Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
26 treff

Bokmålsordboka 13 oppslagsord

brakk 1

substantiv hankjønn

Opphav

fra lavtysk ‘nypløyd land’; beslektet med brekke (2

Betydning og bruk

  1. tilstand som et bearbeidet jordstykke er i når det ligger unyttet i (en del av) vekstperioden
Artikkelside

brakk 2

adjektiv

Opphav

samme opprinnelse som brakk (1

Betydning og bruk

om mark: som ikke lenger blir dyrket;
ikke sådd;
Eksempel
  • kjøpe opp brakk jord

Faste uttrykk

  • ligge brakk
    • om jord: ligge ubrukt
      • stadig flere åkre blir liggende brakk
    • i overført betydning: være uvirksom;
      ligge nede
      • kulturlivet lå brakk;
      • forhandlingene har ligget brakk i et år
Artikkelside

brakk 3

adjektiv

Opphav

av lavtysk brack eller nederlandsk brak ‘saltholdig’

Betydning og bruk

som er en blanding av ferskvann og saltvann
Eksempel
  • vannet i elveosen er brakt
Artikkelside

brakke 2

verb

Opphav

av brakk (2

Betydning og bruk

bearbeide jord og la den ligge usådd
Eksempel
  • brakke en mark
Artikkelside

brekke 2

verb

Opphav

av lavtysk breken

Betydning og bruk

  1. få til å knekke ved å bøye, trykke eller lignende;
    Eksempel
    • brekke av en gren;
    • hun brakk nakken på fisken;
    • han har brukket stanga tvers over
  2. Eksempel
    • skia brakk;
    • grenen har brukket
  3. utforme layouten i en trykksak
    Eksempel
    • med den nye teknologien kan journalister i dag brekke avissidene selv

Faste uttrykk

  • brekke om
    i typografi: ordne en sats (7) i sider og spalter
Artikkelside

grisetakling

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

stygg og usportslig takling (1)
Eksempel
  • hun brakk nesen i grisetaklingen fra motspilleren
Artikkelside

ligge brakk

Betydning og bruk

Sjå: brakk, ligge
  1. om jord: ligge ubrukt
    Eksempel
    • stadig flere åkre blir liggende brakk
  2. i overført betydning: være uvirksom;
    ligge nede
    Eksempel
    • kulturlivet lå brakk;
    • forhandlingene har ligget brakk i et år
Artikkelside

karens

substantiv hankjønn

Uttale

karenˊs

Opphav

fra latin, av carere ‘mangle’

Betydning og bruk

  1. det å være uten, unnvære noe (forut for undersøkelse eller operasjon)
  2. Eksempel
    • det må settes rammer for hvor lenge karensen skal vare
  3. Eksempel
    • arealer i karens
Artikkelside

brakkjord

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

jord som ligger brakk
Artikkelside

brakkvann, brakkvatn

substantiv intetkjønn

Opphav

av brakk (3

Betydning og bruk

vann som er brakt (3
Artikkelside

Nynorskordboka 13 oppslagsord

brakk 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk ‘nypløgd land’; samanheng med brekke (2

Tyding og bruk

  1. tilstand som eit pløgd eller ombrote jordstykke er i når det ligg unytta i (ein del av) vekstperioden
Artikkelside

brakk 2

adjektiv

Opphav

same opphav som brakk (1

Tyding og bruk

om mark: som ikkje blir dyrka lenger;
ikkje sådd;
ubrukt, unytta
Døme
  • gjere brakk jord om til beitemark

Faste uttrykk

  • liggje brakk
    • om jord: liggje unytta
      • matjord som ligg brakk
    • i overført tyding: ikkje vere i aktivitet;
      liggje nede
      • partiorganisasjonen låg brakk
Artikkelside

brakk 3

adjektiv

Opphav

av lågtysk brack eller nederlandsk brak ‘salthaldig’

Tyding og bruk

som er ei blanding av ferskvatn og saltvatn
Døme
  • vatnet er brakt i elveosen
Artikkelside

brakke 2

brakka

verb

Opphav

av brakk (2

Tyding og bruk

la åkerjord liggje usådd og arbeide henne på ymse måtar
Artikkelside

øyden

adjektiv

Opphav

jamfør færøysk oyðin ‘aud, ubygd, berr’; samanheng med øyde (2

Tyding og bruk

  1. aud (1), forlaten
    Døme
    • jorda var aud og øyden;
    • eit øyde hus;
    • det er så øyde her
    • brukt som adverb:
      • garden låg øyde;
      • huset stod øyde
  2. om lukt, smak eller liknande: gammal, ufrisk
    Døme
    • øyden smak
    1. brukt som adverb:
      • det luktar øyde
  3. som heilt vantar noko;
    Døme
    • øyden for pengar;
    • vi var reint øydne for mat
  4. som bruker mykje;
    lite sparsam;
    Døme
    • ho er svært øyden i hushaldet

Faste uttrykk

  • leggje øyde
    leggje brakk;
    rasere, øydeleggje
Artikkelside

liggje, ligge

liggja, ligga

verb

Opphav

norrønt liggja

Tyding og bruk

  1. om person eller dyr: vere i meir eller mindre vassrett stilling
    Døme
    • liggje både på magen og på sida;
    • ho låg utstrekt;
    • hunden låg på graset
    • brukt som adjektiv
      • liggjande stilling
  2. vere på ein viss plass, ofte over tid;
    vere i ei viss stilling
    Døme
    • boka ligg på bordet;
    • pengane ligg i skuffa;
    • byen ligg på nordsida;
    • huset ligg fint til;
    • prisen ligg på om lag 100 kr;
    • liggje lågt i terrenget;
    • reinhaldsverket ligg under kommunen;
    • skipet ligg i land
  3. i overført tyding: vere naturleg, forståeleg;
    hengje saman med;
    Døme
    • det ligg nær å tru det;
    • årsaka ligg i dei låge strømprisane
  4. kvile i seng, halde senga
    Døme
    • liggje til sengs;
    • liggje og fryse;
    • liggje sjuk med feber
  5. vere utbreidd over, dekkje
    Døme
    • snøen låg meterhøg;
    • det låg rim på marka
  6. vere i ein viss tilstand
    Døme
    • liggje på latsida;
    • liggje i bløyt;
    • liggje brakk;
    • golvet låg fullt av klede;
    • liggje vêrfast;
    • liggje på lur;
    • liggje i trening;
    • liggje i tingingar

Faste uttrykk

  • liggje an
    vere plassert (i høve til andre);
    stille seg, teikne, ha utsikt (til)
    • liggje dårleg an;
    • det norske laget låg godt an etter første etappe
  • liggje att
    vere att, vere gløymd
  • liggje etter
    ikkje halde følgje
  • liggje for
    passe til evnene og interessene til nokon
    • grammatikk ligg ikkje for dei
  • liggje for døden
    vere døyande;
    liggje på dødsleiet
    • liggje for døden i ei veke;
    • det året han låg for døden
  • liggje føre
    vere til stades;
    finnast (1), eksistere (1)
    • materialet ligg endeleg føre i bokform;
    • det ligg ikkje føre konkrete planar for gjennomføringa
  • liggje i
    tyde, implisere
    • kva ligg det i den utsegna?
  • liggje med
    ha samleie med
  • liggje nede
    stå stille, ikkje vere i gang
    • straumnettet ligg nede
  • liggje noko under
    vere skjult eller hemmeleg
    • her ligg det noko under
  • liggje over
    • om person: overnatte
    • om fartøy: halle på sida
  • liggje på likstrå
    liggje på seng fram til gravferda
  • liggje på likstrå
    liggje på seng fram til gravferda
  • liggje til
    høyre til
    • det ligg til familien å vere snobbete
  • liggje til rette/rettes
    høve, passe bra
    • forholda ligg godt til rette for effektivt arbeid no
  • liggje til grunn
    vere årsak til eller grunnlag for
    • visjonane som ligg til grunn for satsinga
  • liggje under for
    vere avhengig av
    • han låg under for alkoholen
Artikkelside

leggje øyde

Tyding og bruk

leggje brakk;
rasere, øydeleggje;
Sjå: øyden
Artikkelside

liggje brakk

Tyding og bruk

Sjå: brakk
  1. om jord: liggje unytta
    Døme
    • matjord som ligg brakk
  2. i overført tyding: ikkje vere i aktivitet;
    liggje nede
    Døme
    • partiorganisasjonen låg brakk
Artikkelside

brakkjord

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

jord som ligg brakk
Artikkelside

brakkvatn

substantiv inkjekjønn

Opphav

av brakk (3

Tyding og bruk

vatn som er brakt (3
Artikkelside
Side 1 av 2