Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 45 oppslagsord

heilskjegg

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

skjegg som dekkjer både kinn, hake og overleppe
Artikkelside

bison

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom latin; frå germansk

Tyding og bruk

klauvdyr i oksefamilien med korte horn, kraftig framkropp og med raudbrunt, krusete hårlag;
Bison

Faste uttrykk

  • amerikansk bison
    klauvdyr i slekta Bison med nesten svart framkropp og sidt skjegg som går frå haka og til forbeina;
    Bison bison
  • europeisk bison
    klauvdyr av slekta Bison med høgare bakparti og ein mindre pukkel enn amerikansk bison;
    visent;
    Bison bonasus
Artikkelside

hy

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt hý

Tyding og bruk

  1. tynt hår eller skjegg;
    dun
Artikkelside

kvit

adjektiv

Opphav

norrønt hvítr

Tyding og bruk

  1. med same farge som nyfallen snø (eit fargeinntrykk som kjem fram når mest alt lyset blir kasta attende)
    Døme
    • kvit skjorte;
    • teikne på kvitt papir;
    • det kvite huset;
    • smile med kvite tenner;
    • ete fiskebollar i kvit saus til middag
  2. om hår og skjegg: kvit (1) av elde
    Døme
    • bli heilt kvit i håret
  3. om person: med unormalt lys hudfarge, til dømes på grunn av sinnsrørsle eller hardt strev
    Døme
    • vere kvit av sinne;
    • vere kvit og bleik av inneliv
  4. om person: med lys hudfarge
    Døme
    • ei kvit kvinne i 50-åra
    • brukt som substantiv
      • det økonomiske gapet mellom kvite og svarte i USA
  5. brukt som substantiv: sjakkspelar med kvite brikker
    Døme
    • kvit vinn med remis;
    • springaren til kvit vart sett ut av spel
  6. om eldre forhold, brukt som substantiv: antirevolusjonær, antikommunistisk (etter den kongelege franske lilja)
    Døme
    • kampen mellom dei raude og dei kvite

Faste uttrykk

  • det kvite i auga
    den kvite senehinna i auga
    • ho var så sint at vi berre såg det kvite i auga
  • gå kvit
    om sjø eller bølgjer: ha skumtoppar
    • sjøen går kvit
  • heise det kvite flagget
    overgje seg
  • kvit brur
    brur kledd i kvitt
    • ho skal stå kvit brur
  • kvit elefant
    noko dyrt og unyttig
  • kvit fisk
    fisk som er kvit i kjøtet, til dømes torsk og sei
  • kvit jul
    jul med snø
  • kvit lygn
    lygn for å spare nokon for ei lei sanning;
    naudlygn
  • kvit magi
    hekseri og trolldom som ikkje skader andre
  • kvit månad
    månad utan alkoholbruk
  • kvit slavehandel
    handel med personar med kvit hudfarge, særleg kvinner, som blir selde som billig arbeidskraft eller til prostitusjon
  • kvit som eit laken
    svært bleik
    • han vart kvit som eit laken i andletet
  • kvitt brød
  • kvitt flagg
  • kvitt gull
    legering av gull, kopar, sink og nikkel som er mykje brukt i smykke
  • kvitt kjøt
    kjøt frå fjørfe, særleg kylling og kalkun
    • forbruket av kvitt kjøt har auka
  • på det kvite lerretet
    på filmduken, ved filmen
  • skyte ein kvit pinn etter
    gje opp som tapt;
    gje opp vona om
Artikkelside

hakeskjegg

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

skjegg på hake
Døme
  • med hakeskjegg som ei geit;
  • han har kvitt hakeskjegg
Artikkelside

velfrisert

adjektiv

Tyding og bruk

Døme
  • velfrisert hår og skjegg;
  • velfriserte hekkar, plenar
Artikkelside

tynn

adjektiv

Opphav

norrønt þunnr

Tyding og bruk

  1. som har lita tjukn, lite tverrmål;
    ikkje eller lite tjukk;
    Døme
    • tynn is;
    • tynt papir;
    • eit tynt lag;
    • tynne klede;
    • tynn stong, tråd;
    • ein lang og tynn kar;
    • tynn og bleik
  2. Døme
    • med tynn røyst;
    • be så tynt – innstendig
  3. spreidd, grisen, lite tett
    Døme
    • tynn skog;
    • kornet står tynt;
    • tynt hår, skjegg;
    • bli tynn i håret;
    • landet er tynt folka;
    • det er tynt med folk på tribunane;
    • det er tynt med poeng i boka
  4. om væske: som renn lett;
    som er mykje utblanda, utvatna
    Døme
    • tynne (mots feite) oljar;
    • tynn blanding;
    • suppa vart for tynn;
    • tynn kaffi, saft;
    • tynn pjolter – lite alkoholhaldig
    • om gass eller liknande: lite konsentrert;
      lett
      • tynn røyk;
      • tynn fjelluft
    • med lite næring
      • tynn kost
  5. uvektig, innhaldslaus;
    svak, sped, utan tyngd
    Døme
    • ei tynn historie;
    • tynt innhald;
    • ei tynn grunngjeving;
    • laget hadde for tynt angrep

Faste uttrykk

  • ha tynn hud
    vere tynnhuda (1 el. 2)
Artikkelside

topphue, topphuve

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

Døme
  • ein kar med raud topphue og skjegg
Artikkelside

stusse 2

stussa

verb

Opphav

frå tysk; same opphav som stusse (3

Tyding og bruk

  1. klippe stuttare
    Døme
    • stusse hår og skjegg;
    • stusse hekken
  2. Døme
    • stusse seg
  3. stelle til;
Artikkelside

stri 2, strid 2

adjektiv

Opphav

norrønt stríðr; av strid (1

Tyding og bruk

  1. som står rett opp eller ut;
    Døme
    • ha stritt hår og skjegg
  2. Døme
    • kald og stri vind;
    • elva gjekk stri;
    • ølet flaut i strie straumar – i rikelege mengder
  3. Døme
    • ei stri og hard kvinne;
    • ho stod stritt på sitt
  4. som leitar mykje på;
    Døme
    • ein stri tørn;
    • ha det stritt
  5. Døme
    • eit stritt krav;
    • ein stri pris
Artikkelside
Side 3 av 5