Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 67 oppslagsord

skeie ut

Tyding og bruk

kome på avvegar moralsk;
Sjå: skeie
Artikkelside

galen

adjektiv

Opphav

norrønt galinn, opphavleg ‘fortrolla’; opphavleg perfektum partisipp av gale

Tyding og bruk

  1. som er frå vitet, frå seg sjølv
    Døme
    • eg trur eg blir galen av dette bråket;
    • mannen må jo vere sprøyte galen;
    • te seg som galne
  2. styrlaus (2), vill (4), laussleppt;
    sinna
    Døme
    • galne påfunn;
    • vere ung og galen;
    • bli galen på ein for noko;
    • full og galen
  3. svært ihuga, huga eller hugteken;
    vill etter
    Døme
    • ho er heilt galen etter han;
    • han er galen etter å spele fotball;
    • vere galen etter søtt
  4. Døme
    • kua er galen
  5. ikkje korrekt;
    Døme
    • ta galen lei;
    • rette og galne svar;
    • riv ruskande galne opplysningar;
    • det er noko gale med motoren
    • brukt som adverb
      • klokka går gale;
      • dei fór gale i denne saka
  6. ikkje bra;
    Døme
    • det er noko gale fatt;
    • det er for gale at han aldri skulle gifte seg;
    • gå frå gale til verre;
    • det heldt på å gå gale på køyreturen;
    • det er så gale med meg no at eg søv ikkje om nettene
  7. ulovleg, moralsk klanderverdig
    Døme
    • det er gale å lyge;
    • dette er gale av deg;
    • kome på galne vegar;
    • kva har eg eigenleg gjort deg gale?

Faste uttrykk

  • aldri så gale at det ikkje er godt for noko
    ei hending som berre ser uheldig ut, kan likevel føre med seg noko positivt
Artikkelside

hemning

substantiv hokjønn

Opphav

av hemme

Tyding og bruk

psykisk (eller moralsk) band som hindrar ein i å utfalde seg eller te seg naturleg
Døme
  • ha hemningar;
  • drikke for å bli kvitt hemningane;
  • ikkje ha hemningar når det gjeld å kome seg fram
Artikkelside

depravere

depravera

verb

Tyding og bruk

gjere moralsk dårlegare;
  • brukt som adjektiv
    • ein depravert person
Artikkelside

degenerering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. negativ biologisk utvikling;
    Døme
    • KOLS fører til degenerering av respirasjonssystemet
  2. moralsk eller åndeleg forfall;
    Døme
    • sjeleleg degenerering
  3. prosess der namnet på eit varemerke blir brukt som nemning på produkt av same types over lengre tid, slik at produsenten mistar eineretten på ordet
    Døme
    • ‘nylon’ var tidlegare eit varemerke, men har gått gjennom ei degenerering
Artikkelside

utskeiing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å skeie ut;
tilfelle av moralsk forfall;
råflott påkostnad
Døme
  • tillate seg visse utskeiingar på lønningsdagen
Artikkelside

utgliding

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å gli ut, rase ut
    Døme
    • utgliding av leire
  2. det å gli ut, utarte
    Døme
    • det har skjedd ei utgliding med alle dispensasjonane frå lova;
    • moralsk utgliding
Artikkelside

uskuldig, uskyldig

adjektiv

Tyding og bruk

  1. utan skuld (1), skuldlaus
    Døme
    • bli kjend uskuldig i ranet;
    • bli uskuldig dømd
  2. moralsk rein, uforderva
    Døme
    • uskuldig som eit barn (i mors liv)
  3. Døme
    • eit uskuldig barn, blikk
  4. Døme
    • ein uskuldig spøk, sport;
    • ei uskuldig liding
Artikkelside

uskuld, uskyld 1

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å vere skuldlaus
    Døme
    • prove uskulda si
  2. god moralsk livnad eller innstilling
    Døme
    • leve i uskuld
  3. naivitet, truskuld, ukunne (om moral)
    Døme
    • barnleg uskuld
  4. ualvorleg stode eller tilhøve;
    harmløyse
    Døme
    • nappast litt i all uskuld
Artikkelside

sump

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk; tysk

Tyding og bruk

vått, myrete område;
Døme
  • liggje og rotne i sumpen – òg: gå til grunne moralsk
Artikkelside
Side 4 av 7