Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 43 oppslagsord

takk 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt þǫkk f

Tyding og bruk

  1. kjensle av skyldnad, velvilje andsynes nokon som har gjort ein ei teneste eller synt velvilje;
  2. teikn på, uttrykk for takk (1, 1) i skrift eller tale;
    ofte med funksjon som utropsord
    Døme
    • (ha) takk for hjelpa!
    • vere takk skuldig;
    • så takk! – det klarer seg
  3. teikn på takk (1, 1) i form av handling, løn, påskjøning
    Døme
    • ei gåve til takk

Faste uttrykk

  • da skal du ha takk
    òg i overført tyding som uttrykk for negativ overrasking: da eller no er det gjort;
    det finst ingen veg tilbake
  • dette er takken
    dette var ikkje løn som fortent
  • ta til takke med
    gammal genitiv: nøye seg med
  • takk vere
    på grunn av
Artikkelside

spesiell

adjektiv

Opphav

gjennom tysk, frå fransk special; av latin species ‘art, slag’

Tyding og bruk

Døme
  • ha ei spesiell form for humor;
  • eit spesielt høve;
  • ha spesielle anlegg for noko;
  • boka er for spesiell til å bli bestseljar – tek opp eit snevert emne;
  • han er noko spesiell
  • som adverb:
    • spesielt vil eg takke dei tilsette
Artikkelside

skjenk

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skenkr; lågtysk schenke ‘velkomstdrikk, -gåve’

Tyding og bruk

  1. alkoholhaldig drikk som blir boden fram
    Døme
    • få både mat og skjenk;
    • takke for skjenken
  2. buffé, skap (til glas og drikkevarer)
Artikkelside

sjølvfølgje, sjølvfylgje, sjølvfølge

substantiv hokjønn

Opphav

av følgje (1

Tyding og bruk

noko som er sjølvsagt, som ikkje treng nærmare forklaring eller grunngjeving
Døme
  • å takke for hjelpa bør vere ei sjølvfølgje
Artikkelside

samtykke 2, samtykkje

samtykka, samtykkja

verb

Opphav

norrønt samþykkja

Tyding og bruk

  1. gje samtykke til, vere samd i
    Døme
    • samtykke i noko;
    • den som teier, samtykker
  2. ta til takke, vere nøgd med
    Døme
    • eg baud han 100 kr for skaden, men han ville ikkje samtykke
Artikkelside

påskjøne, påskjønne

påskjøna, påskjønna

verb

Tyding og bruk

skjøne på, setje pris på;
takke med å gje gåve eller liknande
Døme
  • kunstnaren vart ikkje påskjøna her heime;
  • ho vart påskjøna med ei pengegåve
Artikkelside

fulltakke

fulltakka

verb

Tyding og bruk

takke (nokon) fullt ut
Døme
  • vi kan ikkje fulltakke deg – ikkje få takka deg nok
Artikkelside

forsyn

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør norrønt forsjá

Tyding og bruk

  1. Guds omsut og styring;
    guddomsmakt;
    Døme
    • takke forsynet for at det gjekk bra
Artikkelside

dumheit

substantiv hokjønn

Opphav

av dum

Tyding og bruk

  1. manglande forstand eller omtanke;
    Døme
    • det kan du takke di eiga dumheit for
  2. toskete, uklok handling, ytring eller liknande
    Døme
    • gjere ei dumheit
Artikkelside

bukke

bukka

verb

Opphav

frå lågtysk; samanheng med bøye (3

Tyding og bruk

  1. gjere ein bøyg i
    Døme
    • bukke jernstonga
  2. gjere eit bukk (3
    Døme
    • bukke og takke;
    • bukke djupt

Faste uttrykk

  • bukke og skrape
    syne stor og underdanig vørdnad
    • stå med hatten i handa og bukke og skrape
  • bukke under
    gå til grunne;
    døy
    • mange småsamfunn vil bukke under
Artikkelside
Side 4 av 5