Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 448 oppslagsord

sak

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt sǫk; samanheng med søkje (1

Tyding og bruk

  1. i jus: tvistemål som er til rettsleg førehaving;
    Døme
    • føre sak mot nokon;
    • saka er oppe til doms
  2. noko som vedkjem eller ligg på (til) einkvan;
    Døme
    • dette er ei sak mellom oss to;
    • kommunestyret handsama femten saker;
    • saka er avgjord;
    • sikker i si sak – trygg på at ein har rett;
    • det kjem ikkje saka ved;
    • gjere sams sak med;
    • ei sak for seg – noko som skal handsamast sjølvstendig;
    • setje seg inn i saka;
    • ta opp ei sak i spørjetimen;
    • gå rett på sak – snakke beint ut om noko;
    • halde seg til saka
  3. Døme
    • fråhaldssak;
    • målsak;
    • stø ei god sak;
    • det blir mi sak;
    • bland deg ikkje opp i mine saker;
    • gjere sakene sine bra
      • òg i samansetningar som
    • omstende, tilhøve
      • slik står sakene no;
      • det er ei lett el. smal sak;
      • det er inga sak;
      • det er så si sak – det er ikkje utan vågnad, det er ikkje så enkelt; det får så vere
  4. det eigenlege, verkelege tilhøvet
    Døme
    • saka er den at …;
    • det er det som er saka!
  5. Døme
    • set sakene dine her;
    • ikkje rot i mine saker;
    • saker og ting;
    • det var saker det! – flotte greier

Faste uttrykk

  • sterke saker
    alkohol
  • søte saker
    slikkeri
Artikkelside

sake 2

saka

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

same opphav som sake (3

Tyding og bruk

kaste kort av ein annan farge når ein ikkje har den fargen som er spela ut
Artikkelside

sake 3

saka

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt saka; av sak

Tyding og bruk

  1. skulde, klage (på)
    Døme
    • kjenne seg saka i noko – kjenne at ein ikkje er uskuldig

Faste uttrykk

  • sake seg
    kjære seg for noko leitt
Artikkelside

brennande

adjektiv

Opphav

av brenne (1

Tyding og bruk

  1. som brenn
    Døme
    • eit brennande hus;
    • ein brennande fakkel;
    • under Spanias brennande sol
    • brukt som adverb:
      • brennande varm kaffi;
      • det var brennande heitt ute
  2. prega av sterke kjensler;
    intens
    Døme
    • brennande lyst;
    • brennande interesse;
    • ho hadde eit brennande ynske;
    • sjå på nokon med eit brennande blikk;
    • ha eit brennande hjarte for alle som lid
    • brukt som adverb:
      • vere brennande harm;
      • han var brennande oppteken av filosofi
  3. særs viktig;
    maktpåliggjande, presserande
    Døme
    • eit brennande spørsmål;
    • ta opp ei brennande sak
    • brukt som adverb:
      • saka er framleis brennande aktuell
  4. brukt forsterkande: svært stor, sterk
    Døme
    • i ein brennande fart
    • brukt som adverb: særs, svært, veldig;
      jamfør brenn- (2)
      • han fór brennande fort ut døra
Artikkelside

brille

substantiv hokjønn

Opphav

frå lågtysk; same opphav som beryll

Tyding og bruk

  1. særleg i fleirtal: to slipte brilleglas i innfatning som ein kan bere framfor auga, og som anten betrar synet til brukaren eller vernar auga
    Døme
    • eit par briller;
    • bruke briller
  2. i overført tyding: synsvinkel som ein ser ei sak frå
    Døme
    • sjå verda gjennom andre sine briller;
    • bli kjent med fortida gjennom moderne briller;
    • studere kunst med politiske briller
Artikkelside

brigade

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, frå italiensk brigata; av mellomalderlatin briga ‘strid’

Tyding og bruk

  1. operativ hæravdeling som er sett saman av fleire bataljonar med støtteavdelingar
    Døme
    • sende ut ein brigade i internasjonale operasjonar
  2. organisert samling av menneske som arbeider for ei sak
    Døme
    • ein brigade med ungdomar som skal drive solidaritetsarbeid i Latin-Amerika
Artikkelside

brenne 1

brenna

verb

Opphav

norrønt brenna

Tyding og bruk

  1. vere i brann;
    stå i loge;
    Døme
    • låven brenn;
    • det brann hos grannen;
    • det vil ikkje brenne i omnen
  2. lyse som eld;
    skine sterkt
    Døme
    • himmelen brann i vest;
    • stjernene brenn på himmelen
  3. bli uttørka av for sterk varme;
    bli svidd
    Døme
    • graset brann og visna bort
  4. Døme
    • næringsemne som brenn i cellene
  5. vere eller kjennast heit
    Døme
    • føtene brann i skoa;
    • blodet brenn i årene
  6. Døme
    • halsen brann av tørste;
    • såret brann
  7. ha sterke kjensler for noko;
    vere intenst oppteken av noko;
    kjenne sterk trong eller lyst;
    Døme
    • brenne av lyst til å hjelpe;
    • brenne for ei sak;
    • ho brenn for miljøet;
    • han brenn etter å kome i gang

Faste uttrykk

  • brenne inne med
    • ikkje få selt noko ein vil bli av med
      • brenne inne med varene
    • ikkje få seie noko ein vil ha fram
      • brenne inne med eit spørsmål
  • brenne inne
    miste livet ved brann inne i ein bygning
    • heile buskapen brann inne
  • brenne ned
    • brenne til det er oppbrukt
      • lyset brann ned
    • bli heilt øydelagd i brann
      • huset brann ned til grunnen
  • brenne opp
    brenne til det ikkje er noko att
    • bålet har brunne opp;
    • huset brann opp
  • brenne ut
    • brenne til det ikkje er noko att
      • bålet har brunne ut;
      • bilen brann ut
    • om sjukdom: slutte å vere aktiv
      • gikta har brunne ut
Artikkelside

oppklaringsmøte, oppklåringsmøte

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

møte for å klarleggje ei sak
Døme
  • kalle inn til oppklaringsmøte i leiinga
Artikkelside

proteststorm

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

svært sterk reaksjon på sak, hending eller liknande;
storm (2) av protestar
Døme
  • avgjerda har ført til ein proteststorm
Artikkelside

prosedere

prosedera

verb

Opphav

frå latin ‘skride fram’

Tyding og bruk

i jus: føre ei sak for retten

Faste uttrykk

  • prosedere på
    argumentere mot;
    påstå
    • ho prosederte på at ho ikkje hadde gjort det
Artikkelside
Side 1 av 45