Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 24 oppslagsord

hysje 2, hysse

hysja, hyssa

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

lydord; samanheng med hose (2

Tyding og bruk

  1. be nokon vere stille eller bråke mindre
    Døme
    • ho hysjar på meg
  2. fare susande av stad, suse i veg;
    Døme
    • han køyrde så det var berre så det hysja;
    • han hysja i veg

Faste uttrykk

  • hysje ned
    • få til å vere stillare;
      roe ned
      • læraren hysjar ned elevane
    • forsøke å skjule;
      dysse ned
      • sjølvmorda vart hysja ned
Artikkelside

kjensleløyse

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør -løyse

Tyding og bruk

  1. det å ikkje vere i stand til å kjenne (2, 2)
    Døme
    • kjensleløysa i fingeren var i ferd med å gje seg
  2. det å mangle, fortrengje eller skjule kjensler;
    mangel på medkjensle
    Døme
    • det var apati og kjensleløyse som herska;
    • argumentasjonen er prega av logikk og kjensleløyse
Artikkelside

dekkje, dekke 2

dekkja, dekka

verb

Opphav

frå lågtysk; same opphav som tekke (4

Tyding og bruk

  1. leggje over;
    Døme
    • landskapet er dekt av flaumvatn;
    • snøen dekte marka;
    • dekkje matrestane med plast;
    • flisene dekte veggen
  2. gjere eit bord klart for måltid;
    setje fram tallerkenar, glas, bestikk, dukar og liknande
    Døme
    • dekkje bordet;
    • bordet var dekt til selskap;
    • vi dekte til 12 mann
  3. vere stor nok til å utlikne (2) eller betale;
    Døme
    • dekkje eit behov;
    • bedrifta dekte reisekostnadene;
    • dekkje etterspurnaden etter ei vare;
    • få dekt utgiftene sine
  4. vere identisk eller kongruent med;
    svare til, vere lik;
    vere likeverdig med
    Døme
    • figurane dekkjer kvarandre;
    • dei to omgrepa dekkjer ulike fenomen
  5. omfatte, femne (2) om;
    gjelde
    Døme
    • lærebok som skal dekkje ein periode på fleire hundre år;
    • kulturhuset skal dekkje heile regionen;
    • legen dekkjer eit stort område;
    • norskfaget skal dekkje mange emne;
    • politiet treng meir ressursar for å dekkje alle oppgåvene sine
  6. verne mot angrep, mistanke eller liknande;
    Døme
    • dekkje nokon med falsk forklaring;
    • finne ord å dekkje seg bak;
    • har du ein skriftleg kontrakt, er du dekt mot det meste;
    • dekkje seg bak ein fasade
  7. referere eller rapportere frå;
    skildre alt om
    Døme
    • dekkje landsmøtet for avisa;
    • reporteren som dekte vinter-OL
  8. om hund, særleg i kommando: leggje seg ned
    Døme
    • dekk!

Faste uttrykk

Artikkelside

geisp, gjesp

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt geispi; jamfør geispe

Tyding og bruk

  1. det å geispe (ein einskild gong)
    Døme
    • skjule ein geisp
  2. noko som er kjedeleg
    Døme
    • fotballkampen var ein stor geisp
  3. person som geispar (mykje);
Artikkelside

djupareliggjande, djupareliggande

adjektiv

Tyding og bruk

som ligg djupare;
Døme
  • eit avtalt kompromiss for å skjule djupareliggjande årsaker
Artikkelside

dekkadresse

substantiv hokjønn

Opphav

av dekkje

Tyding og bruk

fiktiv adresse som blir brukt for å skjule den verkelege
Døme
  • sende brev til ei dekkadresse
Artikkelside

fordekt

adjektiv

Opphav

frå lågtysk ‘dekt, løynd’; av forelda fordekke ‘skjule’

Tyding og bruk

  1. skjult, løynd
    Døme
    • ein fordekt politiaksjon
  2. Døme
    • det er noko fordekt ved desse folka
Artikkelside

fikenblad

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. blad av fikentreet
  2. i overført tyding: noko ein prøver å skjule manglane sine bak
    Døme
    • saka har blitt eit politisk fikenblad
Artikkelside

fiasko

substantiv hankjønn

Opphav

frå italiensk ‘flaske’

Tyding og bruk

noko heilt mislykka;
totalt nederlag
Døme
  • stykket vart ein fiasko;
  • gjere fiasko;
  • prøve å skjule fiaskoen
Artikkelside

ferniss

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom lågtysk, frå fransk vernis; av mellomalderlatin veronix

Tyding og bruk

  1. olje eller lakk som størknar og gjev ei blank, dekkjande hinne
    Døme
    • tynne fernissen før bruk;
    • leggje ferniss på måleriet
  2. i overført tyding: overflatisk glans, fin overflate;
    ytre lag som løyner det eigenlege innhaldet
    Døme
    • skrape i fernissen for å få fram dei faktiske meiningane;
    • skjule seg bak ein ferniss av gode manerar
Artikkelside
Side 2 av 3