Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
17 treff

Nynorskordboka 17 oppslagsord

arrangement

substantiv inkjekjønn

Uttale

arangsjemangˊ

Opphav

frå fransk; sjå arrangere

Tyding og bruk

  1. Døme
    • eit lukka arrangement;
    • gå på eit ungdomskulturelt arrangement
  2. det å arrangere;
    Døme
    • stå for arrangementet av ein fest
  3. (varig) ordning;
    måte som noko er arrangert eller ordna på
    Døme
    • kome fram til eit arrangement;
    • eit nydeleg arrangement av blomstrar
  4. i musikk: utgåve av eit musikkstykke for ei viss besetning;
    Døme
    • framføre ein komposisjon i eit arrangement for kor og orkester
Artikkelside

spikre

spikra

verb

Opphav

av spikar

Tyding og bruk

  1. feste med spikar;
    slå i spikar
    Døme
    • spikre fast ei fjøl;
    • spikre igjen ei dør;
    • ho spikrar saman ei kasse;
    • dei hamra og spikra
  2. overført tyding: fastleggje
    Døme
    • spikre ei avtale;
    • programmet for arrangementet er spikra

Faste uttrykk

  • sitje/stå som spikra
    • sitje fast;
      stå heilt urørleg
      • vindauget sat som spikra;
      • ho står som spikra i døropninga
    • vere festa i minnet
      • opplevingane frå krigen sit som spikra
Artikkelside

høgsete

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt hásæti

Tyding og bruk

  1. om norrøne forhold: gjævaste sete i stove eller hall
  2. plass ved enden av langbordet

Faste uttrykk

  • setje i høgsetet
    halde (noko) for særleg viktig
    • tryggleiken vart sett i høgsetet under arrangementet;
    • trivsel står i høgsetet på skulen
Artikkelside

dele 2

dela

verb

Opphav

norrønt deila(st); opphavleg frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. stykkje opp ein heilskap i mindre einingar;
    kløyve, skilje
    Døme
    • dele noko på tvers
    • brukt som adjektiv:
      • det er delte meiningar om kva som er best;
      • mange foreldre har delt omsorg
  2. Døme
    • gonge og dele;
    • 12 delt på 3 er 4
  3. skifte (2, 5), fordele;
    Døme
    • fiskarane delte fangsten mellom seg;
    • arbeidet er delt på fleire byggjefirma
  4. ha felles eigarskap over;
    ha saman
    Døme
    • dele hybel;
    • dele æra;
    • eg deler ikkje meininga di
  5. informere, fortelje, kunngjere;
    gje andre innsikt i
    Døme
    • venninnene delte alt med kvarandre;
    • dele innlegg på sosiale medium;
    • dele meiningane sine;
    • han delte erfaringane sine med gruppa

Faste uttrykk

  • dele inn
    samle i ulike grupper eller inndelingar;
    gruppere, avgrense (2)
    • boka er delt inn i femten kapittel
  • dele seg
    splitte seg i fleire delar eller komponentar;
    samle seg i to eller fleire grupperingar
    • retten delte seg i saka
  • dele syn
    vere samd
    • eg deler syn med partiet i mange saker
  • dele ut
    gje (1), overrekkje;
    fordele
    • dele ut ein pris;
    • dei delte ut gratis vaflar på arrangementet
Artikkelside

dato

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin ‘(det) som er gjeve’, bøyingsform av datum

Tyding og bruk

  1. (nummer for) viss dag (i månaden)
    Døme
    • på same dato;
    • ein passande dato;
    • datoen i dag;
    • seie ein eksakt dato;
    • finne ein endeleg dato til arrangementet;
    • oppgje stad og dato
  2. tid for opphav (1)
    Døme
    • problemet er ikkje av ny dato;
    • ein tradisjon av gammal dato

Faste uttrykk

  • dags dato
    i dag
    • per dags dato;
    • til dags dato har det ikkje hendt;
    • avtalen gjeld frå dags dato
  • gå ut på dato
    • gå over haldbarheitsdatoen
      • vara har gått ut på dato;
      • ete mat som har gått ut på dato;
      • denne mjølka er utgått på dato
    • bli foraldra, gammaldags eller avleggs
      • meiningar som har gått ut på dato;
      • togskjenene har for lengst gått ut på dato;
      • dette systemet er utgått på dato
  • setje ein dato
    bestemme kva dag noko skal skje
    • setje ein dato for bryllaupet;
    • arrangøren har ikkje sett ein dato enno
Artikkelside

ad undas

adverb

Uttale

ad unˊdas

Opphav

frå latin ‘til bølgjene’

Faste uttrykk

  • gå ad undas
    gå tapt;
    ikkje bli noko av
    • heile arrangementet gjekk ad undas
Artikkelside

virak

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk; samanheng med vie og røyk

Tyding og bruk

  1. gummiharpiks brukt til røykjelse
  2. overstrøymande ros;
    hylling
    Døme
    • stor virak for skodespelarane etter premieren
  3. Døme
    • vere lei av all viraken;
    • viraken omkring arrangementet
Artikkelside

utsetje, utsette

utsetja, utsetta

verb
kløyvd infinitiv: -a

Tyding og bruk

  1. vente med til seinare;
    Døme
    • utsetje møtet
  2. ha innvendingar;
    kritisere
    Døme
    • ha mykje å utsetje på arrangementet
  3. la risikere;
    la bli råka;
    Døme
    • utsetje nokon for overgrep;
    • utsetje seg for fare;
    • bli utsett for ei ulykke
Artikkelside

dele ut

Tyding og bruk

Sjå: dele
Døme
  • dele ut ein pris;
  • dei delte ut gratis vaflar på arrangementet
Artikkelside

setje i høgsetet

Tyding og bruk

halde (noko) for særleg viktig;
Sjå: høgsete
Døme
  • tryggleiken vart sett i høgsetet under arrangementet;
  • trivsel står i høgsetet på skulen
Artikkelside
Side 1 av 2