ta, take
taka
verb
Opphav
norrønt takaTyding og bruk
- gripe med hendene eller reiskap (og halde fast eller flytte);fate
Døme
- ta tauet;
- ho tok hardt i guten;
- ta boka frå bordet;
- han tek fram koppane;
- du må ta veska opp frå golvet
- fange;få tak i
Døme
- ta laksen i garn;
- ho tok fisk på snøre;
- dei har teke tjuven;
- ta nokon til fange
- eigne til seg;skaffe, hente;krevje;stjele
Døme
- ta lærdom av noko;
- ta heim varer;
- ta pengar ut av banken;
- kvar skal ho ta pengar frå?
- sitatet er teke frå Snorre;
- dei tok inn mykje i inngangspengar;
- banken tok høg rente;
- ta 650 kroner for turen;
- ta lommeboka frå nokon
- få makt over;tvinge til seg;erobre
Døme
- ta ei festning;
- ta noko med vald;
- generalane har teke makta i landet;
- dei tok over styret;
- ta roret;
- faen ta deg!
- han tok henne fleire gonger
- banke opp;straffe;drepe;slakte
Døme
- eg skal ta deg kraftig;
- den store ville ta den vesle;
- bjørnen tek lam;
- vi skal ta grisen i morgon
- få til å forsvinne;fjerne
Døme
- nabohuset tek sola;
- han tok luven frå konkurrentane;
- ta blindtarmen
- føre inn i ein ny tilstand;overmanne, gripe
Døme
- sinnet tok han;
- gråten tek henne
- kome borti;røre, nå
Døme
- ikkje ta på den nymåla veggen!
- ta seg på kneet;
- det gjer vondt å ta på såret;
- vatnet er for varmt å ta i;
- ho tok varsamt på handa hans;
- ho vil ikkje ikkje ta i ei bok;
- flyet tek bakken;
- dei tok land lengst mot nord;
- bordet tok i veggen
- verke på ei overflate;kjennast, merkast;røyne
Døme
- høvelen tek dårleg;
- dei nye skoa tek over rista;
- vinden tok godt;
- det tek i knea;
- sjukdomen tok på han;
- arbeidet tek på kreftene
- føre til eit visst resultat;lage
Døme
- ta knekken på nokon
- gjere ei oppgåve;lage;fotografere
Døme
- ta oppvasken;
- ta ei avskrift;
- ho tok eit bilete
- ha evne til å greie;meistre
Døme
- båten tek sjøen lett
- vinne, oppnå
Døme
- ta gullmedalje;
- ta stikk
- bruke
Døme
- ta noko som mønster;
- dei tok tida til hjelp;
- ta noko i bruk
- velje mellom fleire alternativ;plukke ut
Døme
- eg tek den grå dressen;
- han tok parti for dei svake;
- ta nokon som vitne;
- ta nokon i lære
- få i seg mat, drikke, medisin eller liknande
Døme
- ta tran;
- ho tek seg ein matbit
Døme
- ta temperaturen;
- skreddaren tok mål
- ha ei viss utstrekning i tid eller rom
Døme
- det tok lang tid;
- møblar som tek stor plass
- ha plass til;romme
Døme
- spannet tek to liter;
- ferja kan ta 80 bilar
- gå eller føre i ei viss lei, på ein viss måte eller med eit særskilt framkomstmiddel
Døme
- ta til venstre;
- ta heim;
- ta seg fram;
- han tok trappa i eitt byks;
- ho tek båten inn til bryggja;
- ta los om bord;
- ta toget;
- dei tok bussen til byen
- reagere eller oppfatte på ein viss måte;forstå, tolke
Døme
- han tok det bra;
- dei tok det med fatning;
- dei tek det tungt;
- ta noko på alvor;
- du tek feil;
- ta noko bokstavleg;
- ta nokon med det gode;
- ho tok forklaringa raskt;
- dei tok han for ein annan;
- kva tek du meg for?
- brukt i uttrykk for å meine noko eller gjere noko for å endre ein tilstand, ei utvikling eller liknande;setje i verk ei viss handling
Døme
- ta mot til seg;
- ta seg saman;
- ta til vitet;
- ta ordet;
- ta ei avgjerd;
- ta sjansen;
- ta til nåde;
- ta i eid;
- ta ansvaret for noko;
- ta skulda for noko;
- ta vågnaden med noko;
- ta hemn;
- ta avskil;
- ta eksamen;
- ta seg ein tur;
- ta seg til noko;
- ta til våpen
- brukt i uttrykk for at noko endrar seg på ein viss måte;utvikle
Døme
- ta form;
- ta koking;
- ta eld;
- treet har teke skade av tørken;
- ta ende
- brukt i ein konstruksjon med ‘og’ og eit anna verb: gjere, utføre (det som det andre verbet nemner)
Døme
- ta og gå heim!
- ho tok og hoppa ned
- i grammatikk: bli følgt av eit visst ledd;krevje ei viss form av eit tilknytt ord
Døme
- eit verb som tek objekt;
- nokre verb tek dativ på tysk
Faste uttrykk
- ta att
- nå att;
innhente;
ta igjen (1)- dei tok meg att i bakken
- gjere motstand;
hemne;
ta igjen (2)- han fekk eit slag i magen, men ville ikkje ta att
- rette opp, bøte på;
kompensere;
ta igjen (3)- ta att det tapte
- ta av
- fjerne (frå)
- ta av loket;
- ho tok av kåpa;
- lensmannen vart teken av saka
- gje ly, gje livd;
live (4, 1)- ta av for vinden
- spakne
- vinden tok av utover dagen
- gå ned i vekt
- han har teke av i det siste
- byrje å stige kraftig;
nå store høgder- salet av el-bilar har teke av
- leggje til side;
halde av;
reservere- ta av ei vare til nokon
- lette frå bakken
- flyet tok av
- vike av frå ei retning
- dei har teke av frå hovudvegen
- ta av segkle av seg
- ta etterherme etter;
etterlikne, kopiere - ta for seg
- snakke alvorleg med
- mora tok guten for seg
- forsyne seg godt
- han tek for seg av godsakene
- ha som emne;
drøfte- boka tek for seg historia til menneska
- ta igjere ein ekstra innsats
- ta igjen
- nå igjen;
innhente;
ta att (1)- ho tok dei igjen i bakken
- gjere motstand;
hemne- han ville ikkje slåst, og tok aldri igjen
- rette opp, bøte på;
kompensere;
ta att (3)- ta igjen for mange år med stillstand i næringa
- ta imot
- fange opp;
motta- ho tek imot ballen;
- ta imot helsinga
- ynskje velkomen (og sleppe inn)
- ta imot gjestene
- finne seg i å få
- han tek imot mykje kjeft
- ta med
- føre med seg;
la få vere med- ho tok med seg sekken;
- ta med barna til byen
- inkludere i ein heilskap;
ta omsyn til;
rekne med- ho har teke med seg mange erfaringar
- ta opp
- gje plass til (på skule)
- ta opp studentar
- skaffe seg ved å låne
- ta opp lån
- leggje fram (ei sak eller liknande);
fremje- ta opp saka til drøfting;
- ta opp problema
- gjere opptak av lyd eller bilete
- ta over
- ta til eige eller i bruk noko som andre har ått eller brukt
- dei skal ta over butikken
- ta på seg ansvar, plikt eller liknande som ein annan har hatt
- ta over som finansminister
- kome i staden for
- asfalt tok over for grus på vegane
- ta påføre med seg slit og strev;
tære på;
røyne- det tek på å drive butikk aleine
- ta på seg
- kle på seg
- vere villig til å ta ansvar for
- ta på seg ei oppgåve
- ta segbli drektig
- hoppa tok seg
- ta seg av
- gjere, utføre
- ho tok seg av førebuingane
- ha omsorg for
- ta seg av gamle og sjuke
- ta seg forgripe etter noko å halde seg i;
finne feste- han måtte ta seg for med handa
- ta seg framflytte seg framover
- ta seg fram i ukjent lende
- ta seg inn
- kome seg inn
- nokon hadde teke seg inn i bygget
- få igjen krefter;
samle seg- det tek tid å ta seg inn etter ei hard veke
- ta seg opp
- bli betre;
rette seg - bli sterkare;
auke- vinden tek seg opp
- ta seg til(byrje å) gjere;
gå i gang- kva skal eg ta meg til?
- ta seg ut
- drive seg til det ytste
- arte seg eller sjå ut (på ein viss måte);
synast- dette tek seg dårleg ut
- ta tilbyrje
- det tok til å mørkne
- ta ut
- hente ut (gode, verdi eller liknande)
- ta ut pengar;
- ho har teke ut ferie i juli
- velje ut (personar) til konkurranse eller liknande
- ta ut laget
- skaffe offentleg kunngjering om
- ta ut separasjon;
- ta ut tiltale