Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 109 oppslagsord

idke 2

idka

verb

Opphav

norrønt íðka; jamfør id (1

Tyding og bruk

  1. vere idug
  2. kome atter og atter, ta seg opp att, gnage
    Døme
    • det idka opp att
  3. vente med uro, ottast

Faste uttrykk

  • idke på
    drive på
  • idke seg
    skunde seg
Artikkelside

idke 1

substantiv hokjønn

Opphav

av idke (2

Tyding og bruk

uroleg venting;
Døme
  • liggje på idke;
  • liggje med idke
Artikkelside

kompensere

kompensera

verb

Opphav

gjennom fransk; frå latin compensare ‘vege opp’

Tyding og bruk

  1. yte vederlag for;
    Døme
    • kompensere tapt forteneste
  2. i fysikk: jamne ut (til dømes feil på måleutstyr)
  3. motverke ein mangel eller veikskap med å styrkje andre funksjonar eller eigenskapar
    Døme
    • kompensere for si indre uro med å vere sjukleg ryddig
Artikkelside

heksegryte

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. i folketru: gryte (1, 1) brukt av heks (1) til å koke tryllemiddel i
  2. i overført tyding: stad med vill uro eller forvirring
    Døme
    • stadion var ei sydande heksegryte under kampen
Artikkelside

mage 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt magi

Tyding og bruk

  1. sekkforma utviding av fordøyingskanalen;
    Døme
    • kua har fire magar
  2. samnemning for magesekk og tarmkanal
    Døme
    • ha vondt i magen;
    • luft i magen
  3. avføring
    Døme
    • ha dårleg mage;
    • treg mage;
    • hard mage;
    • laus mage
  4. forside av overkroppen mellom brystet og underlivet;
    Døme
    • liggje på magen;
    • mage og rygg;
    • gå med bar mage
  5. utbuling av magen (1, særleg på grunn av fedme eller graviditet;
    (stor) vom (2)
    Døme
    • ein gammal mann med mage;
    • ho har barn i magen
  6. i overført tyding: område i mageregionen der ein tykkjest merke kjensler som spenning, uro og liknande
    Døme
    • kjenne eit sug i magen;
    • det kriblar i magen;
    • det knytte seg i magen;
    • gå på skulen med ein vond klump i magen

Faste uttrykk

  • gå med ein … i magen
    ha ambisjonar om å bli (det nemnde)
    • gå med ein skodespelar i magen
  • ha is i magen
    vere kald og roleg i ein kritisk situasjon;
    ikkje miste fatninga;
    halde hovudet kaldt
  • ha sommarfuglar i magen
    ha ei kriblande kjensle i magen fordi ein er spent;
    vere nervøs
  • på tom mage
    utan å ha ete
    • arbeide på tom mage
Artikkelside

kok 1

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. det å koke;
    jamfør oppkok (1)
    Døme
    • få vatnet i kok;
    • ha potetene på kok
  2. sterk, uroleg rørsle
    Døme
    • sjøen står i kok
  3. i overført tyding: opprør, uro
    Døme
    • setje sinna i kok

Faste uttrykk

  • halde koken
    fortsetje med full kraft;
    stå på
Artikkelside

elektrisitet

substantiv hankjønn

Opphav

truleg gjennom tysk, frå fransk, opphavleg av nylatin; jamfør elektrisk

Tyding og bruk

  1. energiform som kjem av overskot eller underskot på elektron;
    elektrisk straum
    Døme
    • negativ elektrisitet;
    • bruke elektrisitet til oppvarming;
    • Noreg eksporterer overskot av elektrisitet
  2. i overført tyding: spenning (1, 3) eller uro
    Døme
    • elektrisiteten i kysset
Artikkelside

mimre

mimra

verb

Opphav

jamfør islandsk mimpra ‘vere i stadig uro’ og mumse

Tyding og bruk

  1. røre leppene uvilkårleg og raskt utan lyd, skjelve kring munnen;
  2. minnast gamle dagar
Artikkelside

medhårs

adverb

Tyding og bruk

  1. med håra;
    motsett mothårs (1)
    Døme
    • børste pelsen medhårs
  2. i overført tyding: utan motstand
    Døme
    • politikarane slukte kamelar medhårs

Faste uttrykk

  • stryke nokon medhårs
    behandle nokon med varsemd for å unngå konflikt eller misnøye
    • ein skal lage litt uro og ikkje stryke nokon medhårs
Artikkelside

klage 2

klaga

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

av lågtysk eller tysk klagen

Tyding og bruk

  1. gje uttrykk for misnøye eller uro;
    jamre seg;
    Døme
    • klage over smerter;
    • syte og klage;
    • dei klagar si naud
  2. setje fram klage (1, 2);
    Døme
    • klage på ei vare;
    • eg kjem til å klage på skatten;
    • klage til Kongen
Artikkelside
Side 3 av 11