Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
302 treff

Bokmålsordboka 84 oppslagsord

røre 3

verb

Opphav

norrønt hrǿra

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • ikke røre en finger;
    • ikke røre (på) seg;
    • myndighetene begynte å røre på seg – ta affære
  2. blande masse eller væske med sleiv, tvare eller lignende
    Eksempel
    • røre i gryta, malingen;
    • røre sammen noe;
    • røre ut noe (i vann, melk)
  3. Eksempel
    • hva er det du rører om?
  4. Eksempel
    • bli rørt til tårer
  5. berøre, ta i
    Eksempel
    • se, men ikke røre;
    • ikke rør kniven!
    • røre ved noe;
    • han rørte ikke maten;
    • pengene i banken skal vi ikke røre

Faste uttrykk

  • røre på seg
    bruke beina, gå; mosjonere; i overført betydning begynne å gjøre seg gjeldende
Artikkelside

røre 1

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

sammenrørt masse
Eksempel
  • eggerøre, vaffelrøre
Artikkelside

røre 2

substantiv hankjønn, hunkjønn eller intetkjønn

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • alt var i en eneste røre
  2. Eksempel
    • uttalelsen skapte mye røre
    • livlig virksomhet
      • nå ble det liv og røre i bygda
Artikkelside

brygge 2

verb

Opphav

av mellomnorsk bryggja; samme opprinnelse som infinitiv av norrønt brugginn (perfektum partisipp)

Betydning og bruk

  1. lage øl
    Eksempel
    • brygge øl til jul;
    • brygge og bake
  2. lage en drikk av vann, alkohol eller annet
    Eksempel
    • brygge en kopp kaffe

Faste uttrykk

  • brygge opp til
    være i ferd med å komme;
    nærme seg
    • det brygger opp til krangel;
    • det brygger opp til en regnskur
  • brygge på
    • være i første stadium (av en sykdom)
      • jeg brygger på en forkjølelse
    • forberede, planlegge
      • han brygger på en historie
  • brygge sammen
    lage i full fart;
    dikte, røre sammen
    • brygge sammen en røverhistorie
Artikkelside

opprør

substantiv intetkjønn

Opphav

av lavtysk rør; beslektet med røre (2

Betydning og bruk

  1. organisert motstand, ofte voldelig, mot styresmaktene
    Eksempel
    • folket gjorde opprør mot juntaen;
    • det var et væpnet opprør
  2. protest mot autoritet eller norm
    Eksempel
    • punken var et opprør mot de konservative;
    • ungdommens opprør mot foreldrene
  3. sterk reaksjon eller sinnsstemning;
    uro
    Eksempel
    • salen var i fullt opprør;
    • nyheten satte sinnet hennes i sterkt opprør
Artikkelside

luke 1

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

fra lavtysk

Betydning og bruk

  1. lem, liten dør til å stenge en åpning med;
    lem til å dekke lasterom med
    Eksempel
    • mannskapet tok av lukene
  2. åpning, glugge i en vegg, et skipsdekk eller lignende
    Eksempel
    • sitte i luka på postkontoret;
    • skalke lukene
  3. lasterom på skip
    Eksempel
    • skipet har fem luker, to akterut og tre forut
  4. lomme (2), mellomrom, tomrom, for eksempel mellom spillere på en fotballbane
    Eksempel
    • parkere i en luke;
    • det oppstod farlige luker i forsvaret;
    • det ble en luke på ti meter mellom teten og hovedfeltet

Faste uttrykk

  • luft i luka
    liv og røre
Artikkelside

mase 1

verb

Opphav

av lavtysk maschen ‘røre sammen’

Betydning og bruk

knuse, gjøre til en masse
Eksempel
  • mase bær gjennom en sikt
Artikkelside

mølje

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

norrønt mylja ‘knuse’

Betydning og bruk

  1. rett av flatbrød oppbløtt i varm kjøtt- eller fiskekraft med fett i
  2. nordnorsk rett av kokt torsk, lever og rogn
  3. uordnet mengde;
    Eksempel
    • lage mølje;
    • spillerne ble liggende i en mølje foran mål
Artikkelside

mørje

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

jamfør mølje

Betydning og bruk

  1. haug med aske eller glør
  2. myk masse;
    rotete blanding;
    Eksempel
    • en mørje med folk
Artikkelside

intakt

adjektiv

Opphav

av latin intactus, av in- og tangere ‘røre’

Betydning og bruk

i fullgod stand;
Eksempel
  • produksjonsutstyret var intakt etter brannen;
  • organisasjonsapparatet er fremdeles intakt
Artikkelside

Nynorskordboka 218 oppslagsord

røre 2

røra

verb

Opphav

norrønt hrǿra

Tyding og bruk

  1. lee, setje i rørsle, flytte, rikke, røyve (2, 3)
    Døme
  2. blande masse eller væske med sleiv, tvore eller liknande
    Døme
    • røre i gryta, målinga;
    • røre hop, saman;
    • røre ut (i vatn, mjølk)
  3. tale utan eigenleg meining, tulle, vase, tøve
    Døme
    • kva er det du rører om?
  4. gripe, gjere inntrykk på, kløkkje
    Døme
    • bli rørt til tårer
    • i presens partisipp:
      • rørande – sjå det
  5. ta på, kome borti;
    gjere noko med
    Døme
    • sjå, men ikkje røre;
    • ikkje rør kniven!
    • røre ved noko;
    • han rørte ikkje maten;
    • pengane i banken skal vi ikkje røre

Faste uttrykk

  • røre opp
    rote opp frå grunnen av
  • røre på seg
    lee på seg; mosjonere;
    i overført tyding: ta til å gjere seg gjeldande
Artikkelside

røre 1

substantiv hokjønn

Opphav

eller gjennom dansk røre, frå lågtysk ror(e); av røre (2

Tyding og bruk

  1. samanrørt masse, blanding, mørje
  2. Døme
    • alt var i ei einaste røre
  3. Døme
    • tala skapte mykje røre
    • livleg verksemd
      • liv og røre i bygda
Artikkelside

røren

adjektiv

Tyding og bruk

Artikkelside

lam 2

adjektiv

Opphav

jamfør norrønt lami

Tyding og bruk

ute av stand til å røre ein eller fleire kroppsdelar på grunn av skade i nervesystemet
Døme
  • vere lam i begge beina;
  • vere lam frå livet og ned
Artikkelside

bryggje 2, brygge 2

bryggja, brygga

verb

Opphav

av mellomnorsk bryggja; same opphav som infinitiv av norrønt brugginn (perfektum partisipp)

Tyding og bruk

  1. lage øl
    Døme
    • bryggje øl til jul;
    • bryggje og bake
  2. lage ein drikk av vatn, alkohol eller anna
    Døme
    • bryggje ein kopp kaffi

Faste uttrykk

  • bryggje opp til
    vere i ferd med å kome;
    nærme seg
    • det bryggjer opp til debatt;
    • det brygde opp uvêr
  • bryggje på
    • vere på det første utviklingssteget (av ein sjukdom)
      • eg trur eg bryggjer på noko
    • førebu, planleggje
      • det er noko nytt ho bryggjer på
  • bryggje saman
    lage til i ei snøggvending;
    dikte, røre i hop
Artikkelside

oppstandelse

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. uro
    Døme
    • det vart stor oppstandelse da hendinga vart kjend
  2. i bibelmål: det å stå opp frå dei døde;
Artikkelside

opprørande

adjektiv

Opphav

av opp og røre (2

Tyding og bruk

sjokkerande, skamleg
Døme
  • tilhøva på arbeidsplassen var opprørande
Artikkelside

opprør

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lågtysk rør; samanheng med røre (2

Tyding og bruk

  1. organisert motstand, ofte valdeleg, mot styresmaktene;
    Døme
    • folket gjorde opprør mot juntaen;
    • eit væpna opprør
  2. sterk protest mot autoritet eller norm
    Døme
    • eit opprør mot sedvanen;
    • tenåringen gjorde opprør mot dei strenge reglane heime
  3. sterk reaksjon eller sinnsrørsle;
    uro
    Døme
    • meldinga gjorde at ho kom i opprør;
    • salen var i opprør
Artikkelside

ein 2, éin

determinativ kvantor

Opphav

norrønt einn, ein, eitt

Tyding og bruk

grunntalet 1;
det første talet i tallrekkje
Døme
  • ein og ein er to;
  • ein meter, ei mil, eitt hekto;
  • alt på ein gong;
  • på ei og same tid;
  • alt låg i ei røre;
  • ein i senn;
  • ein om gongen;
  • ein etter ein gjekk sin veg;
  • det er ei som kan skrive!
  • ta for seg ein for ein

Faste uttrykk

  • alt i eitt
    • stadig
      • ho måtte alt i eitt kike bort på han
    • samling av fleire opplysingar, funksjonar eller liknande
      • religion, nasjon og identitet – alt i eitt
  • bli nummer éin
    bli best;
    vinne
  • ein dagen
    her om dagen
  • ein eller annan
    noko eller nokon;
    ein viss;
    einkvan
    • på ein eller annan måte;
    • i sentrum av ein eller annan by;
    • der inne stod ein eller annan;
    • på eit eller anna vis
  • ein og annan
    nokre (få)
  • eitt og anna
    mangt, ymse
    • kome med eitt og anna hint
  • eitt og hitt
    mangt eit
  • eitt å gjere
    éin utveg eller éi løysing som må veljast
    • dei har eitt å gjere;
    • her er det berre eitt å gjere
  • gå i eitt
    • flyte saman
      • gå i eitt med omgjevnadene
    • halde fram utan stans
      • dagen går i eitt, utan pause
  • i eitt køyr
    utan opphald
  • i eitt og alt
    på alle måtar
    • dei var samde i eitt og alt
  • i eitt vekk
    stadig
    • han fortalde vitsar i eitt vekk
  • kvar ein
    alle
    • kvar ein busk;
    • kvart eit menneske
  • kvar og ein
    alle
    • kvar og ein må ta ansvar
  • med eitt
    brått
  • med éin gong
    straks
  • på ein, to, tre
    svært raskt;
    på ein augeblink
    • vere ferdig på ein, to, tre;
    • huset vart ikkje bygt på ein, to, tre
  • under eitt
    samla
    • sakene blir handsama under eitt
Artikkelside

luke 1

substantiv hokjønn

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. lem, lita dør til å stengje ei opning med
  2. opning, glugge i ein vegg, eit skipsdekk og liknande
    Døme
    • sitje i luka på postkontoret;
    • skalke lukene
  3. Døme
    • parkere i ei luke;
    • løparen fekk ei luke til resten av feltet

Faste uttrykk

  • luft i luka
    liv og røre
Artikkelside
Side 1 av 22