Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
27 treff

Nynorskordboka 27 oppslagsord

avtrykk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. merke som kjem fram når noko blir trykt inn i eit mjukare stoff
    Døme
    • dei såg avtrykk i snøen etter skoa
  2. i overført tyding: spor ein let etter seg;
    merke etter aktivitet
    Døme
    • partiet har sett avtrykket sitt på statsbudsjettet;
    • elektroniske avtrykk
  3. trykt attgjeving av noko;
    Døme
    • avtrykk av eit bilete
Artikkelside

trykkje, trykke

trykkja, trykka

verb

Opphav

jamfør gammalsvensk þrykkja

Tyding og bruk

  1. presse, klemme;
    Døme
    • han trykte handa hennar;
    • trykkje på knappen;
    • trykkje hardt på bremsen;
    • bakparten av bilen vart trykt inn i samanstøyten;
    • han trykkjer nasen flat mot vindauget;
    • trykkje saman avfall for å gjere det meir kompakt;
    • barnet trykkjer seg inn til mora;
    • dei trykte seg saman under parasollane
  2. vere avventande og kjenne seg brydd;
    Døme
    • dei stod der og trykte og visste ikkje kva dei skulle gjere
  3. vere i ein vanskeleg situasjon
    Døme
    • vi må hjelpe der det trykkjer mest
  4. underkue
    Døme
    • kolonimaktene trykte ned andre folkeslag
  5. framstille (publikasjon, skrift eller liknande av) bokstavar eller bilete med trykkpresse eller liknande;
    jamfør trykt (1)
    Døme
    • trykkje bøker
  6. lage avtrykk av mønster eller bilete på noko
    Døme
    • trykkje mønster på stoff
  7. om visse småvilt og fuglar: liggje urørleg for ikkje bli sett
    Døme
    • ein hare sat og trykte under ei gran

Faste uttrykk

  • kvar skoen trykkjer
    kvar vanskane ligg
    • leiinga må vite kvar skoen trykkjer;
    • innbyggjarane kjenner kvar skoen trykkjer;
    • dei legg ikkje skjul på kvar skoen trykkjer
  • trykkje på
    gjere seg gjeldande
    • einsemda trykkjer på
  • trykkje på dei rette knappane
    gjere det rette i ein viss situasjon
  • trykkje til
    gjere eit krafttak
    • dei trykkjer til med angrepsspelet
  • trykkje til sitt bryst
    godkjenne;
    like godt
    • ein festival som lokalbefolkninga trykkjer til sitt bryst
Artikkelside

spor 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt spor; samanheng med spenne (3

Tyding og bruk

  1. synleg avtrykk eller merke på bakken (eller anna underlag) etter menneske, dyr eller køyretøy som har gått eller passert på annan måte;
    Døme
    • sjå ferske spor etter bjørn;
    • sjå spor etter gummistøvlar i søla;
    • det var djupe spor etter traktoren på jordet
  2. veg (1) i form av skjenegang, (preparert) skiløype eller liknande
    Døme
    • godstoget gjekk av sporet;
    • gå i nypreparerte spor
  3. i overført tyding: gang i utvikling;
    Døme
    • få samtala over i eit anna spor
  4. synleg teikn eller rest;
    Døme
    • finne spor etter gamle buplassar;
    • politiet fann få spor på åstaden
  5. i overført tyding: preg som noko har etterlate;
    teikn
    Døme
    • spor av mismot;
    • boka ber spor av at forfattaren har slite med stoffet
  6. i overført tyding: etterverknad
    Døme
    • dei byrja å sjå spor av satsinga på feltet
  7. renne til å setje noko inn i
    Døme
    • sporet på eit skruehovud
  8. seksjon (med ein melodi) på vinylplate, cd eller liknande
    Døme
    • ei vinylplate med ti spor
  9. eitt av fleire felt for lydopptak i bandspelar eller digital programvare som rommar éi einskild stemme eller eitt einskilt instrument
    Døme
    • ein bandspelar med åtte spor

Faste uttrykk

  • ikkje det spor
    ikkje i det heile teke;
    ikkje det minste
    • eg har ikkje det spor lyst;
    • han vart ikkje det spor sint
  • setje på sporet
    vise veg, hjelpe til rette
  • setje spor
    ha stor innverknad og bli hugsa
    • ho var ei kvinne som sette djupe spor etter seg
Artikkelside

reprodusere

reprodusera

verb

Opphav

av re- og produsere

Tyding og bruk

  1. skape på nytt;
    formeire
    Døme
    • den nye eigenskapen vart reprodusert i dotterceller;
    • bakteriane reproduserer snøgt
  2. lage (nøyaktig) avtrykk av;
    Døme
    • teikninga vart reprodusert i eit tidsskrift

Faste uttrykk

  • reprodusere seg
    avle fram nye generasjonar
    • alt liv kan reprodusere seg
Artikkelside

merke 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt merki; av mark (5

Tyding og bruk

  1. Døme
    • setje eit merke med blyant;
    • lime eit merke på kofferten;
    • gå med merket til foreininga på jakka
  2. Døme
    • utslett er eit merke på visse barnesjukdomar
  3. Døme
    • at gauken gjel, er eit godt merke
  4. Døme
    • feitt set stygge merke på kleda;
    • bere merke etter ei ulykke
  5. Døme
    • vin av godt, gammalt merke

Faste uttrykk

  • bite seg merke i
    feste seg nøye ved (noko)
    • han beit seg merke i ei setning i sakspapira
  • leggje merke til
    bli merksam på;
    anse, akte, observere
    • du legg merke til så mange ting;
    • ein detalj som er verd å leggje merke til
  • setje merke etter seg
    ha varige følgjer;
    ha stor innverknad
Artikkelside

kopi

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk; frå mellomalderlatin copia ‘avskrift’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ta ein kopi av artikkelen;
    • leggje ved ein kopi av kvitteringa
  2. nøyen etterlikning
    Døme
    • lage ein kopi av statuen

Faste uttrykk

  • vere ein tru kopi av
    vere heilt lik
    • ho er ein tru kopi av mora
Artikkelside

fotavtrykk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. Døme
    • fotavtrykk på stranda
  2. i overført tyding: menneskeskapt endring av natur eller miljø
    Døme
    • all matproduksjon har eit fotavtrykk
  3. i overført tyding: resultat av påverknad eller verksemd
    Døme
    • engasjementet til ungdomen har sett fotavtrykk på historia

Faste uttrykk

  • økologisk fotavtrykk
    verknad menneskelege aktivitetar har på økosystemet
Artikkelside

tresnitt

substantiv inkjekjønn

Opphav

etter tysk Holzschnitt; jamfør snitt (2

Tyding og bruk

  1. grafisk teknikk der ein lagar avtrykk frå ei plate som er utskoren i tre (1, 2)
  2. bilete laga med tresnitt (1)
Artikkelside

stensil

substantiv hankjønn

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

  1. vokspapir til å maskinskrive tekst på som skal mangfaldast
  2. avtrykk laga med stensil (1)
    Døme
    • før i tida vart det delt ut stensilar til elevane
Artikkelside

stempelmerke

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. avtrykk etter eit stempel (1)
  2. merke på vare eller gjenstand som oppgjev opphav, gull- eller sølvinnhald eller liknande
  3. om eldre forhold: papirmerke med oppgjeven verdi til å klistre på stempelpliktige dokument eller varer
Artikkelside
Side 1 av 3