Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
14 treff

Nynorskordboka 14 oppslagsord

edru

adjektiv

Opphav

førsteleddet av norrønt æ ‘alltid’; etterleddet samanheng med dryg

Tyding og bruk

ikkje påverka av alkohol
Døme
  • bli edru att;
  • i edru tilstand
Artikkelside

sove ut rusen

Tyding og bruk

bli edru;
Sjå: sove
Artikkelside

sove

sova

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt sofa

Tyding og bruk

  1. liggje i ein medvitslaus kviletilstand;
    liggje i søvn;
    motsett vake (1
    Døme
    • sove godt;
    • sove lenge
  2. vere dorsk eller sløv;
    følgje dårleg med
    Døme
    • sitje og sove i timane
  3. ikkje vere i bruk
    Døme
    • lova har sove sidan 1930
  4. dovne bort
    Døme
    • armen min søv

Faste uttrykk

  • ikkje kome sovande til noko
    ikkje greie utan hardt arbeid
  • sove bort
    sløse bort eller gå tapt ved soving
    • sove bort sommarnatta
  • sove på
    tenkje over noko
  • sove som ein stein
    sove tungt
  • sove ut
    kvile og styrkje seg med soving
  • sove ut rusen
    bli edru
Artikkelside

klin 2

adverb

Tyding og bruk

heilt, fullstendig
Døme
  • klin edru;
  • klin galen;
  • klin lik

Faste uttrykk

  • klin kokos
    heilt galen
    • har du vorte klin kokos?
Artikkelside

klar 1, klår

adjektiv

Opphav

norrønt klárr, gjennom lågtysk, frå latin clarus; i tydinga ‘om lyd’ frå engelsk

Tyding og bruk

  1. om lys, luft: strålande (2, lysande (1);
    Døme
    • ein klar dag;
    • klare stjerner;
    • klart solskin
    • brukt som adverb
      • brenne klart
  2. Døme
    • klar himmel
  3. i overført tyding: strålande, lysande (av glede)
    Døme
    • klare auge;
    • klar i blikket
  4. om væske, glas, farge: blank (3), rein (3, 4);
    Døme
    • klare fargar;
    • klart kjeldevatn
  5. utan skurring
    Døme
    • klare tonar;
    • klar i røysta
  6. om bilete, skrift: tydeleg (1), skarp (2, 3);
    lett å tyde eller identifisere
    Døme
    • klare bilete;
    • klar og lettlesen skrift
  7. om førestilling, samanheng, framstilling: tydeleg (1), innlysande, opplagd (1);
    lett skjønleg, eintydig
    Døme
    • ha noko klart føre seg;
    • klar definisjon;
    • klar samanheng;
    • klar siger;
    • saka er klar
  8. Døme
    • ha ein klar hjerne
    • brukt som adverb
      • uttrykkje seg klart

Faste uttrykk

  • klar i toppen
    • ikkje omtåka;
      edru
    • med sitt fulle vit
      • jubilanten er klar i toppen
  • klar tale
    utsegner som ikkje kan mistydast
  • klart språk
    språk, tale som ikkje kan mistydast
  • vere klar over
    innsjå, forstå
Artikkelside

upåverka

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som ikkje er prega eller påverka (av noko)
    Døme
    • vere upåverka av bråket;
    • upåverka natur
  2. ikkje påverka;
    edru
    Døme
    • i upåverka tilstand
Artikkelside

klar i toppen

Tyding og bruk

Sjå: klar, topp
  1. ikkje omtåka;
    edru
  2. med sitt fulle vit
    Døme
    • jubilanten er klar i toppen
Artikkelside

nedtur

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. tur til ein stad som ligg lenger nede eller lenger mot sør
    Døme
    • vi kjem innom på nedturen
  2. Døme
    • etter jubelsesongen i fjor er det allmenn nedtur i år
  3. det å bli edru eller klar att etter rus;
    jamfør opptur (3)
Artikkelside

nøktern

adjektiv

Opphav

frå tysk, opphavleg ‘som hender tidleg om morgonen’, truleg frå latin nocturnus ‘nattleg’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ein nøktern person
  2. Døme
    • ei nøktern framstilling av ei sak;
    • ei nøktern vurdering
  3. Døme
    • eit nøkternt budsjett
    • brukt som adverb:
      • leve nøkternt
  4. Døme
    • huset hadde ei nøktern innreiing
Artikkelside

drukkenskapsarrest

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

politiarrest der personar som har forstyrra lov og orden i rusa tilstand, kan bli haldne i varetekt til dei er edru;
Døme
  • overnatte i drukkenskapsarresten
Artikkelside
Side 1 av 2