingen kan vite
    • gud veit kvar han er no
  • gudane veit
    det er ikkje godt å seie;
    ingen kan vite
    • gudane veit korleis det gjekk til
Artikkelside
Side 8 av 19