Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 46 oppslagsord

fresia

substantiv hankjønn

Opphav

etter namnet til den tyske legen F.T. Freese, 1794–1878

Tyding og bruk

prydplante av slekta Freesia i sverdliljefamilien
Artikkelside

Bekhterevs sjukdom

substantiv hankjønn

Opphav

etter namnet til den russiske legen V. M. Bechterev, 1857–1927

Tyding og bruk

revmatisk sjukdom som særleg råkar ledd i ryggsøyla og i bekkenet
Artikkelside

fagord

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

Døme
  • legen bruker mange medisinske fagord
Artikkelside

kasuistikk

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; av latin casus ‘høve, tilfelle’

Tyding og bruk

  1. skildring av eit eller fleire einskilde sjukdomstilfelle
    Døme
    • legen har skrive ein utførleg kasuistikk
  2. i etikk og teologi: det å løyse vanskelege einskilde spørsmål ut frå allmenne moralreglar
  3. spissfindig resonnement;
    Døme
    • ho vart ikkje overbevist av kasuistikken hans
Artikkelside

hardhendt

adjektiv

Opphav

jamfør -hendt

Tyding og bruk

  1. om person: som er for hard på handa;
    Døme
    • legen var temmeleg hardhendt
  2. om framgangsmåte: streng, hard
    Døme
    • få ei hardhendt handsaming
    • brukt som adverb
      • gå hardhendt fram
Artikkelside

dekkje, dekke 2

dekkja, dekka

verb

Opphav

frå lågtysk; same opphav som tekke (4

Tyding og bruk

  1. leggje over;
    Døme
    • landskapet er dekt av flaumvatn;
    • snøen dekte marka;
    • dekkje matrestane med plast;
    • flisene dekte veggen
  2. gjere eit bord klart for måltid;
    setje fram tallerkenar, glas, bestikk, dukar og liknande
    Døme
    • dekkje bordet;
    • bordet var dekt til selskap;
    • vi dekte til 12 mann
  3. vere stor nok til å utlikne (2) eller betale;
    Døme
    • dekkje eit behov;
    • bedrifta dekte reisekostnadene;
    • dekkje etterspurnaden etter ei vare;
    • få dekt utgiftene sine
  4. vere identisk eller kongruent med;
    svare til, vere lik;
    vere likeverdig med
    Døme
    • figurane dekkjer kvarandre;
    • dei to omgrepa dekkjer ulike fenomen
  5. omfatte, femne (2) om;
    gjelde
    Døme
    • lærebok som skal dekkje ein periode på fleire hundre år;
    • kulturhuset skal dekkje heile regionen;
    • legen dekkjer eit stort område;
    • norskfaget skal dekkje mange emne;
    • politiet treng meir ressursar for å dekkje alle oppgåvene sine
  6. verne mot angrep, mistanke eller liknande;
    Døme
    • dekkje nokon med falsk forklaring;
    • finne ord å dekkje seg bak;
    • har du ein skriftleg kontrakt, er du dekt mot det meste;
    • dekkje seg bak ein fasade
  7. referere eller rapportere frå;
    skildre alt om
    Døme
    • dekkje landsmøtet for avisa;
    • reporteren som dekte vinter-OL
  8. om hund, særleg i kommando: leggje seg ned
    Døme
    • dekk!

Faste uttrykk

Artikkelside

epidural 1

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kortform av epiduralbedøving
Døme
  • den fødande fekk epidural;
  • legen sette epiduralen
Artikkelside

bekrefte

bekrefta

verb

Uttale

bekrefˊte

Opphav

gjennom bokmål; frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. Døme
    • legen bekrefta at situasjonen var alvorleg
  2. Døme
    • unntaket som bekreftar regelen
Artikkelside

visitt

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; av visitere

Tyding og bruk

  1. stutt vitjing, kort besøk
    • snarvisitt;
    • fransk visitt – særs stutt vitjing;
    • gå på visitt
  2. på sjukehus:
    • legen gjekk visitten – visittrunden;
    • der kjem visitten – legen med følgje

Faste uttrykk

  • gjere ein visitt til
    kome med kort digresjon, avstikkar eller (kritisk) merknad til (noko(n))
Artikkelside

time 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt tími ‘tid, gong’

Tyding og bruk

  1. tidseining lik ¹⁄₂₄ av eit døgn
    Døme
    • det er 60 minutt i ein time;
    • åtte timars arbeidsdag;
    • fartsgrensa er 50 km i timen;
    • tene, ha, få 95 kr (i) timen
  2. undervisningsperiode, oftast på 40 eller 45 minutt
    Døme
    • få fri siste timen
  3. Døme
    • i ellevte timen – (etter Matt 20,6–16) el. nyare:
  4. avtale om tidfest stund til å utføre teneste
    Døme
    • få, tinge time hos frisøren;
    • eg har time hos legen kl. to

Faste uttrykk

  • ein times tid
    om lag ein klokketime
    • arbeide, vere borte ein times tid
  • i tolvte timen
    i siste liten, svært seint
  • på timen
    straks
  • timen er komen
    tida (då noko avgjerande hender) er inne
Artikkelside
Side 4 av 5