Avansert søk

1763 treff

Bokmålsordboka 3 oppslagsord

Nynorskordboka 1760 oppslagsord

punkt

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt punktr; same opphav som punktum

Tyding og bruk

  1. lite, rundt merke;
    Døme
    • eit punkt etter ein note;
    • stjernene stod som lysande punkt på himmelen
  2. stad utan utstrekning
    Døme
    • to linjer kryssar kvarandre i eit punkt
  3. Døme
    • det vestlegaste punktet i Noreg
  4. steg i rørsle, prosess, utvikling eller liknande;
    Døme
    • kome til eit visst punkt
  5. Døme
    • eg har eit framlegg i tre punkt;
    • på det punktet tek du feil;
    • vi får drøfte saka punkt for punkt
  6. typografisk måleining
    Døme
    • åtte punkts skrift;
    • eit punkt er 0,37549 mm eller 1/12 cicero

Faste uttrykk

  • det springande punktet
    kjernen i ei sak;
    det avgjerande
  • kritisk punkt
    • stad i unnarennet i hoppbakke der overgangen byrjar
      • det kritiske punktet i bakken er på 90 meter
    • svært viktig eller avgjernde del av noko
      • prisen er eit kritisk punkt i forhandlingane
  • til punkt og prikke
    heilt nøyaktig;
    til minste detalj
    • dei har følgt lova til punkt og prikke
  • ømt/sårt punkt
    noko som er særleg sårbart hos ein person;
    noko som lett vekkjer irritasjon eller liknande
    • utsegna treffer eit ømt punkt hos mange;
    • tapet vart eit sårt punkt for meg

statist

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk av; latin stare ‘stå’

Tyding og bruk

person i ein film eller eit skodespel der han/ho er med i massescener eller liknande utan å ha noka verkeleg rolle
Døme
  • somme ifrå bygda var med som statistar;
  • spelarane våre vart statistarheilt underlegne

pram

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt prámr; opphavleg slavisk

Tyding og bruk

  1. rund- eller flatbotna robåt utan kjøl og med tverr akterende og frampart som går opp i ein (tverr) snute;
  2. flatbotna, ope lastefartøy;

posjere

posjera

verb

Opphav

frå fransk av poche ‘lomme’

Tyding og bruk

varme opp til ein temperatur like under kokepunktet

Faste uttrykk

spekulativ

adjektiv

Tyding og bruk

  1. djuptenkt, grublande
    Døme
    • ein spekulativ natur, type
    • som byggjer på rein tenking (og ikkje røynsle)
      • ei spekulativ tolking
  2. som er gjord (berre) for å tene pengar utan omsyn til etiske verdiar
    Døme
    • spekulative filmar, grammofonplater

skulke

skulka

verb

Opphav

truleg frå lågtysk; av skule (4

Tyding og bruk

  1. vere borte frå arbeidet eller skulen utan lovleg grunn;
    Døme
    • skulke skulen;
    • skulke ein time

platt

adjektiv

Opphav

gjennom lågtysk og fransk; frå gresk platys ‘flat’

Tyding og bruk

  1. simpel og utan raffinement;
    smaklaus, flau, plump (2, 2)
    Døme
    • ein platt vits;
    • platt humor
  2. med vinden rett bakanfrå
    Døme
    • segle platt
  3. brukt som adverb: langflatt, utstrekt
    Døme
    • leggje seg platt ned
  4. brukt som forsterkande adverb: plent, heilt
    Døme
    • platt umogleg

speke 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av spekje

Tyding og bruk

i visse uttrykk:
Døme
  • gå i spekebli speken;
  • hengje opp til speke

Faste uttrykk

  • i speke
    om fisk, kjøt: så mykje salta eller tørka at det kan etast utan koking eller steiking
    • silda var i speke;
    • hakka kjøt som er salta og i speke

plett 1

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ho hadde fått hissige, raude plettar på halsen
  2. feil, lyte (1;
    jamfør skamplett
    Døme
    • alle har plettar av skuld og skam
  3. stad, plass
    Døme
    • ein velsigna plett på jorda
  4. lita, rund kake
    Døme
    • bake plettar

Faste uttrykk

  • på pletten
    på rett stad og til rett tid
  • utan plett og lyte
    perfekt, feilfri
    • akkompagnementet er utan plett og lyte

melaninrik

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som inneheld mykje melanin
  2. med mørk hudfage
    Døme
    • melaninrike kvinner må kunne delta i debattar utan å møte hets