Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
92 treff

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 92 oppslagsord

strabas

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk; frå italiensk ‘forrøyning’

Tyding og bruk

særleg i fleirtal:
Døme
  • kvile ut etter strabasane
Artikkelside

stogge

stogga

verb

Opphav

av norrønt stǫðugr ‘stødig’

Tyding og bruk

  1. få til å stå still eller vere roleg;
    Døme
    • stogge bussen
  2. halde opp;
    stå still;
    Døme
    • stogge ein time på ein rasteplass
Artikkelside

sove

sova

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt sofa

Tyding og bruk

  1. liggje i ein medvitslaus kviletilstand;
    liggje i søvn, motsett vake (2, 1)
    Døme
    • sove som ein stein – sove tungt;
    • sove middag – ta seg ein lur etter middag;
    • sove bort tida – spille (med soving);
    • sove over (seg) – forsove seg;
    • sove ut rusen
    • i presens partisipp:
      • ikkje kome sovande til noko – ikkje utan hardt arbeid
  2. vere dorsk, sløv;
    følgje dårleg med
    Døme
    • sitje og sove i timane
    • ikkje vere i bruk
      • lova har sove sidan 1930
  3. dovne bort
    Døme
    • armen min søv

Faste uttrykk

  • sove inn
    sovne, døy
  • sove på
    tenkje over (noko) (eigenleg til neste dag)
  • sove ut
    kvile, styrkje seg med soving
Artikkelside

slappe

slappa

verb

Tyding og bruk

  1. gjere mindre stram;
    Døme
    • slappe ei line
  2. gjere slapp (2), kraftlaus
    Døme
    • varmen verkar slappande

Faste uttrykk

  • slappe av
    kvile;
    i overført tyding: bli mindre ivrig
    • slappe av i brennhugen for noko
Artikkelside

skofte

skofta

verb

Opphav

frå nederlandsk; lågtysk ‘kvile (i arbeidet)'

Tyding og bruk

vere borte frå arbeid eller skule
Døme
  • skofte arbeidet dei to siste timane
Artikkelside

skeid

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt skeið; samanheng med skei truleg eigenleg ‘skilje’

Tyding og bruk

  1. (køyre)veg mellom åkrane på ein gard
  2. vegstykke ein greier i eitt utan å kvile;
  3. kapprenn, kappriding
  4. tidbolk (for eit skeid (3))
  5. kort samanhengande opplæring;
Artikkelside

skammel

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk, frå mellomalderlatin diminutiv av; latin scamnum ‘benk’

Tyding og bruk

liten, låg krakk til å sitje på eller til å kvile føtene på
Artikkelside

skaffe 2

skaffa

verb

Opphav

frå nederlandsk ‘lage til mat’; same opphav som skape

Tyding og bruk

til sjøs: ete (2
Døme
  • mannskapet skulle skaffe og kvile
Artikkelside

sitje, sitte

sitja, sitta

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt sitja

Tyding og bruk

  1. kvile setet eller bakdelen med overkroppen meir eller mindre oppreist
    Døme
    • sitje på ein stol;
    • katten sit ute på trappa
    • setje seg
      • vil du ikkje sitje?
      • sitje med armane i kross – òg: vere passiv;
      • sitje som på nåler – vere i nervøs spenning;
      • sitje på – òg: tvihalde på (noko), dra ut, seinke
    • med avbleikt tyding:
      • sitje og arbeide
  2. stå roleg, vere i kvilestilling
    Døme
    • hønene sit på vaglet;
    • det sat ei fluge i taket
  3. bu, opphalde seg, vere
    Døme
    • sitje att, igjen på skulen;
    • sitje att, igjen med mange barn;
    • sitje i fengsel;
    • nøkkelen sat i låsen;
    • redsla sat i han;
    • han sat heime heile dagen;
    • ho sat på garden så lenge ho levde;
    • lua sat på snei;
    • det sit eit godt hovud på den guten;
    • sitje godt, vanskeleg i det – ha det godt, vanskeleg økonomisk
  4. vere fast
    Døme
    • slå i ein spikar så han sit;
    • sjukdomen sat lenge i;
    • sigeren sat langt inne – det var vanskeleg å vinne
    • i presens partisipp:
      • ha mistanken sitjande på seg
  5. stå føre ei viss verksemd
    Døme
    • sitje i billettluka;
    • sitje i ei nemnd;
    • sitje med makta;
    • sitje på Stortinget
      • den sitjande regjeringa
  6. Døme
    • dressen sit som støypt;
    • sitje som eit skot – vere ein fulltreffar, høve framifrå;
    • ei langrennsdrakt som sit etter – følgjer kroppen
  7. slite med jamn bruk
    Døme
    • sitje hol i buksebaken;
    • sitje ned ein sofa

Faste uttrykk

  • sitje inne
    òg: sitje i fengsel
  • sitje med
    ha, disponere (noko)
  • sitje modell
  • sitje ned
    setje seg ned
  • sitje oppe
    vere oppe om natta
Artikkelside

seng

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt sæ(i)ng

Tyding og bruk

  1. møbel (med utstyr) til å sove i eller kvile på
    Døme
    • barneseng;
    • dobbelseng;
    • himmelseng;
    • køyeseng;
    • dele seng;
    • leggje seg på senga;
    • hotellet har 100 senger – plass til 100 overnattingsgjester;
    • vere i seng – ha lagt seg;
    • gå i seng, til sengs – leggje seg;
    • vere oppe av senga – vere på føtene;
    • dele bord og seng – sjå bord (2, 1)
  2. over- eller underbreisle
  3. Døme
    • lage ei seng av granbar
  4. bed;
    Døme
    • så ei seng med gulrot og ei med reddik

Faste uttrykk

  • gå til sengs med
    liggje, ha samleie med (nokon)
  • halde senga
    vere sjuk og sengeliggjande
  • ta einkvan på senga
    vitje nokon før vedkomande har stått opp; overrumple
Artikkelside
Side 8 av 10