Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
27 treff

Bokmålsordboka 13 oppslagsord

konkret 3

adjektiv

Opphav

av latin concrescere ‘vokse sammen’

Betydning og bruk

  1. som kan oppfattes med sansene;
    som bygger på virkelige forhold, er knyttet til en bestemt situasjon, sammenheng eller lignende;
    håndgripelig, virkelighetsnær;
    Eksempel
    • en konkret sak;
    • konkrete tiltak;
    • gi et konkret eksempel;
    • ha noe konkret å holde seg til
  2. i språkvitenskap: som betegner noe som en enkeltting i den fysiske virkeligheten;
    Eksempel
    • konkrete substantiver
  3. i billedkunst, litteratur og musikk: preget av konkretismen
    Eksempel
    • avantgardistiske tradisjoner som dadaisme og konkret poesi
Artikkelside

progresjon

substantiv hankjønn

Opphav

av latin progredi ‘skride fram’

Betydning og bruk

  1. det å utvikle seg;
    framskritt, stigning
    Eksempel
    • det er fin progresjon i framstillingen fra det konkrete til det abstrakte
  2. skatteordning der skatteprosenten stiger med størrelsen av inntekten
    Eksempel
    • høy progresjon i skattleggingen
  3. i matematikk: rekke (1
Artikkelside

rapport

substantiv hankjønn

Opphav

fra fransk; jamfør rapportere

Betydning og bruk

  1. melding om konkrete saksforhold i forbindelse med en hendelse, et gjennomført oppdrag eller lignende
    Eksempel
    • skrive en rapport;
    • avgi rapport;
    • de mottok rapporten
  2. repeterende del av mønster i tekstil, på tapet eller lignende
Artikkelside

overført

adjektiv

Opphav

av overføre

Betydning og bruk

som har en annen betydning enn den konkrete
Eksempel
  • bruke et ord i overført betydning
Artikkelside

nonfigurativ

adjektiv

Opphav

av non-

Betydning og bruk

om kunst: som ikke avbilder eller gjengir personer eller gjenstander fra den synlige og konkrete virkeligheten;
motsatt figurativ
Eksempel
  • et nonfigurativt maleri;
  • en nonfigurativ skulptur
Artikkelside

konkretisme

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

retning i billedkunst, musikk og litteratur som konsentrerer seg om de konkrete (3 (visuelle, lydlige eller ortografiske) egenskapene til materialet
Artikkelside

kasuistikk

substantiv hankjønn

Opphav

fra fransk; av latin casus ‘forhold, tilfelle’

Betydning og bruk

  1. beskrivelse av ett eller flere enkelttilfeller av en sykdom
    Eksempel
    • kasuistikkene gjennomgås regelmessig ved sykehuset
  2. i etikk og teologi: det å anvende allmenne moralprinsipper på de enkelte konkrete tilfeller
  3. spissfindig resonnement;
    Eksempel
    • han ble overbevist av sin egen kasuistikk
Artikkelside

facts

substantiv

Uttale

fækts

Opphav

av engelsk flertall av fact ‘faktum’; jamfør faktum

Betydning og bruk

konkrete opplysninger;
Eksempel
  • vi må ha facts å gå ut fra
Artikkelside

intuisjon

substantiv hankjønn

Opphav

av middelalderlatin intuitio ‘anskuelse, syn’; av latin intueri ‘se på, betrakte’

Betydning og bruk

umiddelbar oppfatning eller forståelse av noe;
innsikt uten hjelp av refleksjon eller erfaring
Eksempel
  • kunstnerisk intuisjon;
  • handle ut fra ren intuisjon;
  • oppgaven krever mer intuisjon og fantasi enn konkrete kunnskaper
Artikkelside

-ing 1

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

norrønt -ing, -ingr, -ingi

Betydning og bruk

  1. suffiks i personbetegnelser;
    i ord som dronning og kjerring
  2. suffiks i betegnelse for konkrete ting;
    i ord som linning
  3. suffiks i substantiv som betegner verbalhandlinger;
    i ord som brøyting og skyting
Artikkelside

Nynorskordboka 14 oppslagsord

konkret 3

adjektiv

Opphav

av latin concrescere ‘vekse saman’

Tyding og bruk

  1. som ein kan oppfatte med sansane;
    som byggjer på røynlege forhold, er knytt til ein viss situasjon, samanheng eller liknande;
    handgripeleg, røyndomsnær;
    Døme
    • ei konkret sak;
    • ha konkrete planar for noko;
    • eit konkret minne
  2. i språkvitskap: som nemner noko som ein einskildting i den fysiske verda;
    Døme
    • konkrete substantiv
  3. i biletkunst, litteratur og musikk: prega av konkretismen
    Døme
    • ein konsert med konkret musikk
Artikkelside

progresjon

substantiv hankjønn

Opphav

av latin progredi ‘skride fram’

Tyding og bruk

  1. det å utvikle seg;
    framgang, framsteg, stiging
    Døme
    • ein jamn progresjon frå det konkrete til det abstrakte
  2. det at skatteprosenten aukar med stigande nettoinntekt
    Døme
    • høg skatteprogresjon
  3. i matematikk: rekkje (1, 3)
Artikkelside

rapport

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; jamfør rapportere

Tyding og bruk

  1. melding om konkrete sakstilhøve i samband med ei hending, eit gjennomført oppdrag eller liknande
    Døme
    • skrive ein rapport;
    • gje rapport;
    • dei tok imot rapport
  2. mønstereining i vevnad, på tapet eller liknande
Artikkelside

overført

adjektiv

Opphav

av overføre

Tyding og bruk

som har ei anna tyding enn den konkrete
Døme
  • bruke eit ord i overført tyding
Artikkelside

nonfigurativ

adjektiv

Opphav

av non-

Tyding og bruk

om kunst: som ikkje viser eller gjev att personar eller ting frå den synlege og konkrete røyndomen;
motsett figurativ
Døme
  • eit nonfigurativt måleri;
  • ein nonfigurativ skulptur
Artikkelside

liggje, ligge

liggja, ligga

verb

Opphav

norrønt liggja

Tyding og bruk

  1. om person eller dyr: vere i meir eller mindre vassrett stilling
    Døme
    • liggje både på magen og på sida;
    • ho låg utstrekt;
    • hunden låg på graset
    • brukt som adjektiv
      • liggjande stilling
  2. vere på ein viss plass, ofte over tid;
    vere i ei viss stilling
    Døme
    • boka ligg på bordet;
    • pengane ligg i skuffa;
    • byen ligg på nordsida;
    • huset ligg fint til;
    • prisen ligg på om lag 100 kr;
    • liggje lågt i terrenget;
    • reinhaldsverket ligg under kommunen;
    • skipet ligg i land
  3. i overført tyding: vere naturleg, forståeleg;
    hengje saman med;
    Døme
    • det ligg nær å tru det;
    • årsaka ligg i dei låge strømprisane
  4. kvile i seng, halde senga
    Døme
    • liggje til sengs;
    • liggje og fryse;
    • liggje sjuk med feber
  5. vere utbreidd over, dekkje
    Døme
    • snøen låg meterhøg;
    • det låg rim på marka
  6. vere i ein viss tilstand
    Døme
    • liggje på latsida;
    • liggje i bløyt;
    • liggje brakk;
    • golvet låg fullt av klede;
    • liggje vêrfast;
    • liggje på lur;
    • liggje i trening;
    • liggje i tingingar

Faste uttrykk

  • liggje an
    vere plassert (i høve til andre);
    stille seg, teikne, ha utsikt (til)
    • liggje dårleg an;
    • det norske laget låg godt an etter første etappe
  • liggje att
    vere att, vere gløymd
  • liggje etter
    ikkje halde følgje
  • liggje for døden
    vere døyande;
    liggje på dødsleiet
    • liggje for døden i ei veke;
    • det året han låg for døden
  • liggje for
    passe til evnene og interessene til nokon
    • grammatikk ligg ikkje for dei
  • liggje føre
    vere til stades;
    finnast (1), eksistere (1)
    • materialet ligg endeleg føre i bokform;
    • det ligg ikkje føre konkrete planar for gjennomføringa
  • liggje i
    tyde, implisere
    • kva ligg det i den utsegna?
  • liggje med
    ha samleie med
  • liggje nede
    stå stille, ikkje vere i gang
    • straumnettet ligg nede
  • liggje noko under
    vere skjult eller hemmeleg
    • her ligg det noko under
  • liggje over
    • om person: overnatte
    • om fartøy: halle på sida
  • liggje på likstrå
    liggje på seng fram til gravferda
  • liggje på likstrå
    liggje på seng fram til gravferda
  • liggje til grunn
    vere årsak til eller grunnlag for
    • visjonane som ligg til grunn for satsinga
  • liggje til rette/rettes
    høve, passe bra
    • forholda ligg godt til rette for effektivt arbeid no
  • liggje til
    høyre til
    • det ligg til familien å vere snobbete
  • liggje under for
    vere avhengig av
    • han låg under for alkoholen
Artikkelside

konkretisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

retning i biletkunst, musikk og litteratur som konsentrerer seg om dei konkrete (3 (visuelle, lydlege eller ortografiske) eigenskapane til materialet
Artikkelside

facts

substantiv

Uttale

fækts

Opphav

av engelsk fleirtal av fact ‘faktum’; jamfør faktum

Tyding og bruk

konkrete opplysningar;
Døme
  • vi må ha facts å gå ut frå
Artikkelside

-ing 2

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt -ing, -ingr, -ingi

Tyding og bruk

suffiks i nemning for konkrete ting;
i ord som linning og sikring (2
Artikkelside

liggje føre

Tyding og bruk

vere til stades;
Sjå: føre, liggje
Døme
  • materialet ligg endeleg føre i bokform;
  • det ligg ikkje føre konkrete planar for gjennomføringa
Artikkelside
Side 1 av 2