Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
19 treff

Bokmålsordboka 5 oppslagsord

rå 5, råde 2

verb

Opphav

norrønt ráða

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • rå seg selv;
    • her er det jeg som rår;
    • ikke kunne rå for noe;
    • rå over store rikdommer, landområder;
    • rå grunnen alene
    • herske, være utbredt
      • her inne råder stillheten;
      • overalt rådde fortvilelse
  2. gi råd
    Eksempel
    • rå fra, til noe

Faste uttrykk

  • rå bot på
    rette på, skaffe til veie
  • rå med
    makte, holde styr på
Artikkelside

balstyring

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

person som er vanskelig å rå med
Eksempel
  • disse to balstyringene blir vanskelig å oppdra
Artikkelside

utkomme 1

substantiv intetkjønn

Opphav

av utkomme (2 betydning 1 trolig etter tysk

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • ha et solid utkomme
  2. Eksempel
    • se seg utkomme til noe;
    • det er ikke utkomme med dem – de er umulige å rå med eller bringe til fornuft
Artikkelside

råderett

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

rett (2 til å rå, disponere over noe
Artikkelside

balstyrig

adjektiv

Opphav

av lavtysk balstûrich ‘vanskelig å styre’

Betydning og bruk

som er vanskelig å rå med;
Eksempel
  • en balstyrig hest
Artikkelside

Nynorskordboka 14 oppslagsord

rå 6, råde 2

råda

verb

Opphav

norrønt ráða

Tyding og bruk

  1. styre, ha makt over, ha overtaket, herske;
    Døme
    • rå over rikdomar, landområde;
    • rå grunnen aleine;
    • her inne rår stilla
  2. gje råd (3, 2), gjere framlegg om;
    Døme
    • eg rår deg til, frå å fare;
    • styret rår til, frå at NN får stillinga
  3. i faste uttrykk

Faste uttrykk

  • den rådande meininga
    haldninga, standpunktet som dei fleste har, som det er fleirtal for
  • rå bot på
    bøte, rette på, ordne opp med
  • rå med seg
    vakne, sanse seg
  • rå med
    makte, halde styr på
  • rå seg sjølv
    gjere det ein sjølv vil
  • rå seg til
    avgjere (med seg sjølv);
    gjere seg ferdig til;
    syte for å få tak i
    • ho rådde seg til å reise;
    • han rådde seg til ny båt
Artikkelside

opphavsrett

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

rett (2, 1) skaparen av eit åndsverk eller etterkomarane har til å rå over verket
Døme
  • opphavsretten varer 50 år etter utgangen av det året opphavsmannen døydde
Artikkelside

gape over

Tyding og bruk

Sjå: gape
  1. ta inn i munnen
    Døme
    • gape over brødskiva
  2. prøve å rå med
    Døme
    • gape over for mykje
Artikkelside

gape

gapa

verb

Opphav

norrønt gapa

Tyding og bruk

  1. opne munnen;
    ha munnen vidopen
    Døme
    • gap opp!
    • krokodilla gapte høgt
  2. glo dumt eller forundra (med open munn);
    Døme
    • ho vart berre ståande og gape
  3. rope, skråle;
    skravle;
    skjemte
    Døme
    • ho gapa og lo
  4. stå open;
    glipe mykje
    Døme
    • såret gapte
    • brukt som adjektiv
      • eit gapande sår;
      • eit gapande hol i skroget;
      • late etter seg eit gapande tomrom

Faste uttrykk

  • gape over
    • ta inn i munnen
      • gape over brødskiva
    • prøve å rå med
      • gape over for mykje
Artikkelside

utkome, utkomme

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt útkoma ‘det å kome ut’; i tyding 3 truleg etter tysk

Tyding og bruk

  1. det å kome ut;
    stad der ein (eller noko) kjem ut
    Døme
    • utkoma frå huset
  2. noko som kjem ut;
    Døme
    • utkoma av arbeidet, utviklinga
  3. midlar til livsopphald;
    Døme
    • ha (ei) trygg, god, dårleg utkome;
    • ikkje ha utkome til bil
  4. Døme
    • sjå seg utkome med el. til noko;
    • det er ikkje utkome med dei – dei er umoglege å rå med el. forandre på
Artikkelside

umyndig

adjektiv

Tyding og bruk

  1. enno ikkje myndig
    Døme
    • umyndig ungdom
    • som substantiv:
      • ein umyndig med verje
  2. fråteken retten til å rå over formuen sin og gjere bindande avtaler;
    umyndiggjord
    Døme
    • gjere umyndig – ta frå (nokon) rådvelde over eigedom (til dømes på grunn av demens)
  3. som ikkje får rå godt nok over eigen lagnad (på grunn av mange restriksjonar, sentraldirigering eller liknande)
Artikkelside

sjølvråderett

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

rett (som eit folk, ein nasjon) har til å rå over seg sjølv
Døme
  • nasjonal sjølvråderett
Artikkelside

råderett

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

rett til å rå, disponere over noko
Døme
  • sjølvråderett
Artikkelside

fråråding

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å rå ifrå
Døme
  • saksøkje trass fråråding frå advokat
Artikkelside

eigedomsrett

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

rett (2, 4) til å rå over noko;
jamfør bruksrett
Døme
  • eigedomsretten til elva
Artikkelside
Side 1 av 2