Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
78 treff

Nynorskordboka 78 oppslagsord

vesen

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk, av wesen ‘vere’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ha eit vinnande vesen
  2. Døme
    • politikkens vesen;
    • religionens inste vesen
  3. Døme
    • eit levande vesen;
    • overnaturlege vesen;
    • ynkelege, små vesen
  4. brukt som etterledd i samansetningar: grein av offentleg forvaltning;

Faste uttrykk

  • gjere vesen av
    lage (for) stort oppstyr av;
    bry seg (for) mykje med;
    leggje (for) stor vekt på
    • ein merkedag som eg ikkje har tenkt å gjere noko vesen av
Artikkelside

tynn

adjektiv

Opphav

norrønt þunnr

Tyding og bruk

  1. som har lita tjukn eller liten omkrins;
    smal
    Døme
    • tynn is;
    • tynt papir;
    • eit tynt lag;
    • tynne klede;
    • ei tynn stong;
    • den tynne tråden
  2. om levande vesen eller kroppsdel: med lite feitt og musklar;
    ikkje tjukk;
    Døme
    • ein lang og tynn kar;
    • ho var tynn og bleik;
    • ha tynne legger
  3. om væske, gass eller liknande: lite konsentrert;
    lettflytande;
    utvatna
    Døme
    • tynn kaffi;
    • ei tynn blanding;
    • suppa vart for tynn;
    • tynne oljer
  4. om gass eller liknande: lite konsentrert;
    lett
    Døme
    • tynn røyk;
    • tynn fjelluft
  5. lite tett;
    Døme
    • tynn skog;
    • ha tynt skjegg;
    • bli tynn i håret;
    • det er tynt med folk på tribunane;
    • det er tynt med poeng i boka
    • brukt som adverb:
      • kornet står tynt;
      • landet er tynt folka
  6. om lyd: utan kraft;
    spinkel (3), sped;
    Døme
    • svare med tynn røyst;
    • ein skimrande, tynn fiolintone
  7. utan tyngd (5);
    innhaldslaus;
    Døme
    • ei tynn historie;
    • tynt innhald;
    • ei tynn grunngjeving;
    • laget hadde for tynt angrep

Faste uttrykk

  • be tynt
    be inntrengjande og audmjukt
  • ein tynn ein
    ein drink med lite alkohol
  • ha tynn hud
    vere kjenslevar;
    vere tynnhuda (2), nærtakande
    • ho har så tynn hud og tek alt personleg
  • i tjukt og tynt
    i alle situasjonar og utan atterhald
    • dei heldt saman i tjukt og tynt
  • liggje tynt an
    vere i ei vanskeleg stode som kan få negative konsekvensar
  • på tynn is
    på usikker grunn;
    i ein situasjon ein ikkje har kontroll på
    • eg trur det, men her er eg på tynn is
Artikkelside

substans

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin, opphavleg ‘det som står under, ber noko’

Tyding og bruk

  1. i filosofi: det verkelege, konstante;
    indre vesen, kjerne, grunnhått i ein ting
  2. emne, materie, stoff
    Døme
    • kjemisk substans;
    • ein ting med diffus substans
  3. verdi (2), innhald (3) eller liknande
    Døme
    • føredraget var utan substans;
    • historia manglar substans
Artikkelside

elskverdig

adjektiv

Opphav

etter tysk liebenswürdig

Tyding og bruk

svært venleg og imøtekomande;
Døme
  • ho har eit elskverdig vesen;
  • han hadde vore så elskverdig å bere varene heim til oss
Artikkelside

utilnærmeleg

adjektiv

Tyding og bruk

som er umogleg eller vanskeleg å nærme seg;
avvisande, inneslutta, tilknappa, utilgjengeleg
Døme
  • ha eit kjølig og utilnærmeleg vesen
Artikkelside

utilgjengeleg

adjektiv

Tyding og bruk

  1. uråd å kome til eller ferdast på
    Døme
    • utilgjengeleg terreng
  2. uråd eller vanskeleg å skjøne
    Døme
    • boka er utilgjengeleg for vanlege folk
  3. sperra for innsyn
    Døme
    • materialet er utilgjengeleg for forskarar
  4. vanskeleg å få kontakt med eller kome inn på;
    Døme
    • ha eit utilgjengeleg vesen
Artikkelside

koke suppe på ein spikar

Tyding og bruk

Sjå: spikar
  1. gjere mykje ut av lite
  2. gjere stort vesen av ein bagatell
Artikkelside

spikar

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk; samanheng med spik

Tyding og bruk

kvass metalstift med hovud (4)
Døme
  • slå i ein spikar

Faste uttrykk

  • full spikar
    full gass
    • no blir det full spikar med trening
  • koke suppe på ein spikar
    • gjere mykje ut av lite
    • gjere stort vesen av ein bagatell
  • spikaren i kista
    handling eller hending som avgjer eller avsluttar noko
    • straumkostnadene vart spikaren i kista;
    • ordføraren sette spikaren i kista for prosjektet
  • treffe spikaren på hovudet
    finne det rette ordlaget;
    gje ein høveleg karakteristikk;
    seie noko slåande
  • tynn som ein spikar
    svært tynn
    • ho held seg tynn som ein spikar
Artikkelside

nett 2

adjektiv

Opphav

gjennom tysk og fransk, frå latin nitidus ‘skinande’; same opphav som netto (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • eit nett lite hus
  2. liten og velproporsjonert
    Døme
    • han er liten og nett;
    • ho har nette hender
  3. Døme
    • ha eit nett vesen
  4. temmeleg stor;
    ikkje så reint liten
    Døme
    • ein nett liten formue;
    • den nette sum av 5000 kr
  5. Døme
    • vere nett på det;
    • vere nett om pengane
Artikkelside

underdanig

adjektiv

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

som (altfor) lett føyer seg etter andre;
Døme
  • eit underdanig vesen
Artikkelside