Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 1939 oppslagsord

rettferd

substantiv hokjønn

Opphav

av rettferdig

Tyding og bruk

det å vere rettferdig;
Døme
  • kampen for sosial rettferd

Faste uttrykk

  • yte full rettferd
    gjere rett (2, 3) og skil (2, 1) mot
    • det er uråd å yte alle full rettferd;
    • foto yter ikkje utsikta full rettferd
Artikkelside

revansj, revansje

substantiv hankjønn

Uttale

revanˊsj(e); revanˊgsj(e)

Opphav

frå fransk; sjå revansjere

Tyding og bruk

  1. det at ein urett eller ei krenking blir gjord god att;
    Døme
    • ta revansj;
    • få revansj
  2. siger i til dømes krig, sport eller spel etter eit tidlegare nederlag mot same modstandaren
Artikkelside

rettshøve

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

rettsleg ordna mellomvære, til dømes i avtale mellom to eller fleire partar
Døme
  • rettshøvet mellom sameigarar av fast eigedom;
  • mellomfolkelege rettshøve

Faste uttrykk

  • tinglege rettshøve
    som gjeld materielle eigedomsgode, til skilnad frå pengekrav eller liknande mot andre personar
Artikkelside

rettferdsvederlag

substantiv inkjekjønn

Opphav

etter bokmål billighetserstatning

Tyding og bruk

i jus: vederlag som Stortinget yter til folk som det offentlege har gjort urett mot;
Artikkelside

horn

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt horn

Tyding og bruk

  1. utvokster av keratin på hovudet hos visse hovdyr
    Døme
    • kyr kan ha horn;
    • oksen tok han på horna og slengde han bortover
  2. hardvoren substans som horn (1) er laga av;
    Døme
    • knappar av horn;
    • vere hardt som horn
  3. gjenstand laga av horn av ku eller liknande
    Døme
    • blåse i horn;
    • drikke av hornet
  4. ting som liknar eller opphavleg likna horn (1)
  5. blåseinstrument av messing med traktforma opning
    Døme
    • han spelar horn i korpset
  6. lite, krumt bakverk med spiss i båe endane
    Døme
    • vi åt horn med ost til kvelds
  7. brukt i stadnamn: form i landskap som stikk ut eller liknar eit horn
    Døme
    • Romsdalshornet er ein av dei mest populære toppane i Noreg;
    • segle rundt Kapp Horn;
    • landa på Afrikas Horn

Faste uttrykk

  • engelsk horn
    treblåseinstrument som liknar obo, men er stemt ein kvint lågare enn ein vanleg obo
  • få horn
    bli bedregen av nokon
  • ha eit horn i sida til
    bere nag til nokon
  • hornet på veggen
    brukt om situasjon der den eldste, ofte i ei organisasjon, prøver å påverke med dei gammaldagse meiningane sine;
    jamfør sjuande far i huset
    • vi skal sleppe å høyre så mykje frå han som heng i hornet på veggen
  • renne/stange horna av seg
    ha ein vill og energisk periode for sidan å falle til ro
    • ho må få stange horna av seg medan ho er ung;
    • stormen har rent horna av seg
  • setje horn på
    vere utru (2 mot
  • ta tyren/oksen ved horna
    gå rett på vanskane
  • trekkje horna til seg
    slutte å vise motvilje
Artikkelside

riksrettstiltale

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

tiltale reist mot statsråd eller medlem av Stortinget eller Høgsteretten;
jamfør riksrett
Artikkelside

ripe 1, rip 1

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør norrønt ríp; truleg frå nederlandsk ‘kant, rand’

Tyding og bruk

øvste kant på båtside;
Døme
  • bølgjene slo over ripa;
  • båtane ligg ripe mot ripe
Artikkelside

rimtuss, rimtusse

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hrímþurs; jamfør rim (2 og tuss

Tyding og bruk

i norrøn mytologi: jotun som levde mot nord i is og snø
Artikkelside

riksrett

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

domstol som dømer i saker reist mot statsrådar og medlemer av Stortinget og Høgsteretten for mistanke om rettsbrot i tenesta
Artikkelside

reservere seg

Tyding og bruk

ta atterhald;
seie frå at ein har ei avvikande meining;
Sjå: reservere
Døme
  • reservere seg mot eit vedtak
Artikkelside
Side 3 av 194