Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
33 treff

Bokmålsordboka 17 oppslagsord

steinfrukt

substantiv hunkjønn eller hankjønn

stenfrukt

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

frukt som innvendig har et hardt skall rundt hvert frø
Eksempel
  • steinfrukter som kirsebær og plomme
Artikkelside

valnøtt

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Opphav

norrønt valhnot, egentlig ‘velsk nøtt’

Betydning og bruk

  1. indre del av steinfrukt fra valnøttreet
Artikkelside

laurbær

substantiv intetkjønn

Opphav

fra latin , av laur-, av laurus ‘laurbærtre’

Betydning og bruk

  1. eviggrønt prydtre med læraktige blad;
    Laurus nobilis
  2. blåsvart steinfrukt av laurbær (1)

Faste uttrykk

  • hvile på sine laurbær
    ta det med ro etter å ha gjort gode prestasjoner
Artikkelside

frukt

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Opphav

sent norrønt fruktr, gjennom lavtysk; fra latin fructus, av frui ‘nyte’

Betydning og bruk

  1. spiselig, saftig og kjøttrik del av plante, for eksempel eple, appelsin og mango
    Eksempel
    • kjøpe frukt på torget;
    • dyrke frukt;
    • eksotiske frukter
  2. i botanikk: del av plante som bærer ett eller flere frø, og som omfatter bær (1, 1), steinfrukt, nøtt (1) og kapsel (5)
    Eksempel
    • sette frukt
  3. i overført betydning: godt resultat;
    følge (1, 1), produkt, avkastning, utbytte
    Eksempel
    • høste fruktene av andres arbeid;
    • strevet bar frukter;
    • se frukter av virksomheten

Faste uttrykk

  • falsk frukt
    fruktlignende del av plante, for eksempel jordbær og eple
  • forbuden frukt
    det en ikke har lov til, men som er fristende
    • forbuden frukt smaker best
  • havets frukter
    mat fra havet, særlig skalldyr
Artikkelside

sumak

substantiv hankjønn

Opphav

fra arabisk

Betydning og bruk

  1. busk eller lite tre av slekta Rhus med finnete blader og røde eller rustbrune steinfrukter
  2. tørket og knust steinfrukt fra sumak (1), brukt som krydder
Artikkelside

steinløs 2, steinlaus 2, stenløs

adjektiv

Opphav

av stein (2

Betydning og bruk

om steinfrukt og bær: uten steiner;
Eksempel
  • små, steinløse druer
Artikkelside

steinfri 2, stenfri

adjektiv

Opphav

av stein (2

Betydning og bruk

om steinfrukt og bær: uten steiner;
Eksempel
  • steinfrie druer;
  • bruke steinfrie kirsebær i paien
Artikkelside

steinfruktfamilie, stenfruktfamilie

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

i bestemt form entall: gruppe av planter med steinfrukt som tilhører rosefamilien;
Amygdalaceae
Artikkelside

stein 2, sten

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt steinn, dansk sten; jamfør stein (1

Betydning og bruk

  1. edelt (fargerikt) mineral (1) brukt i smykker
    Eksempel
    • edle steiner
  2. frø av steinfrukt med hardt skall rundt
    Eksempel
    • spytte ut steinen
  3. hardt frø i bær
    Eksempel
    • druer uten steiner
  4. i medisin: lite, fast legeme som blir skilt ut, særlig i kjertler
Artikkelside

slåpe

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Betydning og bruk

blå steinfrukt av slåpetorn
Artikkelside

Nynorskordboka 16 oppslagsord

steinfrukt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

frukt som innvendes har eit hardt skal kring kvart frø
Døme
  • kirsebær og plommer er steinfrukter
Artikkelside

stein 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt steinn

Tyding og bruk

  1. fast og hardt mineralsk materiale som finst i store og små stykke i jordskorpa;
    til skilnad frå jord (3), sand (1) og grus (1
    Døme
    • bryte stein;
    • i Noreg er det mykje stein
  2. blokk eller klump av stein (1, 1)
    Døme
    • kaste stein;
    • få stein i skoen;
    • hoppe frå stein til stein over elva;
    • steinane rasa ned fjellsida
  3. stykke som er tilhogge av stein (1, 1) eller laga av betong, tegl eller liknande og nytta til eit særskilt føremål
    Døme
    • reise ein stein på grava;
    • leggje ny stein på taket
  4. edelt (fargerikt) mineral (1) brukt i smykke;
    Døme
    • edle steinar
  5. frø av steinfrukt med hardt skal rundt
    Døme
    • spytte ut steinen
  6. hardt frø i bær
    Døme
    • druer utan stein
  7. i medisin: liten fast lekam som blir skild ut, særleg i kjertlar

Faste uttrykk

  • byggje/leggje stein på stein
    arbeide tolmodig for å nå eit mål
    • bedrifta bygde stein på stein i etableringsfasen;
    • vi må leggje stein på stein for å få framgang
  • ein skal ikkje kaste stein når ein sit i glashus
    ein bør ikkje kritisere andre for noko ein sjølv kan kritiserast for
  • erte på seg stein
    terge til den aller rolegaste blir oppøst
  • falle ein stein frå nokons hjarte
    bli fri frå ei tung bør (1, 2)
    • det fall ein stein frå hjartet hans da han fekk vite sanninga
  • få ein stein til å gråte
    få den mest kjenslelause til å ynkast over nokon
  • ha eit hjarte av stein
    vere hard og kjenslelaus
  • hard som stein
    svært hard
  • hoggen/skriven i stein
    umogleg å endre
    • framtida er ikkje hoggen i stein;
    • planane er ikkje skrivne i stein
  • ikkje liggje att stein på stein
    vere eller bli heilt øydelagd
  • kaste den første steinen
    vere den første til å døme eller kritisere
  • kaste stein i glashus
    kritisere nokon for noko ein sjølv har gjort feil
    • opposisjonspartiet kastar stein i glashus
  • leggje stein til børa/byrda
    auke vanskane for andre
    • denne lova legg stein til byrda for dei som er komne i ein vanskeleg situasjon;
    • den låge lønsveksten la stein til børa
  • snu kvar stein
    undersøkje nøye;
    saumfare
  • sove som ein stein
    sove tungt
  • steinar for brød
    noko verdilaust i staden for noko nyttig
Artikkelside

laurbær

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin , av laur-, av laurus ‘laurbærtre’

Tyding og bruk

  1. alltidgrønt prydtre med lêrvorne blad;
    Laurus nobilis
  2. blåsvart steinfrukt av laurbær (1)

Faste uttrykk

  • kvile på laurbæra
    ta det med ro etter å ha gjort gode prestasjonar
Artikkelside

frukt

substantiv hokjønn

Opphav

seint norrønt fruktr, gjennom lågtysk; frå latin fructus av frui ‘nyte’

Tyding og bruk

  1. etande, saftig og kjætrik del av plante, til dømes eple, appelsin og mango
    Døme
    • dyrke frukt og grønsaker;
    • lage ein søt dessert med frukt
  2. fruktemne (1) (hos dekkfrøingar) omlaga etter frøinga;
    i botanikk: del av plante som ber eitt eller fleire frø, og som omfattar bær (1, 1), steinfrukt, nøtt (1) og kapsel (5)
    Døme
    • setje frukt
  3. i overført tyding: utbyte, godt resultat, vinning;
    Døme
    • hauste fruktene av arbeidet;
    • tilstanden er ei frukt av dårleg planlegging;
    • samarbeidet bar frukter

Faste uttrykk

  • falsk frukt
    fruktliknande plantedel (til dømes jordbær)
  • forboden frukt
    det ein ikkje har lov til, men som er mest lokkande
    • forboden frukt smaker best
Artikkelside

sumak

substantiv hankjønn

Opphav

frå arabisk

Tyding og bruk

  1. busk eller lite tre av slekta Rhus med finnete blad og med raude eller rustbrune steinfrukter
  2. tørka og knust steinfrukt frå sumak (1), brukt som krydder
Artikkelside

steinlaus

adjektiv

Tyding og bruk

  1. jamfør steinfri (1)
    Døme
    • steinlause vidder
  2. om steinfrukt og bær: utan steinar;
    Døme
    • steinlause klementinar
Artikkelside

steinfruktfamilie

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i bunden form eintal: gruppe av planter med steinfrukt som høyrer til rosefamilien;
Amygdalaceae
Artikkelside

steinfri

adjektiv

Tyding og bruk

  1. Døme
    • steinfri jord
  2. om steinfrukt og bær: utan steinar;
    Døme
    • steinfrie druer;
    • steinfri oliven
Artikkelside

slåpe 1

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

blå steinfrukt av slåpetorn
Artikkelside

kjerne

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt kjarni; samanheng med korn

Tyding og bruk

  1. frø i steinfrukt, bær, nøtter og korn
  2. inste, sentrale del av noko
  3. sentrale personar i lag, parti eller liknande
    Døme
    • den harde kjernen av jazzentusiastar
  4. viktigaste innhald;
    Døme
    • kjernen i det som er sagt
Artikkelside
Side 1 av 2